Summary
Samenvatting H2 Rechtstaat Thema's Maatschappijleer
- Course
- Level
Duidelijke samenvatting met alle begrippen in het blauw getypt!
[Show more]
Seller
Follow
KortMaarQuinty
Content preview
Hoofdstuk 2 Rechtstaat= een staat waarin je als burger met grondrechten wordt beschermd tegen machtsmisbruik en
willekeur van de overheid
Deze bescherming bestaat vaak niet in een autoritaire staat (waarin 1 of kleine groep mensen de
regels bepaalt), wel in een democratische rechtsstaat zoals in Nederland.
Ook is Nederland een sociale rechtsstaat = er zijn wetten om de welvaart en welzijn van burgers te
bevorderen.
In een rechtstaat is er;
- sociale cohesie, = verbindingen aangaan
- vertrouwen en wederkerigheid; vb. gezonde volk betaalt ook mee aan de zorg en hopen dat andere
dit ook zouden doen als hun ziek zijn.
- rechtszekerheid, = de overheid moet zich ook aan wetten houden
De staat was vroeger ontstaan als ‘scheidsrechter’ en zou geweldsmonopolie krijgen (staat mag als
enige geweld gebruiken). Montesquieu kwam met de trias politica; iedereen die macht heeft is
geneigd er misbruik van te maken dus het is beter om het te verdelen.
Grondbeginselen van de rechtstaat;
✗ Beginsel van de grondrechten; alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid geboren en moeten
ook zo kunnen samenleven
✗ Soevereiniteits- en democratiebeginsel; mensen sluiten samen het sociaal contract
✗ Legaliteitsbeginsel; er is een staat die het sociaal contract tussen mensen kan afdwingen
maar die is strikt gebonden aan de wetten die de partijen zelf hebben opgesteld.
✗ Beginsel van de trias politica
2.2 Grondwet en Grondrechten
Door de Franse revolutie kreeg Nederland de Staatsregeling van de Bataafse republiek.
Daarin stond dat iedere burger gelijk was en gelijke rechten heeft.
Na de val van Napoleon werd Nl een constitutionele monarchie (koninkrijk met grondwet)
Door kamerlid Thorbecke werd de koning later onschendbaar, de ministers kregen de
verantwoordelijkheid. Directe verkiezingen voor de Tweede Kamer waren wel slechts voor een
kleine groep mannelijke burgers die belasting betaalde; het censuskiesrecht.
Hij vond dat de staat zich niet te veel moest bemoeien, vrije markt bv.
Die tijd word de nachtwakersstaat genoemd, = een staat die zich voornamelijk inzet voor de
bewaking van de veiligheid van de burgers.
→ zorgde voor sociale onrust, waarna eerst algemeen mannenkiesrecht en 2 jaar later
vrouwenkiesrecht werd ingevoerd.
Klassieke grondrechten
Vrijheid en gelijkheid vormen de basis. Het gelijkheidsbeginsel is het 1ste artikel van de Grondwet,
hieraan is te zien dat het een antwoord is op de discriminatie van WOII.
✗ Gelijke behandeling; niemand mag worden gediscrimineerd
✗ Persoonlijke vrijheid; iedereen mag gaan en staan waar diegene wil, recht op privacy
✗ Politieke vrijheid; kiesrecht, vrijheid van meningsuiting
, Sociale grondrechten (werkgelegenheid, onderwijs, woningbouw) is de verantwoordelijkheid van
de staat, en zorgde ervoor dat de klassieke rechtsstaat een sociale rechtsstaat/ verzorgingsstaat werd.
Klassieke grondrechten kun je afdwingen bij een rechter, sociale grondrechten niet, maar daar moet
de overheid zich wel voor inspannen.
Wederkerigheid, de vrijheid van de ene burger mag niet leiden tot beperking vd vrijheid vd andere.
= ‘Behoudens ieders verantwoordelijkheid voor de wet’
Grondrechten hebben verticale werking, worden uitgeoefend door de burgers tegenover de staat.
En horizontale werking, burgers beroepen zich tegenover elkaar op hun grondrechten.
2.3 Legaliteitsbeginsel
= de overheid mag alleen de vrijheid van de burger inperken als de rechtmatigheid van die
beperking is vastgelegd in de wetten en regels die door het parlement zijn aangenomen.
Het geheel van in wetten vastgelegde regels is een recht.
Het geheel van rechtsregels, rechtsbeginselen en de manier waarop het recht is georganiseerd is de
rechtsorde.
Wetten veranderen mee met onze opvattingen, want als wij ze rechtvaardig vinden zullen we ons er
sneller aan houden. Om de kwaliteit van wetten goed te houden, zijn deze eisen;
Algemeen; ze gelden voor iedereen
Openbaar en begrijpelijk
Geen onmogelijke eisen
Niet met terugwerkende kracht; je mag niet voor iets veroordeeld worden als er over 20 jaar
een wet van komt
Niet onderling tegenstrijdig zijn
Redelijk en zorgvuldig
In de nachtwakersstaat;
Het Burgerlijk Wetboek zorgde voor het zoveel mogelijk vrij zijn van burgers.
Het Wetboek van Strafrecht zorgde voor de veiligheid en bescherming vd eigendommen van
burgers.
2.4 Trias Politica
~Montesquieu
✗ Wetgevende macht; parlement en regering
✗ Uitvoerende macht; ministers en ambtenaren
✗ Rechterlijke macht; rechters
Checks and balances = de machten controleren elkaar en werken samen;
De wetgevende macht kan de uitvoerende macht controleren en ter verantwoording roepen.
Rechterlijke macht controleert de wetgevende macht, en mag de wetten toetsen aan internationale
verdragen zoals het Europees Verdrag. Controleert ook uitvoerende macht; is er geen willekeur
gepleegd?
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller KortMaarQuinty. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.31. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now