Summary
Ethiek & Religie cursussamenvatting
- Course
- Institution
Deze samenvatting bevat de aantekeningen van de hoorcolleges, werkgroepen en literatuur gecombineerd
[Show more]
Seller
Follow
mikabouwman
Content preview
Ethiek en Religie – SamenvattingInhoudsopgave
WEEK 1: ETHIEK, MORAAL EN RELIGIE.............................................................2
DE REDE VAN PROTAGORAS................................................................................................... 3
A MODEST PROPOSAL – JONATHAN SWIFT.................................................................................3
WHAT IS RELIGIOUS ETHICS? – R.B MILLER...............................................................................3
WEEK 2: VERSCHILLENDE ETHIEKEN................................................................4
ETHICA NICOMACHEA – ARISTOTELES.......................................................................................7
WINNIE THE POOH - MILNE.................................................................................................... 8
WEEK 3: GULDEN REGEL.................................................................................9
THE GOLDEN RULE – GENSLER............................................................................................ 10
ON GOLDEN RULES – HERTZLER.......................................................................................... 11
GOLDE RULE – CARSON...................................................................................................... 11
GULDE REGEL – HANDOUT.................................................................................................. 12
WEEK 4, DEEL 1: DIVINE COMMAND THEORY..................................................13
MORAL THEORY – TIMMONS................................................................................................. 15
WEEK 4, DEEL 2: MORAL AUTHORITY AND CRITIQUE.......................................16
MORAL AUTHORITY AND MORAL CRITIQUE IN AN AGE OF ETHNOCENTRIC ANXIETY – R.B MILLER.........17
WEEK 4, DEEL 3: LIEFDE ALS MOREEL EN RELIGIEUS PRINCIPE........................18
LOVE AND EUDAIMONISM – AUGUSTINUS................................................................................19
THE ETHICS OF EMPATHY – R.B MILLER..................................................................................20
WEEK 5, DEEL 1: PACIFISME EN RECHTVAARDIGE OORLOG IN HET CHRISTENDOM
................................................................................................................... 22
CHRISTIAN APPROACHES TO JUST WAR, PEACE, AND SECURITY – PATTERSON & CHARLES..................24
THE ETHICS OF WAR – AUGUSTINUS......................................................................................24
WEEK 5, DEEL 2: PACIFISME EN RECHTVAARDIGE OORLOG IN ISLAM................25
FIGHTING AND MARTIAL VALOR IN ISLAMIC THOUGHT – KITTS......................................................26
WEEK 6: JUST WAR AND HUMANITARIAN INTERVENTION.................................28
JUST WAR AND HUMANITARIAN INTERVENTIONS – ELSHTAIN.........................................................28
MUSLIM ARGUMENT AND THE WAR ON TERROR – KELSAY...........................................................29
WEEK 7, DEEL 1: NATUURRECHT, MORELE GELIJKHEID EN MENSENRECHTEN. . . .31
SUMMA THEOLOGIE – THOMAS AQUINO..................................................................................32
INVENTING THE INDIVIDUAL – SIEDENTOP................................................................................34
,Week 1: Ethiek, moraal en religie
Ethiek = de academische discipline (een wetenschap) die moraliteit
onderzoekt; en dat de handelingen, personen en instituties onderzoekt in
het licht van hun ‘morele kwaliteit’.
- Verband met ‘het goede leven’ of ‘de juiste levenswijze’. De vraag
die centraal staat is ‘hoe behoort een mens te leven?’. Dit beroept
zich niet zozeer op feiten, maar op meningen van anderen over goed
en kwaad.
Ethos = een wijze van leven die maatgevend is onder een bepaalde groep
mensen of in een bepaald land.
Moraal = alles wat te maken heeft met opvattingen over wat behoort,
niet mag, of juist moet – en het handelen naar wat maatgevend wordt
geacht. Dit kan individueel verschillen, maar kan wel voortkomen uit
Ethos.
- Kan vastgelegd zijn in heilige teksten (met verboden en geboden).
