Ontw. In Context Basisboek Systeemgericht Werken Blok 2.1
Hoofdstuk 1: Het werkterrein van de systeemgerichte social worker
1.2 Wat is een systeem?
Systeem komt van oorsprong van het Griekse woord ‘sustèma’, wat samenstellen of
bijeenplaatsen betekent. Andere betekenissen:
o De wijze waarop iets is ingericht en de regels die dienen ter instandhouding daarvan.
o Geheel dat volgens een bepaald beginsel geordend, gerangschikt of ingedeeld is.
o Het geheel van handelingen die dienen om een gesteld doel te bereiken.
o (Muziek) aantal bijeen horende balken in een partituur.
Systeemanalist: een deskundige die doelmatigheid van informatieverwerking binnen een
organisatie onderzoekt en voorstellen doet ter verbetering.
o Bij een systeem gaat het om geordende delen, die elkaar beïnvloeden in meer of
mindere mate van complexiteit.
o Voor een social worker is de definitie: een systeem wijst op een eenheid, opgebouwd
uit deelverhoudingen, het gaat niet alleen om de delen op zich, ook niet om het
geheel, maar om de betrekkingen tussen dit alles.
Systeemgericht werken kan op verschillende manieren worden opgevat:
1. Verwijzing naar een therapievorm: waarbij niet alleen de aangemelde cliënt maar een
paar, een gezin of een groep mensen die een duurzame relatie hebben met elkaar,
samen bij de behandeling aanwezig zijn.
2. Inhoud of doel van behandeling: de onderlinge relaties vormen het belangrijkste
aandachtspunt, hierbij is het doel het functioneren van het (gezins-)systeem te
verbeteren.
3. Circulariteit: de wederzijdse beïnvloeding en niet op het ‘oorzaak en gevolg’
gedachtengoed, het lineaire denken.
1.3 Het individuele systeem
De mens als systeem is een geheel opgebouwd uit cellen, die gezamenlijk organen vormen.
Deze vormen stelsels (bewegingsstelsel, bloedsomloop). Al deze stelsels vormen het
menselijk lichaam.
o Samen met de Psyche (denken, gevoel, redeneren, persoonlijkheid) vormt het de
eenheid van de mens.
Er is sprake van innerlijke boodschappen (input, throughput, output) binnen de eenheid van
de mens. Dit kun je toepassen op bijvoorbeeld de bloedsomloop:
Open systeem: alle levende wezens, dus ook mensen. Systemen staan in open verbinding
met de omgeving. Intensieve interactie.
o Entropie: wanneer een open systeem steeds meer gesloten raakt wanneer de
uitwisseling met de omgeving afneemt. Wanneer de mens zich meer en meer afsluit,
mogelijk door lichamelijke ziekte of psychisch welbevinden, zal de uitwisseling van
, Ontw. In Context Basisboek Systeemgericht Werken Blok 2.1
energie, informatie en materie ook verder afnemen. Er is hier meer energie nodig
dan beschikbaar en daarom beweegt het systeem zich in de richting van afnemende
gezondheid.
Gesloten systeem: geen sprake van uitwisseling met de omgeving. Beperkte interactie met
de omgeving.
o Negentropie: er is energie beschikbaar, waardoor het systeem zich beweegt in de
richting van (toenemende) gezondheid. Er is sprake van uitwisseling met de
omgeving, die leidt tot voortdurende veranderingsprocessen en een steeds
complexer georganiseerd systeem.
Zelfstabilisatie: waarbij een mens zich aanpast aan zijn omgeving of aanpassingen in zijn
omgeving bewerkstelligt. Bij kou een jas aan doen (systeem aanpassen) of een vuurtje maken
(omgeving aanpassen).
o Zelforganisatie: als een systeem zichzelf niet aanpast, maar structureel wijzigt.
Bijvoorbeeld bij de Inuït, zij zijn zo gewend aan de kou dat ze makkelijk met blote
handen kunnen rondlopen.
1.4 Het subsysteem
Het kleinste sociale subsysteem bestaat uit 2 personen en wordt dyadisch subsysteem
genoemd.
Om tot een bepaald subsysteem te behoren, moet je deelnemen aan de communicatie en
interacties. Binnen een gezin zijn er bepaalde regels over wie er lid is van een bepaald
subsysteem en wie niet. Er horen ook regels, normen en waarden bij. Voorbeelden
subsystemen:
o Partner-subsysteem vervult de functie intimiteit en seksualiteit.
o Opvoeder-subsysteem vervult de functie van opvoeden.
o Kind-subsysteem vervult de functie van geven.
1.5 Het suprafamiliare systeem
Met het systeem worden bloedverwanten tot in de derde bloedlijn bedoeld. Het gaat niet
alleen om de verschillende gezinssystemen en individuen, maar om de doelgerichte
betrekkingen tussen deze systemen en individuen.
o Familie kan een positieve bijdrage leveren aan de individuele cliënt en het
hulpverleningsproces, maar kan ook veel conflicten met zich meebrengen.
1.6 De omgeving als systeem
Omgeving: bestaat uit alle interne en externe factoren of invloeden die het gezinssysteem
omgeven. De relatie tussen het gezinssysteem en de omgeving is wederkerig. Het
gezinssysteem kan de omgeving beïnvloeden en omgekeerd kan de omgeving het
gezinssysteem beïnvloeden. De uitwisseling tussen het gezinssysteem en de omgeving in de
vorm van input, output en feedback is circulair.
1.7 Het systeempentagram
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nicolebloemberg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.23. You're not tied to anything after your purchase.