Summary
Samenvatting Bestuursrecht II RS1412 - LEH 8
- Course
- Institution
(Uitgebreide) samenvatting Bestuursrecht II RS1412 - LEH 8
[Show more]
Seller
Follow
demeta
Reviews received
Content preview
Bestuursrecht IILEH 8: Rechtsbescherming bij de burgerlijke rechter en klachtrecht
INLEIDING
Introductie
LEH 3 t/m LEH 7 = Verdieping in het bestuursprocesrecht. Het ging daarbij over de bestuursrechtelijke
voorziening als vorm van rechtsbescherming tegen de overheid.
LEH 8 = Twee andere vormen van rechtsbescherming tegen de overheid
De rechtsbescherming die de burgerlijke rechter biedt als restrechter (ofwel de burgerlijke
rechter als restrechter).
De mogelijkheid om een klacht tegen (een onderdeel van) de overheid in te dienen (bijv. bij de
Nationale ombudsman), ofwel de klachtvoorzieningen.
De burgerlijke rechter als restrechter
Het kan voorkomen dat een burger een geschil heeft met de overheid waarbij de rechtsgang naar de
bestuursrechter niet open staat, bijvoorbeeld omdat er geen sprake is van een appellabel besluit dat ten
grondslag ligt aan dit geschil. In die gevallen – waarin de burger niet terecht kan bij de bestuursrechter –
biedt de burgerlijke rechter 'aanvullende' rechtsbescherming. Als de burgerlijke rechter optreedt als
'restrechter' in een geschil tussen overheid en burger gaat het niet om een bestuursrechtelijke
voorziening maar om een vordering op basis van het burgerlijk recht. Uiteindelijk is ieder
overheidshandelen, ook als het bestaat uit het nemen van een besluit, een daad die onrechtmatig kan
zijn in de zin van artikel 6:162 BW. Voor bestuurshandelen (of nalaten) waartegen geen
bestuursrechtelijke rechtsbescherming open staat, is de burgerlijke rechter de enige rechterlijke
beschermer.
In een aantal gevallen wordt de hulp van de burgerlijke rechter ingeroepen als het gaat om handelingen
waar de bestuursrechter in het geheel niet over kan oordelen. Denk bijvoorbeeld aan schade die een
burger lijdt door feitelijk overheidshandelen (of nalaten). Zo kan een motorrijder die lelijk ten val komt
door een niet gerepareerd gat in het wegdek van een provinciale weg een onrechtmatigedaadsactie
starten tegen de provincie. Vaak is het echter zo dat er linksom of rechtsom toch ook een (appellabel)
besluit deel uit maakt van het geschil tussen burger en overheid dat speelt in de procedure bij de
burgerlijke rechter. Dat is bijvoorbeeld het geval als de burger met de procedure bij de burgerlijke rechter
iets wil bereiken dat hij niet kan bereiken bij de bestuursrechter terwijl het geschil tussen overheid en
burger in principe wel gaat over een appellabel besluit. Het komt ook wel eens voor dat iemand die geen
belanghebbende is, en dus niet terecht kan bij de bestuursrechter, meent schade te ondervinden van een
appellabel besluit en daarom naar de burgerlijke rechter stapt. In die gevallen zal de burgerlijke rechter
rekening soms moeten houden met het oordeel van de bestuursrechter over dat besluit en de
rechtskracht van dat besluit. Dit lijkt nu misschien allemaal nog wat vaag maar na het bestuderen van
deze leereenheid zult u meer grip hebben op de 'restfunctie' van de burgerlijke rechter en de
taakverdeling tussen de burgerlijke rechter en de bestuursrechter in zaken waarin voor beiden een rol is
weggelegd.
Klachtvoorzieningen
Een tweede onderwerp van deze leereenheid vormen de klachtvoorzieningen, zoals de voorziening die
openstaat bij de Nationale ombudsman. Ook deze voorzieningen vallen niet onder de bestuursrechtelijke
voorzieningen en fungeren als een soort ‘vangnet’ wanneer een bestuursrechtelijke voorziening
ontbreekt. Zoals voor de burgerlijke rechter geldt dat zijn taken en bevoegdheden goed moeten zijn
afgebakend in verhouding tot de bestuursrechtelijke voorzieningen, geldt dat ook voor de
klachtvoorzieningen. Deze afbakening vindt u in de Wet op de Nationale ombudsman (gelezen in
samenhang met de Awb), die ook in deze leereenheid wordt behandeld.