Mensen willen graag universeel toepasbare regels (zodat er geen chaos
komt). Mensen hopen dat ethiek oplossingen biedt voor spanningsvelden
tussen twee of meer waarden. Er is een verschil tussen de werkelijke
wereld en de gewenste wereld. In het beste geval is de gewenste, zoals de
werkelijke is. Wanneer ze niet overeenkomen zit er een kloof. Wanneer er
waarden of maatstaven zijn die voor alle mensen gelden een bepaalde
overeenstemming tussen gewenste en werkelijke wereld (=noodzaak).
Oordelen doet men vanuit een maatstaf/norm. Waarderen vanuit waarden
(die je hebt, zoals vrijheid, gezondheid, eerlijkheid, vrede, liefde, etc.), er
kan een rangorde van waarden ontstaan. Normen zijn weer afgeleid van
waarden, dat is weer de maatstaf vanuit waar je meet. Er zijn een aantal
concrete normen:
- Rechten: wat mag ik doen? Wat hoef ik niet te doen? (Geeft vrijheid)
- Verboden: wat mag ik niet doen? (Verplichtend)
- Geboden: wat moet ik doen? (Verplichtend). We kennen de 10
geboden van Mozes, maar in praktijk zijn het meer verboden dan
geboden.
- Deugden: wie behoor ik te zijn?
Je kan de handelende persoon oordelen (intenties, motieven,
eigenschappen, vaardigheden, houding). Je kan de handeling zelf
beoordelen (acties). Daarnaast kan je de gevolgen of het einddoel waar de
handeling op is gericht. Dit zou ook alle drie kunnen.
Religie = ‘religie bestaat voor ons uit handelingen, overtuigingen en
intuïties die gebaseerd zijn op de veronderstelling van het bestaan van
bovennatuurlijke entiteiten met handelingsvermogen, of onpersoonlijke
krachten of processen met een moreel doel, die de voorwaarden kunnen
scheppen voor of kunnen ingrijpen in menselijke aangelegenheden.
(Taylor)’. Maar het is moeilijk te definiëren. Het is een vrij recente term,
deze is pas gekomen in de laatste paar eeuwen.
,In religieuze ethiek is er een gebrek aan theorie en definiëring van
concepten. Het is lastig om religie in een concept te vatten. Wordt
geprobeerd om te definiëren als Wittgenstein, als familie of cluster van
eigenschappen: er is een netwerk van gelijkenissen, maar niet iedereen
lijkt op iedereen.
- Religie wordt vaak gekoppeld aan de Siamese tweeling van Talal
Asad = Religie <> seculier (ordinary time vs. higher time > to live
closer to eternity).
De rede van Protagoras
Het is een discussie tussen Socrates en Protagoras. Protagoras zegt dat
deugden gegeven kunnen worden, maar dat je het ook kan ontwikkelen.
Epimetheus schonk aan de dieren verschillende krachten om te kunnen
overleven, maar liet niks meer over voor de mens. Toen stal Prometheus
praktische kennis en vuur van goden en gaf deze aan de mens. Hierdoor
eerde de mens als enige de goden (we deelde namelijk iets met ze). Later
gaf Hermes eergevoel en recht aan de mens.
Het geeft de mate aan waarin mensen in staat zijn om andere keuzes te
maken en te leven met ratio (wat ons aan de goden verbindt). Volgens de
mythe is het gegeven vanuit bovenaf. Hiërarchie: goden – mensen –
dieren. De mens is kwetsbaar, we zijn geen super morele wezens. We
hebben een gebrekkige natuur, waarin dingen ontbraken. We moeten
deugden ontwikkelen.
A modest proposal – Jonathan Swift
Een maatschappijkritisch, satirische tekst. Er was een probleem in Ierland:
er groeide te veel kinderen op in armoede (120.000), die een last voor de
ouders en de samenleving vormen. Er kwam vanuit een hiërarchische
positie veel advies aan het land en daar was Swift kritisch op en doet een
eigen voorstel.
