Summary
Samenvatting Vak klinische psychologie (master) - 2024/2025
- Course
- Institution
- Book
De samenvatting bevat informatie van de hoorcolleges en is aangevuld met literatuur
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Followmelaniewang
Content preview
Klinische psychologieKlinische psychologie houdt zich bezig met het ontstaan, diagnostiek en behandeling van
psychische stoornissen
Afwijkingen in 3G’s (gedachten, gevoelens, gedragingen) kunnen alleen worden verklaard tegen
de achtergrond van normale processen.
Gedrag dat afwijkt van de norm dat betrekking heeft op verschillende aspecten van het
functioneren:
- Individuele persoon (bijvoorbeeld excessief drinken, dwanggedachten of extreme
angsten).
- Relatie met andere mensen (overbezorgd, extreem agressief of extreem teruggetrokken).
Zullen vaak in verhouding met elkaar staan! intra en interpersoonlijk!
Factoren die bepalen of gedrag als pathologisch wordt beschouwd (Seligman et al., 2001):
- Persoonlijk lijden, (dis)functionaliteit van het gedrag, irrationeel en onbegrijpelijk
gedrag, onvoorspelbaarheid en controleverlies, opvallend en onconventioneel gedrag,
gedrag dat een ongemakkelijk gevoel bij anderen teweegbrengt, overtreden van morele
normen
Definitie psychische stoornis volgens DSM-5-TR:
'Een syndroom gekenmerkt door klinisch significante symptomen op het gebied van
cognitieve functies, de affectieve of conatieve (alles wat met motivatie te maken heeft)
functies van een persoon, dat een uiting is van een disfunctie in de psychosociale, biologische
of ontwikkelingsprocessen die ten grondslag liggen aan het psychische functioneren.’
Uitsluitende omstandigheden:
1. Te verwachten en cultureel aanvaardbare reacties.
2. Deviant gedrag dat voortvloeit uit het behoren tot een politieke, religieuze of seksuele
minderheid.
Normaal en abnormaal: waar ligt de grens?
1. Statistisch model
Menselijke eigenschappen zijn min of meer normaal verdeeld in de algemene bevolking; er is
sprake van abnormaliteit bij extreem lage of hoge scores op deze eigenschappen
Kritiek op statistisch model:
- Grens tussen ‘normaal’ en ‘abnormaal’ is arbitrair (waar exact ligt grens?).
- Specificeert niet hoe ongewoon gedrag moet zijn (uitzonderlijke dx hebben geen normaal
verdeling).
- Onduidelijk of er sprake is van individueel lijden
, 2. Medisch of ziektemodel
Psychische stoornissen zijn vergelijkbaar met somatische ziekten en het best te verhelpen door
de onderliggende somatogene of psychogene mechanismen te bestrijden.
Kritiek op medisch model:
- Bij veel psychische stoornissen geen onderliggend mechanisme aangetoond
- Term als ziekte werkt stigmatisering in de hand.
- Patiënt heeft passieve rol
3. Leer- of onderwijsmodel
Stoornissen zijn ontstaan door verkeerd gelopen leerprocessen
Voordelen:
- Het is minder stigmatiserend.
- Het doet meer recht aan eigen verantwoordelijkheid van mensen met een persoonlijk
probleem.
- Het doet meer recht aan hetgeen plaatsvindt bij psychologische hulpverlening.
, » Continuüm tussen psychische gezondheid en psychische problemen, aansluitend bij het
statistisch model. Een duidelijke grens is er niet.
» Problemen kunnen verschuiven op het continuüm van mild naar ernstig en van soms
naar vaak (ernst/duur bepalen behoefte zorg).
» Bij het medisch model is de verhouding hulpverlener en cliënt autoritair, bij het leer- of
onderwijsmodel zijn hulpverlener en cliënt meer gelijkwaardig.
» In de praktijk wordt voortgebouwd op een gelijkwaardige relatie. Belang van
shared/gedeelde besluitvorming!
