Samenvatting Grondslagen 1 2019-2020 na aanleiding van de Toets matrijs.
Basis van het sociaal werk
Bron: Basis Sociaal werk (landelijks opleidingsdocument)
Internationale definitie vertaald:
Sociaal werk is een praktisch gericht beroep waarvoor je geschoold moet zijn. Het richt zich op sociale
veranderingen en ontwikkelingen, sociale Cohesie, het in zijn of haar kracht zetten van mensen en de
vrijheid van mensen.
Principes van Sociale gelijkheid, mensenrechten en gezamenlijke verantwoordelijkheid met respect
voor diversiteit staan centraal in Sociaal werk. Deze zijn onderbouwt met theorie over sociaal werk,
sociologie, psychologie en kennis over culturen. Sociaal werkt verbind mensen en gemeenschappen
voor een verbeterd welzijn en levensuitdagingen.
Er wordt ondersteuning geboden op drie verschillende gebieden
Primaire levensomgeving: hoe iemand dagelijks leeft. (gezin, alleenstaand, met partner)
Netwerken: formele en informele netwerken om iemand heen (hulpverleners, familie)
Gemeenschappen: Lokale gemeenschappen, community ’s ( wijk, kerk, de straat)
Hans van Ewijk : Sociaal functioneren- Het deelnemen van mensen in de gemeenschap en de
mogelijkheden die de gemeenschap daar voor bied.
Commissie Bouttelier: Sociale Kwaliteit- Gaat over iemands vermogen en kansen tot deelname aan
een maatschappelijk leven.
Graadmeters van Sociaal functioneren zijn: Sociale Cohesie, Participatie en Inclusie.
Sociaal werk draait om complexen problemen in een complexe werkelijkheid. Daarom wordt er veel
samen gewerkt met andere domeinen.
Educatief domein: Ondersteuning aan ouders, scholen, in wijken. Cultuur
Veiligheid domein: actuele rol rondom debat veiligheid en radicalisering
Juridisch domein: mensen de weg helpen vinden in relevante regelgeving
Economisch domein: gaat uit van een breder perspectief van wat waardevol voor mensen is.
Bv zelfontplooiing, goede leefomgeving.
T-shaped professionails: een combinatie van specifieke deskundigheid en een sterke oriëntatie op
intergraal werken.
Werkplekken
In de wijk
In een instelling
In een residentiele instelling: voor langdurig verblijf
Zelfstandig ondernemen
Andere verbanden: bv gemeenteambtenaar of beleidsmedewerker bij een organisatie.
Basis kennis
Er is een gemeenschappelijke en gelijke basis kennis die men moet kennen om het beroep Sociaal
werk uit te kunnen oefenen. Dit natuurlijk samen met de Beroepskennis bevat meerdere soorten
,kennis: internationale definitie, persoonlijke ervaringskennis, vormen van impliciete en intuïtieve
kennis.
De basis kennis versterkt de beroepsidentiteit, beroep handelen, de legitimering en de positionering
van het beroep in de samenleving en ten opzichte van andere beroepsprofielen.
Het slaat een brug tussen het beroep en wetenschappelijke kennis.
Uitgangspunten:
Relevant voor beroepspraktijk(gemeenschappelijk, breed en duurzaam) en
opleidingen(richtinggevend, passend bij het niveau, bruikbaar).
Wetenschappelijk gefundeerd
7 bouwstenen van basiskennis, 3 Sociaal werk Typen (Payne) Theorieën over wat het Beroep
is(beroep), Voor wie is het bedoeld (gebruikers) en hoe wordt het uitgevoerd (werkwijzen).
Commissie Franssen: 3 taakgebieden:
Zelfstandig uitvoeren van taken als beroepsoefenaar. (Ik en de burger)
Zelfstanding functioneren binnen en vanuit de organisatie. (ik en de organisatie)
Vormgeven aan professionalisering. (Ik en het beroep)
Bouwstenen
1. Beroep sociaal werk: Kenwaarde en maatschappelijke opdracht van Sociaal werk: De
maatschappelijke opdracht van sociaal werk, Internationale definitie en de universele
mensenrecht voor mens en kind, Kernwaarde van het beroep, empowerment, participatie,
inclusie en rechtvaardigheid, diversiteit.