De oplossing die hij voorstelt is het voeren van de arme kinderen aan de
rijken. Daardoor zijn er minder Rooms-katholieken; komt er meer geld in
de maatschappij en is er meer geld over; ontwikkelt er een nieuw gerecht
waar wijn bij gepaard kan worden; het zorgt ervoor dat armen een
waardevol goed hebben; vrouwen worden minder mishandeld.
What is religious ethics? – R.B Miller
Dit hoofdstuk legt uit wat Religieuze ethiek is (staat ook op bij de volgende
week). Religieuze ethiek is een nieuwe studie die nog in ontwikkeling is.
Wittgensteins idee van religie (het familie-idee) bevat dat deze:
- Buitengewone eigenschappen heeft die recht geven op houdingen
en gedrag;
- De capaciteit heeft om in te grijpen in menselijke zaken;
- Mensen in staat stelt om hun angsten in de wereld op te lossen/ te
verminderen;
- Mensen in staat stelt om verwondering, vreugde, hoop, ontzag, etc.
te voelen;
, - Een diepgaande/verreikende effectiviteit en relevantie voor
menselijke zaken biedt;
- Mensen in staat stelt om te communiceren d.m.v. rituelen/symbolen;
- Een institutionele basis biedt voor sociale organisatie en
gedisciplineerde activiteiten, wat de status quo kan stabiliseren of
verstoren;
- Praktijken, symbolische vormen en uitdrukkingen vereist die een
nobele of transcendente status krijgen toegewezen.
Ethiek is logischerwijs afhankelijk van religieuze concepten, omdat
menselijk gedrag en culturen historisch geworteld zijn in religieuze
tradities. Religieuze ethici onderzoeken enerzijds hoe religies, ethische
normen en waarden genereren, autoriseren, interpreteren en gebruiken
om menselijk gedrag te evalueren. Daarnaast onderzoeken ze hoe
ethische waarden normatieve beperkingen plaatsen op religie.
Week 2: Verschillende ethieken
Religie en ethiek verhouden zich dialectisch (=heen en weer) tot elkaar.
Religieuze ethiek = (Als recente wetenschappelijke traditie=)
bestudeert de verschillende wijzen waarop religie en ethiek verbonden zijn
aan elkaar. Het gebruikt abstracte concepten om de basis en het bereik
van morele verantwoordelijkheid te begrijpen en menselijk gedrag te
evalueren als juist en onjuist, goed en fout, wenselijk of onwenselijk.
Ontwikkelde tegelijk met religiewetenschappen. Eerst was er gebrek aan
aandacht voor cultuur, later cultural turn.
‘Religieuze’ ethici = onderzoeken hoe religie ethische normen en
waarden ontwikkelt, autoriseert, interpreteert en toepast aan de hand van
menselijk karakter en gedrag getoetst wordt. En hoe ethische waarden (en
daaraan gerelateerde claims) normatieve beperkingen oplegt aan hoe
religieuze aanhangers hun religieuze verplichtingen uitvoeren.
- Beschrijvend (wat staat er in geschriften en tradities)
- Evaluerend (kijken naar de ethische normen en waarden, hoe
passen die?)
- Conceptueel (de abstracte noties verhelderen, kijken naar de
overlapping bijvoorbeeld).
Religieuze ethici gebruiken termen, vragen, controverse en filosofen uit de
geschiedenis van de morele filosofie.
- Overeenkomst = beide zoeken naar het verhelderen van de
betekenis, inhoud en het toepassingsgebied van de moraliteit en de
relatie tot verschillende vormen van ethische bronnen, inclusief
religieuze tradities.
- Verschil = ‘religieuze’ ethici bekijken meer materiaal, zoals
religieuze verhalen, profetische gezegdes, institutionele praktijken,
etc.
Gevolgenethiek en util(itar)isme zijn teleologisch = nadruk op het doel.
Is het doel van wat je doet goed, dan is het goed Beoordeling op basis
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mikabouwman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.42. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50843 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now