Leerdoelen
Van u wordt verwacht dat u na bestudering van deze leereenheid:
kunt aangeven aan de hand van voorbeelden tegen welk handelen van de overheid de
rechtsbescherming door de burgerlijke rechter zal (moeten) worden geboden;
kunt uitleggen waarom de problematiek van de bevoegdheids- en ontvankelijkheidskwesties niet
aan de orde is bij civiele acties van burgers tegen schending van publiekrechtelijke normen door
andere burgers;
aan de hand van een voorbeeld kunt uitleggen dat de overheid civiele acties tegen burgers kan
ondernemen als deze publiekrechtelijke normen schenden;
kunt uitleggen welk criterium geldt bij beantwoording van de vraag of de burgerlijke rechter
(absoluut) bevoegd is om van een geschil kennis te nemen;
kunt uitleggen aan de hand van voorbeelden in welke gevallen een burger die de overheid uit
hoofde van onrechtmatige daad aanspreekt, door de burgerlijke rechter niet-ontvankelijk wordt
verklaard;
Pagina 1 van 60
, aan de hand van (o.a.) het arrest Heesch/Van de Akker kunt uitleggen in hoeverre de burgerlijke
rechter aan een eigen oordeel omtrent de onrechtmatigheid van een besluit kan toekomen, als
tegen dat besluit een bestuursrechtelijke voorziening heeft opengestaan waarvan geen gebruik is
gemaakt;
aan de hand van het arrest Van Gog/Nederweert kunt uitleggen in hoeverre de burgerlijke rechter
aan een eigen oordeel omtrent de onrechtmatigheid van een besluit kan toekomen, als tegen dat
besluit een bestuursrechtelijke voorziening heeft opengestaan waarvan gebruik is gemaakt;
aan de hand van voorbeelden kunt uitleggen hoe de burgerlijke rechter rechtsbescherming
verleent tegen onrechtmatige wetgeving;
kunt uitleggen wat wordt verstaan onder interne klachtbehandeling en waar in de Awb daarover
algemene regels zijn gesteld;
kunt uitleggen wat wordt verstaan onder externe klachtbehandeling;
kunt uitleggen waarom de voorziening o.g.v. de Wet Nationale ombudsman niet gerekend wordt
tot de bestuursrechtelijke voorzieningen;
kunt aangeven welke organen vallen onder de onderzoeksbevoegdheid van de Nationale
ombudsman;
globaal kunt aangeven in welke gevallen de Nationale ombudsman niet bevoegd is om een klacht
in behandeling te nemen;
kunt uitleggen wat wordt bedoeld met het ‘inkennisstellingsvereiste’;
globaal kunt aangeven hoe de procedure is geregeld en aan welke normen de Nationale
ombudsman toetst;
globaal kunt aangeven hoe het landelijk dekkend stelsel van externe klachtvoorziening eruitziet.
Lesstof
Tekstboek 2
H23.4
H23.5
H26.1 t/m 26.5
H26.7
Verplichte jurisprudentie
Heesch/Van de Akker
Van Gog/Nederweert
Leenders/Ubbergen
Kuipers/Valkenswaard
Facultatieve jurisprudentie (dus niet verplicht):
Staat/Ganus
Kabayel
Zomerhuisje Nieuwveen
Pagina 2 van 60
,RECHTSBESCHERMING BIJ DE BURGERLIJKE RECHTER
Het kan voorkomen dat een burger een geschil heeft met de overheid waarbij de rechtsgang naar de
bestuursrechter niet open staat, bijvoorbeeld omdat er geen sprake is van een appellabel besluit dat ten
grondslag ligt aan dit geschil. In de gevallen – waarin de burger niet terecht kan bij de bestuursrechter –
biedt de burgerlijke rechter 'aanvullende' rechtsbescherming. Er wordt in dat kader ook wel gesproken
over de burgerlijke rechter als ‘restrechter’. In dit deel van leereenheid 8 gaan we bestuderen wat de
‘restfunctie’ van de burgerlijke rechter nu precies inhoudt.
De literatuur over dit onderdeel is erg omvangrijk. Dat betekent dat u voor het bestuderen van deze
leereenheid in verhouding wat meer tijd nodig zult hebben. De literatuur die in deze leereenheid wordt
voorgeschreven wordt ook nog eens voorgeschreven bij LEH 9.
Pagina 3 van 60
, EXTERNE KLACHTVOORZIENINGEN (I.H.B. DE NATIONALE OMBUDSMAN)
We hebben hiervoor gezien dat de bestuursrechtelijke rechtsbescherming niet altijd voorziet in een
procedure als er een geschil is tussen overheid en burger. In zo’n geval – waarin er dus geen rechtsgang
mogelijk is (geweest) bij de bestuursrechter de overheid volgens de burger wel onrechtmatig heeft
gehandeld – treedt de burgerlijke rechter op als restrechter. Soms is er echter geen sprake van een
‘juridisch geschil’ dat gericht is op het onrechtmatig laten verklaren van een handeling van het bestuur
maar vindt de burger bijvoorbeeld dat hij niet netjes is behandeld door een bestuursorgaan of bij dat
orgaan werkzame ambtenaar. Voor die gevallen kent de Algemene wet bestuursrecht
klachtvoorzieningen, zoals de voorziening die openstaat bij de Nationale ombudsman. Deze
voorzieningen vallen – net zoals de procedure bij de burgerlijke rechter (in zijn rol als restrechter) niet
onder de bestuursrechtelijke voorzieningen. Zij fungeren als een soort ‘vangnet’ waar een
bestuursrechtelijke voorziening ontbreekt.
Klachtvoorzieningen vormen vooral een belangrijke aanvulling in situaties waarin niet gezegd kan worden
dat het bestuur onrechtmatig heeft gehandeld maar waarin wel behoorlijkheidsmaatstaven zijn
geschonden door een bestuursorgaan of daar werkzame ambtenaren. Zoals voor de burgerlijke rechter
geldt dat zijn taken en bevoegdheden goed moeten zijn afgebakend in verhouding tot de
bestuursrechtelijke voorzieningen, geldt dat ook voor de klachtvoorzieningen. Klachten van een burger
over bestuurshandelen kunnen immers ook betrekking hebben op (het nemen van) appellabele besluiten
of zijdelings raken aan een genomen (appellabel) besluit. De afbakening tussen de klachtvoorziening en
de bestuursrechtelijke procedure vindt u in de Awb (gelezen in samenhang met de Wet op de Nationale
ombudsman). In dit deel van deze leereenheid wordt op het voorgaande ingegaan.
Pagina 4 van 60
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller demeta. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.39. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80630 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now