Kerntaken en grondvormen van beroeps handelen: communicatief vermogen van professional
Wederkerigheid en dialogisch karakter van de relatie, gerichtheid op de persoon in de situatie en
gerichtheid op sociaal functioneren en sociale kwaliteit.
Een bedrage leveren aan de verbetering van het sociaal functioneren en de kritische reflectie daar
op.
3. Werkwijzen Sociaal werk: Praktijk theoretische benaderingen: Stelt hen in staat om op
consistente en verantwoorde wijze te kiezen uit beschikbare en nog te ontwikkelde methoden
en werkwijzen en deze te verantwoorden. Praktijktheoretische methoden: Opvoedkundig,
psychodynamisch, taakgericht, cognitief, systematisch, ecologisch, klantgericht, rehabilitatie.
Indeling in praktijktheoretische velden: Werken in Primaire leefomgeving, netwerken of
gemeenschappen.
Meervoudige gelaagdheid van Praktijktheorieën: Waardeladen perspectief,
Wetenschappelijke theorieën, handelingsvoorschriften.
Evidentie van praktijktheoretische benaderingen op basis van toegepast onderzoek, van
professioneel expertise en client gebonden waarden.
Methodisch werken: Bekend zijn met methodisch, doelgericht, systematisch en reflectieve
uitvoering van Sociaal werk. Kennis hebben van ondersteunende theorieën.
Normatieve en Levensbeschouwelijke dimensie: Professionals sociaal werk bepalen in
samenspraak met gebruikers, verwanten, collega’s en opdrachtgevers wat wenselijk is en hoe
, dit zo goed mogelijk kan worden bereikt. De Beroepscode van het sociaal werk vormt een
kader waaraan dit getoetst wordt. Strategisch, tactisch en operationeel beleid (richten,
inrichten, verrichten); Beleidsplanning en besluitvorming in organisaties; Leiderschap en
medezeggenschap, besluitvorming, macht; Organisatiestructuur en cultuur;
Ondernemingsplan, beheer en kwaliteitszorg; Sociaal ondernemerschap gericht op de
productie van sociale baten.
1. maatschappelijke context van Sociaal werk: Kennis hebben van de actuele en historische
context van sociaal werk.
Politiek, beleid, wet en regelgeving: kennis van de politieke context, het sociaal beleid en de
wet en regelgeving waarbinnen het beroep wordt uitgeoefend. Politieke stromingen en
standpunten met betrekking tot het sociale domein; Sociaal beleid van landelijke, regionale
en lokale overheden; Beginselen van de democratische rechtstaat: grondrechten,
machtsverdeling (trias politica), legaliteitsbeginsel, democratie; Domeinspecifieke wet- en
regelgeving zoals de Participatiewet, Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), Wet
langdurige zorg (Wlz), Jeugdwet, beroepsregistratie (BIG-register), klacht- en tuchtrecht,
privacywetgeving, Wet bijzondere opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen (Wet BOPZ).
Historische context: kennis van de voorgeschiedenis van de hedendaagse context van het
sociaal werk. De geschiedenis van het sociaal werk en sociaal beleid in Nederland en de
samenhang met dominante politieke opvattingen en achterliggende mens- en wereldbeelden;
De geschiedenis van de verzorgingsstaat en ontwikkeling van de participatie-samenleving;
Canon van het sociaal werk.
Internationale context: kennis van de verbondenheid van de Nederlandse sociaal werk
context met de internationale sociaal werk context. Internationale ontwikkelingen met
betrekking tot sociaal werk in Europa; Internationale organisaties op het gebied van sociaal
werk en sociaal werk-onderwijs; Global Agenda Social Work; Globalisering: migratie,
culturele diversiteit, grensoverschrijdende sociale vraagstukken
Bron: Competenties maatschappelijke ondersteuning in de WMO bijlage 1 en 2
Grote trends als automatisering, individualisering, vergrijzing en ontgroening, verkleuring,
globalisering scheppen enerzijds mogelijkheden, maar anderzijds vragen ze ook veel van de
kwaliteiten en het (sociaal, cultureel, economisch, psychologisch) kapitaal van burgers.
Marc Bovens (2011) signaleert in dit licht een ‘nieuwe kloof’ tussen hoger en lager opgeleiden,
waarbij de laatsten steeds meer uitgesloten lijken te raken van ‘het goede leven’.
