PSYCHOLOGISCHE
BASISVAARDIGHEDEN VOOR
GESPREK EN BEGELEIDING
Academiejaar ’23 – ’24
,INHOUDSOPGAVE
H1: MET AANDACHT LUISTEREN ALS BASISHOUDING ......................................................1
Inleiding ....................................................................................................................................... 1
Basisinstrumentarium van de hulpverlener ........................................................................................ 1
Luisteren, dat kan elk kind? of is het toch een leerproces ................................................................... 1
Open, aandachtig en met milde nieuwsgierigheid luisteren: startpunt van elke hulpverlening .............. 1
Belang van gehoord (of gezien) worden .............................................................................................. 2
Gehoord worden als helpend om iets te verwerken......................................................................... 2
Gezien wllen worden gaat ontwikkelingspsychologisch vooraf aan gehoord willen worden ............... 2
Het samengaan van (non-) verbale communicatie .......................................................................... 2
Every head is a world ........................................................................................................................ 2
Luisteren en observeren als basisvaardigheden van de hulpverlener ................................................... 2
Luisteren...................................................................................................................................... 3
Voorwaarden tot luisteren die aan het eigenlijke gesprek voorafgaan .................................................. 3
Externe......................................................................................................................................... 3
Interne ......................................................................................................................................... 3
Luisteren met aandacht .................................................................................................................... 3
Non-verbale uitingen van een aandachtige ingesteldheid ................................................................... 3
Oogcontact .................................................................................................................................. 3
Gelaatsexpressie .......................................................................................................................... 3
Paralinguale aspecten .................................................................................................................. 4
Vocale aanmoedigingen ............................................................................................................ 4
Stilte ........................................................................................................................................ 4
Aansluiten bij het taalgebruik van de ander ................................................................................ 4
Lichaamshouding en -beweging .................................................................................................... 4
Gebruik van de ruimte ................................................................................................................... 4
Enkele elementen die bijdragen tot een goede (interne) luisterhouding ............................................... 4
Belang van feedback doorheen je leerproces ................................................................................. 5
Specifieke vaardigheden bij luisteren................................................................................................. 5
De aandacht richten op de cliënt en op je eigen reacties t.a.v. de cliënt ........................................... 5
Het verwerken van manifeste en latente communicatie .................................................................. 5
Patronen en thema’s..................................................................................................................... 5
Een verhaal omvat een gebeuren en affectieve kleur .......................................................................... 6
Sensitiviteit voor metaforen en symbolen .......................................................................................... 6
Correcte vs foute metafore communicatie ..................................................................................... 6
Luisteren binnen een werkrelatie ....................................................................................................... 6
Neutrale of Sobere neutraliteit ...................................................................................................... 6
Warme ontvankelijkheid................................................................................................................ 6
Gedoseerde relatie ....................................................................................................................... 7
Afstand – nabijheid ................................................................................................................... 7
Leiding geven – volgen ............................................................................................................... 7
Negativiteit toelaten – relatie goed houden ................................................................................. 7
Blokkades bij het luisteren ................................................................................................................ 7
,H2: EEN BASISHOUDING VAN ACTIEVE RECEPTIVITEIT .....................................................8
Inleiding: participerend observeren bij kinderen vs gesprek bij volwassenen .................................. 8
Gemeenschappelijke facetten .......................................................................................................... 8
Verschillen ....................................................................................................................................... 8
2 pijlers van het participerend observeren ..................................................................................... 8
Observatiekader........................................................................................................................... 9
Uitgangspunten ................................................................................................................................ 9
Meervoudige bepaaldheid van gedrag ............................................................................................ 9
Ontwikkelingscomponent van gedrag ............................................................................................ 9
Observatiecategorieën ..................................................................................................................... 9
Lichamelijke verschijning (fysisch, neurologisch en motorisch)....................................................... 9
Intellectueel functioneren en denkprocessen ................................................................................ 9
Spraak en taal............................................................................................................................... 9
Algemene stemming ................................................................................................................... 10
Relationele capaciteiten ............................................................................................................. 10
Specifieke angsten en affecten .................................................................................................... 10
Het Gebruik dat het kind maakt van de ruimte .............................................................................. 10
Ontwikkeling van spel en gesprek ................................................................................................ 10
Ontwikkeling van spel ............................................................................................................. 10
Formele aspecten van het gesprek .......................................................................................... 11
De thematische inhoud van spel en gesprek............................................................................. 11
Thematische ontwikkeling in spel en gesprek ............................................................................... 11
Het verloop van een observatie .................................................................................................... 11
Voorbereiding ................................................................................................................................. 11
Beginfase ....................................................................................................................................... 11
Middenfase .................................................................................................................................... 12
Eindfase ......................................................................................................................................... 12
Waarom werken met emoties?..................................................................................................... 26
Problemen met emoties.................................................................................................................. 26
Uitkomsten van hulpverlening ......................................................................................................... 26
Emotie en proces......................................................................................................................... 26
Adaptieve emoties en hulpverlening ................................................................................................ 26
Maladaptieve emoties en hulpverlening ........................................................................................... 27
Emotie en de hulpverlener ........................................................................................................... 27
Aandachtspunten ........................................................................................................................... 27
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller friekemestdagh. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.67. You're not tied to anything after your purchase.