Om een helder beeld van het communicatievak te krijgen, behandelt dit hoofdstuk de factoren die
een rol speelden bij de ontwikkeling van het vakgebied.
1.1 Communicatie als vakgebied
Rond 1980 bleef de organisatie achter een product vaak onzichtbaar. Toen de bedrijven sterk
groeiden, werden de grote organisaties interessant voor de media. Journalisten brachten steeds
vaker de organisaties negatief in de publiciteit, waardoor ze het bedrijfsleven dwongen hier op een
professionele wijze op te reageren.
De ‘oude’ termen binnen de communicatie:
Public relations: stelselmatig bevorderen van wederzijds begrip door communicatie.
Reclame: overredende, wervende communicatie over merken of bedrijven, waarbij
betaalde ruimte wordt ingekocht in massamedia zoals kranten, tv en radio
Voorlichting: bewust gegeven hulp bij menings- en besluitvorming door middel
van communicatie. Bij voorlichting staat het belang van de ontvanger voorop.
Propaganda: gericht op het overbrengen van ideeën. Aanhangers van een bepaald religieus
of politiek idee proberen anderen te overtuigen van hun ideaal. Er is een grote intentie om
te beïnvloeden.
Geleidelijk aan werd communicatie belangrijker voor organisaties en werd het een aandachtsgebied
van het management. Later kwam ook het besef dat de strikte indeling in public relations,
voorlichting en reclame niet werkte. Organisaties en communicatiebureaus gaan steeds meer uit van
een geïntegreerde benadering. Hierin staat een samenspel centraal tussen concerncommunicatie
(gericht op beeldvorming van de hele organisatie), interne communicatie (betrekt zich op de
communicatie binnen een organisatie) en marketingcommunicatie (gericht op de verkoop van
producten of diensten).
Communicatie is een vakgebied waarvoor de belangstelling nog steeds groeit. Daarvoor zijn
verschillende redenen te noemen:
Groei van dienstverlenende factor: een consument koopt een product op grond
van vertrouwen en daarbij is een sterk imago essentieel.
Betere opleidingen medewerkers: betere opleidingen en betere toegang tot
informatie vergroten de kennis en mondigheid. Interne en externe publieksgroepen
verwachten en eisen open en juiste communicatie.
Toename van fusies: steeds meer organisaties fuseren, nationaal en internationaal
waarbij niet altijd helder is wie bij wie hoort. Duidelijke communicatie daarover wordt
steeds belangrijker.
Publieke opinie wordt belangrijker: consumenten en actiegroepen krijgen meer macht,
ook in de media. Ze eisen dat een organisatie eerlijk communiceert en maatschappelijk
verantwoord onderneemt
, 1.2 Basismodel communicatie
In de praktijk zijn twee communicatieprocessen zelden precies gelijk. Toch is er een aantal
elementen dat vrijwel altijd een rol speelt. Op basis daarvan is het communicatieproces schematisch
weergegeven
Stappen van het communicatiemodel "ZMBO" (model op blz. 10 + 11)
Communicatieproces begint bij een zender (Z) die iets wil overdragen. Zijn bedoeling is
de ontvangers te informeren, met hen te communiceren of interactie met hen aan te
gaan.
Hij heeft een boodschap (B) voor een ontvanger (O).
Voor elke boodschap kiest de zender een geschikt kanaal; een medium (M).
De reactie van de ontvanger op de boodschap is feedback (F).
Als de zender daarop reageert, spreek je van een terugkoppeling (T).
Encoderen en decoderen: encoderen is het omzetten van een boodschap van de zender naar de
ontvanger in een code, bijvoorbeeld in woorden. Decoderen is dat de ontvanger de boodschap om
zet in gedachten.
Invloeden op het communicatiemodel:
Situatie: de concrete situatie heeft ook invloed op het proces. Denk bijvoorbeeld aan het
moment van de dag (de directeur heeft een ochtend humeur) of de locatie (op kantoor
of tijdens een gezamenlijke lunch in een restaurant).
Ruis: dit zijn factoren die het communicatieproces verstoren. Je hebt hierbij interne ruis
en externe ruis.
Interne ruis: dit is binnen het communicatieproces: als de zender zijn boodschap niet
goed onder woorden brengt.
Externe ruis: dit is buiten het communicatieproces: zoals geluiden van een drilboor.
Interactief proces: een proces waarin zender en ontvanger allebei actief zijn. Het effect van
communicatie wordt bepaald door de ontvanger en niet door de zender. De ontvanger is niet
passief. Bijvoorbeeld: niet een mooie flyer maken voor een open dag, maar zorgen dat de doelgroep
naar de open dag komt.
Ontvangers selecteren, kleuren, blokkeren en interpreteren de boodschap van de zender, dus moet
je bij communicatie met een aantal aspecten rekening houden:
Redundantie: overbodige informatie, het bevat geen nieuws. Veel redundantie kan
de ontvanger irriteren, maar kan ook nuttig zijn als het in de vorm van tussentijdse
samenvatting is. Het kan dan de ontvanger helpen begrijpen en onthouden.
Verbale communicatie: schriftelijk of mondeling door woorden
Non-verbale communicatie: gebaren of intonatie
Geslaagdheid: dit is geen vereiste voor de communicatie. Namelijk: ook een verkeerd overgekomen
of niet aangekomen boodschap is communicatie.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Scriptiebibliotheek. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.01. You're not tied to anything after your purchase.