Van Ewijk (2010) spreekt over ‘sociale onhandigheid’ die steeds grotere groepen mensen nekt,
omdat persoonlijke eigenschappen sociale netwerken almaar belangrijker worden om mee te
kunnen komen, terwijl steeds minder geaccepteerd wordt dat mensen ‘een vlekje’ hebben (zoals
een laag IQ). Hierdoor worden in toenemende mate mensen uitgesloten, wordt de
toegankelijkheid tot voorzieningen beperkt en neemt hun kwetsbaarheid toe.
‘verzorgingsstaat naar participatiesamenleving’.
In het ideaalbeeld van die participatiesamenleving nemen mensen meer dan voorheen
verantwoordelijkheid voor hun eigen welzijn en voor dat van hun medemensen. Daarbij
, verwachten ze verwachten niet voor elk probleem een oplossing of voorziening van de (lokale)
overheid of het (professionele) maatschappelijke middenveld.
De Wmo belichaamt een samenlevingsvisie waarin een krachtige sociale structuur
(gemeenschap), zelfredzaamheid, maatschappelijke betrokkenheid en eigen
verantwoordelijkheid de boventoon voeren .
De Wmo doet een krachtig appèl op burgers en middenveldpartijen in de civil society. De
burgers en hun eigen netwerk komen centraal te staan.
Daar waar zij er niet in slagen hun eigen problemen op te lossen, zouden vrijwilligers in moeten
springen: informele hulpverlening vanuit eigen kring of vanuit meer of minder georganiseerde
burgerverbanden Collectieve voorzieningen kunnen hierbij een rol spelen. Individuele
professionele hulp- en dienstverlening komen pas daarna in beeld en zijn sterk gericht op het
ondersteunen en bevorderen van de zelfredzaamheid van de burger en zijn netwerk.
8 bakens van Sociaal werk:
* Gericht op de vraag achter de vraag
* Gebaseerd op de eigen kracht van de burger
* Direct erop af
* Formeel en informeel in optimale verhouding
* Meer collectief dan individueel
* Integraal werken
* Niet vrijblijvend, maar resultaatgericht
* Gebaseerd op ruimte voor de professional.
Om een antwoord te bieden op de huidige maatschappelijke vraag, wordt er in de praktijk met
veel veelal geëxperimenteerd met verschillende rollen en werkwijzen van professionals.
Daar waar problematiek hardnekkig is en - vaak - al jaren duurt, wordt met veel aandacht,
praktische ondersteuning, integraal en zo nodig (lichte) drang getracht mensen te motiveren en
in beweging te krijgen. Het enthousiasme waarmee beleidsmakers en uitvoeringsorganisaties in
het werkveld aan het innoveren zijn geslagen heeft ook een keerzijde. Er is (nog) weinig
onderlinge afstemming en er ontstaat een wildgroei aan nieuwe functiebenamingen en
samenwerkingsstructuren.
Van professionals wordt verwacht dat zij enerzijds meer naar de achtergrond treden, en zich
vooral faciliterend en dienstverlenend opstellen. Anderzijds zouden zij de zeer kwetsbare burgers
nu ‘echt’ de helpende hand moeten reiken en hen een steviger basis moeten bezorgen. Van
professionals wordt meer verwacht dat zij kwetsbaarheid en onaangepastheid signaleren en
initiatieven nemen om ervoor te zorgen dat mensen niet verkommeren en niet meedoen.
Hierbij past een doortastende houding waarbij zo nodig (lichte) drang en dwang toegepast
worden om mensen in beweging te krijgen.
Hierbij hoort een type professional die vanuit het perspectief van de burger direct handelend kan
optreden en actief kan ingrijpen zonder last te hebben van domeinen, branches, bureaucratie,
schotten en financieringsstromen.
Een brede professional die kwetsbare burgers helpt bij het verbeteren van hun situatie en die
bijdraagt aan het verbeteren van kwaliteit van leven en sociaal en maatschappelijk
welbevinden. Een professional die actief kan ingrijpen en ondersteunen op tal van leefgebieden
en een breed palet aan deskundigheden heeft.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller liannejanmaat. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.50. You're not tied to anything after your purchase.