Exam (elaborations)
BOEKVERSLAG HERSENSCHIMMEN BERNLEF CIJFER 9,5
- Course
- Institution
- Book
HBO NEDERLANDS BOEKVERSLAG CIJFER 9,5 BOEK HERSENSCHIMMEN NEDERLANDS DUTCH
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
zarrraah
Reviews received
Content preview
Feitelijke gegevens 10e druk, 1984
180 pagina's
Uitgeverij: Querido
Flaptekst
Hersenschimmen is Bernlefs indringende en ontroerende roman over dementie, over
de eenzaamheid en de angst die daarmee gepaard gaan, maar ook een verhaal over
de liefde die een onvermijdelijk tragisch einde tegemoet gaat.
Maarten Klein verliest langzaam maar zeker zijn greep op de werkelijkheid. Hij kan
heden en verleden niet meer onderscheiden, wil plotseling weer naar zijn werk terwijl
hij al gepensioneerd is en ziet zijn vrouw voor een vreemde aan. Momenten van
helderheid worden meer en meer verdrongen door ontreddering en verwarring. Net
als ik lekker lig komt Vera me wekken. Is het ochtend? Waarom al die haast? En
sinds wanneer kleed ik mij zelf niet meer aan?
De pers over Hersenschimmen:
‘Mijn hele generatie heeft zijn ouders ‘hersenschimmen’ cadeau gegeven, in de hoop
hun ontgeestelijking te bezweren, maar mijn moeder was vergeten dat ze het had
gelezen’ Kees van Kooten.
‘Maartens verstand lekt weg, centimeter voor centimeter, en vervliegt ten slotte.
Bernlefs verslag van die martelgang is schrijnend, heel gedurfd.’ Harold Pinter
‘Herinneren, vergeten, verdwijnen – dat zijn de grote thema’s van ‘Hersenschimmen’;
en ook van veel andere romans van Bernlef.’ NRC Handelsblad.
Eerste zin
Misschien komt het door de sneeuw dat ik me ’s morgens al zo moe voel.
Samenvatting
Hersenschimmen vertelt het verhaal van iemand die langzaam maar zeker begint te
dementeren en de gevolgen die dit voor hem en zijn omgeving heeft.
Maarten en Vera Klein wonen al jaren gelukkig in Gloucester, Massachusetts
(Verenigde Staten). Langzaam maar zeker begint Maarten heden en verleden door
elkaar te halen. Het begin heel klein, op het moment dat hij niet meer weet welke dag
het is en op een zondag wacht tot de schoolbus langs zal komen of als hij steeds
vaker in gedachten verzonken is. Langzaam maar zeker kan hij zich dingen niet
meer herinneren en als hij zich iets herinnert, gaat hij volledig in die herinnering op.
Zo denkt hij op een dag dat hij weer op de kleuterschool is en van de juf de
potlodendoos mag halen. Hij loopt de gang door naar het materiaalhok en klimt op
een stoel om de doos te gaan zoeken. Dan staat Vera plots achter hem en haalt hem
uit de droom. Hij blijkt op de keukenstoel in hun washok te staan. Later geeft hij hele
rare antwoorden op vragen, omdat hij net ergens anders met z’n gedachten was. Als
Vera hem een keer vraagt wat hij zo lang in de keuken deed, antwoordt hij
bijvoorbeeld vangstquota. Uiteindelijk gaat dit nog een stapje verder en breekt hij in
bij een vakantiehuisje waar vroeger de vergaderingen van zijn bedrijf waren omdat hij
, denkt dat hij te laat op zijn vergadering komt. Ook vergeet hij dat mensen en dieren
dood zijn en vraagt dus steeds naar hen als anderen langskomen. Een keer begint
hij plotseling naar de snoepreepjes die zijn oma altijd voor hem achter in de
buffetkast verstopte te zoeken.
Vera wordt steeds ongeruster en als Maarten weg begint te lopen van huis laat ze
uiteindelijk een meisje, Phil Taylor, in huis wonen die op Maarten kan passen als zij
weg is. Maarten vergeet echter steeds wie ze is. Eerst ziet hij haar aan voor een
vriendin van zijn dochter, dan voor zijn vroegere piano juf en uiteindelijk voor zijn
dochter. Ook van Vera vergeet hij soms wie ze is.
In het boek wordt ook de moeilijker wordende relatie tussen Vera en Maarten
weergegeven. Een eerste beschrijving die Maarten van haar geeft (zie eerste quote,
een stuk terug in dit verslag) is nog heel scherp, bij kennis. Meer op het einde heeft
hij het echter over een oude vrouw, die er een beetje verfomfaaid uitziet met haar
vochtig neerhangende slappe bruine krullen en haar gerimpelde hals (p. 134). Later
herkent hij haar niet meer op foto’s en uiteindelijk weet hij helemaal niet meer wie ze
is.
In het laatste deel van het boek weet Maarten zelf niet meer wie hij is. Eerst heeft hij
het nog over “mijn spullen”, “ik kan ..” etc. Maar naarmate hij verder aftakelt begint hij
in derde persoon over zichzelf te praten, om het uiteindelijk alleen nog maar over
‘het’ te hebben. Tegelijk met deze verandering in benoeming van zichzelf, trekt hij
zich steeds meer in zijn hoofd terug. Hij communiceert bijna niet meer met de
buitenwereld, maar denkt in onsamenhangende zinnen en fragmenten aan wat er om
hem heen gebeurt. Een van de redenen hiervoor is dat hij ook steeds meer moeite
met het Engels begint te hebben, en soms even de taal niet meer lijkt te verstaan. Op
het laatst zijn Maartens gedachten zo onsamenhangend en fragmentarisch dat er
bijna niet meer duidelijk is wat er nou met hem gebeurt. Wel weet hij op zijn sterfbed
weer even wat er om hem heen gebeurt en zoekt en vindt hij Vera’s hand, al weet hij
haar naam niet meer.
Personages
Maarten Klein
Is het centrale (vertellende) personage in de roman. Maarten is van oorsprong
Nederlands, heeft rechten gestudeerd en is samen met Vera naar de VS
geëmigreerd, waar hij jarenlang voor een internationaal bedrijf gewerkt heeft dat
onderzoeken deed naar visvangst. Samen met Vera heeft hij twee kinderen, Kitty en
Fred, maar die komen bijna nooit langs. In de tegenwoordige tijd van het boek is hij
71 (of 72, het wordt niet precies benoemd) en begint te dementeren. Door de vele
herinneringen en het vastzitten krijgen we een zeer gedetailleerd beeld van zijn
leven. Gedurende het gehele boek heeft hij het over de sneeuw, en dat hij daarom zo
van slag is. De laatste zin van het boek is dan ook: “de lente die op het punt staat te
beginnen” (p. 176).
Vera Klein
Vera is Maartens echtgenote. We komen niet zo heel veel over haar te weten, alleen
dat ze in de VS lange tijd bij een bibliotheek heeft gewerkt en dat zij en Maarten erg
veel van elkaar houden. Ze heeft het steeds zwaarder naarmate Maarten verder
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller zarrraah. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.80. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now