In dit document staat het belangrijke uit de lessen verwerkt in combinatie met de samenvatting van Openbaar Bestuur van Bovens et al. Mijn samenvatting bevat de belangrijkste woorden (dikgedrukt). Daarnaast is het een erg gestructureerde samenvatting (zoals in het blok gegeven) mét een inhoudsopga...
,Inhoudsopgave
H1 – De wereld van het openbaar bestuur ............................................................................................. 3
H2 – Beleid en sturing ............................................................................................................................. 8
H3 – De beleidsomgeving ...................................................................................................................... 11
H4 – Beleidsprocessen........................................................................................................................... 13
H5 – Organisaties en omgeving ............................................................................................................. 16
H6 – Managementbenadering .............................................................................................................. 18
H9 – Politiek-ambtelijke verhoudingen ................................................................................................. 20
,H1 – De wereld van het openbaar bestuur
• Bestuur kan globaal gesproken drie betekenissen hebben:
1. De activiteit van het besturen;
2. Een specifieke groep van personen die samen besturen; en
3. Een geheel van personen, instellingen, organisaties, activiteiten en procedures
van besturing in de brede zin.
• Openbaar bestuur kan omschreven worden als ‘het geheel van organisaties en
activiteiten die primair zijn gericht op de besturing van de maatschappij’. In de
beperkte opvatting heeft het ongeveer dezelfde opvatting als ‘de overheid’ of ‘de
staat’. In de ruime opvatting omvat het ook organisaties die niet tot de overheid
behoren, maar wél een publieke taak vervullen of op een andere manier mede sturing
geven aan de maatschappij, zoals ziekenhuizen of de ANWB.
• Bestuurlijke beslissingen – vastgelegd in beschikkingen, subsidieregelingen, wettelijke
normen en gedragsregels of gemeentelijke verordeningen – hebben een bindend
karakter voor alle leden van de samenleving op een bepaald grondgebied. De
overheid, het openbaar bestuur in de beperkte opvatting heeft het monopolie op
geweld.
• Er kunnen grofweg drie logica’s van sturing in de maatschappij onderscheiden:
1. Van de staat;
2. Van het middenveld; en
3. Van de markt.
• De staat is er om het algemeen belang te dienen, de markt om producten en diensten
op commerciële grond te leveren, en het middenveld richt zich op doelstellingen die
niet op winst gericht zijn, maar ook niet binnen de sfeer van de overheid vallen.
• Overheidsorganisaties bestaan uit een politieke leiding en ambtenaren. De politieke
leiding van de overheid, omdat gezagdragers die voor hun functioneren direct of
indirect verantwoording schuldig zijn aan democratisch gekozen vertegenwoordigde
organen. Ambtenaren zijn benoemde functionarissen die ondergeschikt zijn aan de
politieke leiding. Zij dienen de politieke leiding bij te staan en uitvoering te geven aan
politieke beslissingen.
• Naast de staat bevindt zich het maatschappelijk middenveld. Dit is een veld van
organisaties dat zich tussen de overheid aan de ene kant en individuele burgers aan de
andere kant. Het bestaat uit organisaties die weliswaar qua rechtsvorm private
organisaties, maar toch betrokken zijn bij het openbaar bestuur. Binnen het
maatschappelijk middenveld is een
nadere tweedeling te maken:
1. Vervult een bepaalde
maatschappelijke functie,
zoals ziekenhuizen; en
2. Bestaat uit organisaties die
een bepaald belang
behartigen of een bepaald
ideëel doel nastreven, zoals
vakbonden.
• Volgens de kernaanpak is het belangrijkste verschil tussen publieke en niet-publieke
organisaties de rechtstatelijke vorm: publieke organisaties hebben een
publiekrechtelijke grondslag en niet-publiekelijke organisaties hebben deze niet.
, • Een nadeel van de aanpak is echter dat veel organisaties kenmerken van publiek en
privaat in zich dragen. Daarom heeft Bozeman het idee van publicness als een soort
continuüm ontwikkeld.
• Bozeman spreekt over ‘de mate van’ publiekheid, en niet of iets wel of niet publiek is.
De dimensionale aanpak maakt een onderscheid tussen drie dimensies:
1. Eigendom;
2. Bekostiging; en
3. Controle.
• De eerste dimensie is eigenaarschap. Dat gaat om de rechtelijke grondslag. De tweede
dimensie is de bekostiging. Wie betaalt de salarissen van ambtenaren of hoe komen
universiteiten aan geld. De laatste dimensie is de mate waarin politieke controle
plaatsvindt.
• De verticale dimensie van openbaar bestuur geeft aan dat het op meerdere niveaus
van omvattendheid gestalte kan krijgen: wijk, gemeente, regio, provincie, natiestaat,
internationale regio of de wereld als geheel.
• De horizontale dimensie geeft aan dat het openbaar bestuur niet alleen uit de
overheid zelf bestaat, maar ook uit tal van maatschappelijke organisaties.
• Om beide dimensies goed te ‘pakken’
wordt wel de term multi-level governance
gebruikt: besturen vindt plaats op meerdere
schoolniveaus, en gebeurt zowel door
overheden als andere partijen.
• De huidige inrichting van het Nederlandse
binnenlands bestuur is grotendeels gestoeld
op de door politicus Thorbecke geschreven
Grondwet in 1848. Het kreeg al snel de
naam het Huis van Thorbecke.
• De Nederlandse staatsvorm is die van een
gedecentraliseerde eenheidsstaat. In het
Nederlandse model is daarmee ambiguïteit
ingebouwd: een centraal systeem maar
mogelijkheden tot variatie en verschil
daarbinnen door middel van een zekere
decentrale autonomie.
• Het klassieke denken over internationale betrekkingen en binnenlands bestuur gaat
ervan uit dat het centrale nationale niveau automatisch de meeste macht heeft.
Globalisering, decentralisatie en de integratie van de EU-lidstaten zorgen voor een
andere realiteit: in werkelijkheid is de nationale regering vaak sterk afhankelijk van de
decentrale overheden.
• Steeds meer taken en activiteiten zijn van het nationale niveau overgedragen naar
decentrale bestuurslagen en naar de Europese bestuurslaag. Daarom spreken sommige
bestuurskundigen, zoals Rhodes, van uitholling van de natiestaat.
• In het openbaar bestuur is government (de overheid) heel belangrijk, maar je kunt de
besturing van de samenleving pas echt begrijpen dat je je blik verruimt naar
governance (besturing). Overheidssturing is een zaak van veel verschillende
hiërarchische niveaus (de verticale dimensie), maar ook van heel veel verschillende
maatschappelijke partijen en verbanden. Dat is de horizontale dimensie van
governance.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller k1609. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.34. You're not tied to anything after your purchase.