Gedeelde besluitvorming: competenties van de hulpverlener (symptomen, diagnostiek,
behandelopties) en competenties van de patiënt en diens omgeving (eigen behoeften en
wensen). Er wordt op basis van de competenties van de hulpverlener en patiënt samen
beslissingen genomen over de verschillende stappen in het hulpverleningsproces
Wetenschap en praktijk
Theorieën zijn nodig om te:
- Verklaren
- Voorspellen
- controleren
Inductie:
Uit waarnemingen van de realiteit wordt een theorie afgeleid. Op basis van de theorie worden
voorspellingen gedaan die getoetst worden aan de werkelijkheid.
Inductieprobleem:
Om vast te stellen of een theorie juist is moet iedereen over wie de theorie een uitspraak doet
geobserveerd worden; dat is praktisch onmogelijk
Deductie
▪ Aannemelijk maken van aannames door voorspellingen (hypothesen) uit een algemene
theorie af te leiden en te toetsen.
▪ Als de voorspelling uitkomt kan de theorie geaccepteerd maar niet als waar beschouwd
worden. Als de voorspelling niet uitkomt, is er zekerheid dat de theorie niet klopt.
Theorie met onbewijsbare aannamen is nodig als leidraad. Theorieën worden bijgeslepen tot er
consensus over bereikt is.
Dat resulteert in een paradigma of onderzoeksprogramma: een verzameling aan
basisprincipes, theorieën, methoden en technieken.
Referentiekaders
De verschillende referentiekaders (leertheoretisch, cognitief, humanistisch, en systeem) van
psychopathologie zijn paradigma’s. -> manieren van hoe je naar de psychopathologie kunt
kijken
Benaderingen spiegelen zich in meer of mindere mate aan de natuurwetenschappen:
, ❖ Determinisme is de aanname dat alles in de wereld bepaald wordt door een blinde
werking van causale mechanismen. Basisaanpak van natuurwetenschappen.
❖ Oorzakelijke mechanismen verklaren waarom iemand gedrag vertoont zonder dat te
willen of bedoelen: tekort aan serotonine determineert depressie.
❖ Reductionisme is de aanname dat verklaringen voor fenomenen herleidbaar zijn tot
onderliggende niveaus.
Determinisme en reductionisme hoeven niet samen op te treden, maar gaan goed samen
Referentiekaders die zich spiegelen aan natuurwetenschappen
Leertheoretische benadering:
▪ Deterministisch en reductionistisch
▪ Herhaaldelijk optreden van omgevingsfactoren is de oorzaak van gedrag (de wet van
het effect).
▪ Verstoringen in gedrag worden verholpen door disfunctioneel gedrag uit te doven
(extinctie/exposure) en gezonder gedrag aan te leren (vaardigheidstraining)
Cognitieve benadering:
▪ Deterministisch, maar minder reductionistisch
▪ Selectie en verwerking van informatie op basis van verwachtingen en mentale
inhouden of schema’s zijn de oorzaken van gedrag (functioneren als een zeef en als een
interpretatieraamwerk)
▪ Verstoringen in gedrag worden verholpen door correctie van schema’s die vertekening
van informatieverwerking bepalen (aandachtsbias, selectieve interpretatie,
geheugenbias).
Als beide samen ingezet worden spreken we van cognitieve gedragstherapie.
Referentiekaders met hermeneutische methode
Humanistische benadering:
▪ Niet deterministisch maar wel hermeneutisch
▪ Unieke, subjectieve en bewuste ervaringswereld en intenties is de oorzaak van gedrag en
dat wordt invoelende wijze benaderd. Zelfactualisatie gericht op de toekomst wordt
ondersteund (authentieke zelfverwezenlijking).
▪ De therapeut is congruent en toont empathie en onvoorwaardelijke positieve waardering
zodoende de cliënt de eigen belevingswereld te laten ontdekken en accepteren
▪ Emotiegerichte therapie
Systeembenadering:
▪ Deterministisch én hermeneutisch
▪ Objectief aanwijsbare factoren van het systeem waar de mens een onderdeel van
uitmaakt zijn de oorzaak van gedrag en dat wordt op invoelende wijze benaderd.
▪ Holisme: de mens is een onderdeel van een groter geheel. Verstoringen worden
verholpen door het functioneren van het systeem te verbeteren.
▪ Meerzijdige partijdigheid en Narratieve therapie (‘probleemverzadigd’ verhaal ombuigen)
De hermeneutische methode:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller melaniewang. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.39. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
81311 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now