Begrippen blok 1
Les 1 & 2
Metacommunicatie is ‘communiceren over de communicatie’. Je bespreekt hoe een
gesprek verloopt.
Het inhoudsniveau van communicatie is de inhoudelijke informatie, de feiten. Het
onderwerp van het gesprek.
Het betrekkingsniveau van communicatie laat zien hoe je tegenover elkaar staat. Non-
verbale communicatie is belangrijk: hoe je kijkt, de toon waarop je het zegt, hoe hard je
spreekt, met welke houding of gebaren.
In een ongelijkwaardige relatie heeft de één een hogere status of positie dan de ander. In
de communicatie zijn de regels dan niet gelijk.
Passende communicatie is communicatie die past bij de relatie.
Verstoringen in de communicatie noem je ruis.
Externe ruis is een verstoring van de communicatie van buitenaf. Als er veel
omgevingsgeluid is, kun je elkaar niet goed horen. Als er anderen aanwezig zijn, kan het zijn
dat je daar af en toe naar kijkt. Externe ruis leidt af, je kunt je aandacht niet bij het gesprek
houden.
Een verstoring in de communicatie doordat je de taal van de ander niet begrijpt, noem
je semantische ruis. Met taal bedoelen we woorden én gebaren.
Een verstoring in de communicatie door verwachtingen en ideeën over de ander, noem
je psychologische ruis.
Het expressieve aspect van de boodschap vertelt iets over jou als persoon. Voel je je blij,
dan staat op je gezicht misschien een stralende glimlach.
Het appellerende aspect van de boodschap is een verzoek aan de luisteraar. Je vertelt niet
voor niets iets aan een bepaalde persoon: je wilt iets bereiken.
. Je laat waardering zien door te luisteren en door de ander serieus te
nemen. Geringschatten betekent dat je de ander niet als volwaardig ziet.
Vrijlaten betekent: laten zien dat je respecteert wat de ander zelf kiest, voelt, denkt en doet.
, Actief luisteren wil zeggen dat je met volle aandacht zoekt naar de behoefte en emotie
achter de boodschap van de ander.
Om iemands verhaal te kunnen samenvatten, moet je selectief luisteren. Dit betekent dat je
filtert en de kern uit het gesprek haalt: niet alle woorden en zijpaden zijn belangrijk.
Samenvatten wil zeggen dat je het verhaal van de cliënt kort en helder in je eigen woorden
herhaalt en controleert of dit klopt.
Met doorvragen, zorg je dat de communicatie niet van één kant komt. Je bent betrokken en
laat zien dat je actief luistert. Door goed op te letten.
Parafraseren betekent letterlijk: herformuleren. Het houdt in dat je een kort stukje van
iemands verhaal herhaalt in je eigen woorden.
Een open vraag is een vraag waarop meerdere antwoorden mogelijk zijn. Een goede, open
vraag is neutraal, kort en helder.
Een gesloten vraag is een vraag waarop maar één antwoord mogelijk is. Soms alleen ‘ja’ of
‘nee’, of een datum, een adres of andere feitelijke informatie.
Een keuzevraag laat de ander uit twee of meer alternatieven kiezen. Sommige mensen
vinden het lastig om te kiezen, als de keuze te groot is.
Een reflecterende vraag laat de ander over zijn eigen situatie, gevoel of rol nadenken. Een
reflecterende vraag is altijd een open vraag.
Een confronterende vraag is een vraag waarin de verteller attent wordt gemaakt op een
tegenstrijdigheid in zijn verhaal of houding.
Een dubbele vraag is een combinatie van twee (of meer) vragen. ‘Zullen we die afspraak
naar volgende week verplaatsen en Jan erbij vragen of vind je het prettiger om Susan eerst
bij te praten?’
Suggestieve vragen sturen naar een door de vragensteller gewenst antwoord. Dit soort
vragen biedt de ander geen ruimte. Een volwassene voelt zich klem gezet.
De ‘waarom’-vraag vraagt naar een reden.
Mensgerichte luisteraar: Als je vooral geïnteresseerd bent in de gevoelens van de ander,
dan ben je een mensgerichte luisteraar.
Handelingsgerichte luisteraar: Als handelingsgerichte luisteraar stel je je in het gesprek
doel- en taakgericht op. Je luistert het liefst naar een samenvatting en vindt het lastig als je
gesprekspartner langdradig vertelt.
Inhoudsgerichte luisteraar: Luister je graag naar details en ga je dieper op zaken in? Dan
ben je een inhoudsgerichte luisteraar. Je pikt zorgvuldig op wat je hoort. Je vindt het prettig
als de gesprekspartner veel informatie geeft.
Tijdsgerichte luisteraar: Als tijdsgerichte luisteraar wil je geen tijd verliezen. Je kijkt op de
klok en hoopt dat anderen dat ook doen. Je zorgt ervoor dat er geen tijd verspild wordt aan
onbelangrijke zaken. Je geeft van te voren aan, hoe lang het gesprek gaat duren en je houdt
je daar ook aan.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Summary4You. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.41. You're not tied to anything after your purchase.