HFDST 1: Een inleiding op praktijkonderzoek
1. Onderzoek in het dagelijks leven en wetenschappelijk onderzoek
Wetenschappelijk onderzoek en onderzoek in het dagelijks leven
Meer overeenkomst dan verschil
Beiden: op zoek naar hoe de werkelijkheid in elkaar zit of naar de waarheid
Bv. een zoekgeraakte sleutel opsporen, meest voordelige skivakantie zoeken
Wat is het verschil tussen wetenschappelijk onderzoek en onderzoek in het dagelijks leven?
De resultaten van het wetenschappelijk onderzoek moeten onafhankelijk zijn van de
onderzoeker
Intersubjectieve kennis, d.w.z. kennis die tussen de betrokken subjecten, dus van
onderzoeker tot onderzoeker, gelijk blijft
Drie noodzakelijke voorwaarden voor een wetenschappelijke houding:
1. Weerlegbaarheid = centrale eis
Moeten gecheckt kunnen worden
- Uitspraak is informatief en niet normatief
- ≠ weerlegd
2. Precisie
- In het aangeven van het domein: tijd en ruimte weergeven
- In de beweringen die we over de verschijnselen doen (bv. %, eerder dan ‘gering’ of
‘laag’)
3. Verantwoording – transparantie
- Verantwoordingsplicht over hoe je tot je resultaten bent gekomen t.a.v. collega’s en
openbaarheid
Wat is het verschil tussen wetenschappelijke kennis en pseudo-wetenschap?
Volgens de filosoof Karl Popper (Wenen, begin 20° eeuw):
wetenschappelijke kennis: door opstellen van voorlopige theorieën én de poging deze te
weerleggen
wetenschap ‘moet’ theorie proberen te weerleggen (falsifieerbaarheid)
theorie bevestigen a.h.v. feiten (verificatiebeginsel) volstaat niet, zou oneindige reeks van
waarnemingen of feiten vereisen terwijl aantal waarnemingen altijd beperkt is
Bv. 1000 bevestigingen van witte zwanen: nog steeds geen afdoend bewijs voor de bewering
‘alle zwanen zijn wit’, geen garantie dat de 1001 ste zwaan wit zal zijn…
wetenschappelijke kennis volgens Popper: altijd hypothetisch, voorlopig en onzeker
Sommige hypothesen lijken op wetenschap, maar zijn eigenlijk niet wetenschappelijk:
Reden: ze zijn niet weerlegbaar. Ze zijn altijd waar, wat er ook gebeurt.
Bv. ‘Morgen zal het regenen maar misschien ook niet’
Een theorie moet weerlegbaar zijn, d.w.z. voldoende precies zodat theorie op de proef gesteld
kán worden
Bv. ‘Het regent.’ (zie ook 3 eisen voor wetenschappelijke houding)
1
,2. Hoe verhoudt praktijkonderzoek zich tot fundamenteel en
toegepast onderzoek? (HB, pag. 24)
- ander doel naargelang type onderzoek
- 3 types onderzoek kunnen elkaar aanvullen
- elk type onderzoek heeft zijn waarde
Doel Theorievorming en Toepassing van kennis om Begrijpen en verbeteren van
toetsing van theorieën generieke problemen op te de eigen praktijk
lossen
Kennis Kennis is generaliseerbaar Kennis is probleemgebonden Kennis is probleemgebonden
in een specifieke context
Vb. Een promotieonderzoek Een onderzoeksinstelling doet Een jongerenwerker doet
naar de vraag: “Wat is de onderzoek naar de wijze onderzoek naar de wijze
invloed van waarop buurtcoaches in een waarop de meisjes die ze
vriendschapsrelaties op de gemeente de vriendengroep begeleidt zich laten
ontwikkeling van van risicojongeren in kaart beïnvloeden door de
delinquent gedrag bij kunnen brengen. vriendengroep bij het nemen
jongeren?” van beslissingen.
