FYSICA VAN DE MEDISCHE
BEELDVORMING
1. PRODUCTIE VAN X-STRALEN
1.1. DE RÖNTGENBUIS
Röntgenbuis: anode (+) en kathode (-)
Anode op hogere potentiaal dan kathode => hoogspanning (kV)
Ter hoogte van kathode: filament
1.2. PRODUCTIE VAN X-STRALEN
STAP 1 Door filament loopt grote stroom => filament verhit => vrijstelling e -
STAP 2 e- verplaatsen richting hoge potentiaal (anode) en botsen op wolfraam
STAP 3 Sterk positief geladen atoomkern van wolfraam => e- buigen af van oorspronkelijk traject => EM energie
wordt vrijgesteld (Bremsstrahlung)
OPM: atoomkern neemt weinig plaats in => kans dat e- afbuigt is klein!
OPM: energie bereikt patiënt nog niet! (verklaring: omhulsel rond röntgenbuis)
STAP 4 e- botsen met e- van anode materiaal => schieten weg uit energieniveau => bindingsenergie vrijgesteld
2. TECHNISCHE PARAMETERS
2.1. BUISSTROOM (mA)
= stroom van elektronen die van filament naar anode lopen
Belangrijk voor stralingsdosis patiënt
Wijzigt spectrum niet, maar oppervlakte onder curve wel!
DUS hogere mA => maximale en gemiddelde energie van spectrum blijft hetzelfde, maar
wel meer dosis
2.2. HOOGSPANNINGSWAARDE ( kV)
Belangrijk voor versnelling van e- van kathode naar anode: hoe groter, hoe meer energie
(-) röntgenenergie (max en gem) stijgt evenredig met kV én totale oppervlakte onder curve
stijgt
(+) hoge kV dringt makkelijker in materiaal binnen
1
,2.3. ANODE MATERIAAL
Meestal wolfraam
Soms molubdeen of rhodium: voor laag-energetische toepassingen (vb. mammografie)
2.4. FILTERLAAG
Vaak aluminium of koper
Doel: houdt laagste energieën tegen (lage energie draagt bij tot huiddosis, maar geeft
geen beeld!)
Afbeelding: A = zonder filter, B = met filter
2.5. AFSTAND
Hoe dichter bij röntgenbuis, hoe meer dosis (kwadratisch verband!)
2.6. EXPOSIETIJD
Zo kort mogelijk (scherper beeld + lagere dosis)
D mA s mAs-waarde = buisstroom exposietijd
3. EIGENSCHAPPEN VAN X-STRALEN
Elektromagnetische stralen
Massaloos
Hoog-energetisch: ioniserend => zorgen voor excitaties en ionisaties in weefsels
2
, INTERACTIES VAN X-STRALEN
1. DRIE SOORTEN INTERACTIES
1.1. COMPTON SCATTERING
Belangrijkste effect in weefsels!
STAP 1 Röntgenenergie komt op weefsel en botst op e- buitenste energieniveaus
STAP 2 e- op buitenste niveau niet sterk gebonden => schiet weg => stralingsdosis + bio effecten
en overige energie vrijgesteld in alle richtingen (strooiingsenergie)
Kans op comptonverstrooiing = Z / E1/2
Z = atoomgetal van medium waar interactie in gebeurt
E = energie van röntgenstralen
Nadelen van strooistraling DUS strooistraling optimaliseren!
Beeldkwaliteit gaat achteruit (zie 5.) - Patiëntendosis aanpassen
- Bestraalde volume beperken via collimator
Bereikt personeel
1.2. FOTOELEKTRISCH ABSORPTIEPRINCIPE
STAP 1 Röntgenenergie wordt opgenomen door e- dicht tegen atoomkern
STAP 2 e- krijgt energie (röntgenstraling – bindingsenergie) en kan vrij in materie botsen
STAP 3 Vacature opgevuld door e- van naburige schil => karakteristieke röntgenstraal vrijgesteld (vaak volledig
geabsorbeerd) => geven dosis, maar bereiken detector niet!
5
Kans op fotoelektrische absorptie = Z / E3
Grote invloed! (>< compton)
Belang van lood (hoge Z) voor stralingsbescherming
Laagste energieën makkelijkst gestopt in materiaal
Belangrijk voor protectie tegen röntgenstralen: materiaal met hoge Z-waarde nodig (vb. lood)
1.3. DOOR WEEFSEL ZONDER INTERACTIE
Bereiken detector
2. DE ATTENUATIECOËFFICIËNT
2.1. DEFINITIE
Geeft de waarschijnlijkheid van het attenueren van röntgenstraling uit een bepaalde bundelrichting
Röntgenstralingsbuis zendt bepaalde bundel met bepaalde intensiteit
Intensiteit wordt gedempt door dikte: hoe dikker, hoe meer attenuatie, hoe meer absorptie
Intensiteit die de detector bereikt, hangt af van : hoe groter, hoe meer weggefilterd in object/patiënt
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller geneeskundeftpsychologie. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.