3. Drie onderzoeksbenaderingen of paradigma’s (HB p. 25 e.v.)
1. Positivistische onderzoeksbenadering
Er is één bestaande werkelijkheid, de werkelijkheid is objectief
Onderzoek a.h.v. ‘metingen’ - resultaten zijn observeerbaar en kwantificeerbaar
Algemene wetmatigheden (als … dan… o.b.v. statistische onderzoek)
Onderzoeksresultaten zijn makkelijker te veralgemenen (tijd- en context overschrijdend)
Storende factoren moeten geminimaliseerd worden
- Bv. kwantificeerbare observaties die via statistische methoden kunnen worden
geanalyseerd geen ruimte voor menselijke interpretatie
- opgelet: vaak gezien als ‘de gouden standaard van valide en betrouwbaar onderzoek’
2. Constructivistische of interpretatieve onderzoeksbenadering
Er kunnen meerdere interpretaties van de werkelijkheid naast elkaar bestaan (cfr. OPO
Pedagogie: visies op opvoeding)
kennis = interpretatie van de werkelijkheid
door iedere mens op eigen wijze geconstrueerd, in interactie met anderen en omgeving
op zoek naar interpretaties van gebeurtenissen
niet op zoek naar algemene wetmatigheden
niet wit of zwart
3. Kritisch-emancipatorische onderzoeksbenadering
Kennis is niet waardevrij, wordt bepaald door machtsrelaties
2
, Onderzoek moet bijdragen aan de emancipatie van groepen en mensen – empowerment
Veel belang gehecht aan ervaringskennis en –deskundigheid
Veel aandacht voor perspectief van betrokkenen zelf
Bestaande structuren moeten in vraag gesteld worden
Bv. actieonderzoek: gericht op verwerven van kennis maar ook op het veranderen van de
sociale werkelijkheid, bv. het vergroten van de competenties van de betrokkenen
4. Een definitie van praktijkonderzoek
Definitie uit handboek:
“Praktijkonderzoek in zorg en welzijn is onderzoek dat wordt uitgevoerd door zorg- en
dienstverleners, waarbij op systematische wijze in interactie met de omgeving antwoorden
verkregen worden op vragen die ontstaan in de eigen beroepspraktijk en gericht zijn op verbetering
van deze praktijk”
(van der Donk & van Lanen, 2019: 29)
Andere benamingen: actieonderzoek, praktijkgericht onderzoek (synoniem PO), ontwerponderzoek
(bepaalde vorm praktijkonderzoek), …
Twee vormen:
1. Kennisgericht praktijkonderzoek
2. Ontwerponderzoek (HB, pag. 37 – HC 13)
Woordenlijst
• mixed-methods onderzoek: een onderzoek waarin gebruik wordt gemaakt van verschillende
onderzoeksmethoden (bv vragenlijst, interview, observatie,…)
• Participatief onderzoek: een onderzoeksvorm waarbij de leden van de onderzochte
doelgroep (de mensen over wie het gaat) fungeren als co-onderzoekers (vb een onderzoek
naar een behandeling bij depressie waarbij mensen met een depressie betrokken worden in
het vormgeven van de onderzoeksmethoden en het ontwerp. Mensen met een depressie
worden dus niet enkel bevraagd, maar zijn actief betrokken in verschillende fasen van het
onderzoek)
• Gestructureerde vragenlijst: wordt ook wel enquête genoemd. De vragen (of uitspraken) die
worden voorgelegd zijn van tevoren precies geformuleerd. De vragen zijn voor iedereen
hetzelfde en de volgorde van de vragen ligt vast.
• Kwantitatieve data: data worden uitgedrukt in getallen
• Kwalitatieve data: data worden voornamelijk uitgedrukt in woorden (vb de antwoorden van
een interview)
• Coderen van kwalitatieve data: het verwerken/analyseren van kwalitatieve data (vb op zoek
gaan naar overkoepelende thema’s in de antwoorden van verschillende personen
3
, Hoorcollege 2- Spelregels onderzoek- Oriënteren
Praktijkonderzoek – Verkennin
De cyclus voor praktijk-onderzoek (HB p.30)
Oriënteren: heel breed (wat speelt er allemaal, wie is er betrokken)
Richten: terug versmallen/ afbakenen, waar ga ik de focus op leggen
Plannen: wat, wanneer, hoe beslissen welke onderzoeksmethode het meest geschikt is!!!
Verzamelen van data: bestuderen literatuur/ systematisch onderzoek doen/ screenen
Analyseren en concluderen: verwerken nieuwe data
Rapporteren en presenteren van resultaten: aangepast aan doelgroep, kritisch terugblikken op jouw
onderzoek
Ontwerpen en innoveren: op basis van je conclusies, resultaten kan je nadenken over je ontwerp
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller amkedockx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.11. You're not tied to anything after your purchase.