Samenvatting Europees Recht - Algemeen Deel - Inleiding Europeesrecht (RB0312)
1 view 0 purchase
Course
Inleiding Europeesrecht (RB0312)
Institution
Open Universiteit (OU)
Book
Europees Recht - Algemeen Deel
De hoofdstukken 1 t/m en 9 t/m 11 van W.T. Eijsbouts - Europees recht algemeen deel (6e druk) samengevat voor het vak Inleiding Europees Recht aan de Open Universiteit (2024/2025).
Inleiding Europees recht
Hoofdstuk 1 Inleidende opmerkingen
1. Europa en de Europese Unie, geschiedenissen
- Zeevarende kooplieden zouden plaatselijke Griekse vrouwen waaronder prinses Io
hebben meegenomen naar Egypte. Als reactie namen Griekse zeevaarders een prinses
mee die Europa heette.
- Rond het jaar 1000 maakte het gebied Europa een actieve entree in de
wereldgeschiedenis.
- Rond 1500 voerden enkele staten (Spanje, Engeland, Frankrijk, Nederland) dit kleine
gebied naar wereldmacht.
- Dit ging met felle onderlinge concurrentie en onderlinge oorlogen. De laatste van die
oorlogen was ook de grootste in mensengeschiedenis. Dit duurde tot 1945.
2. Europese Gemeenschap
- Dinsdag 09 - 05 - 1950: twee erfvijanden (Frankrijk & Duitsland) braken door op het
continent de cyclus van geweld. Dit is 5 jaar na de Duitse vernietiging en capitulatie en
net enkele maanden na de oprichting van een nieuwe Duitse staat: De Bondsrepubliek
Duitsland.
- Franse minister doet aan nieuwe Duitse staat het voorstel een gezamenlijke instantie op
te richten voor het organiseren van een gemeenschappelijke markt voor kolen & staal.
- 18 april 1951: Verdrag van Parijs waarbij 4 andere landen zich aan sloten waaronder
Nederland. Dit verdrag is de oorsprong van de Europese Unie.
- In 1957 verbreedde de Gemeenschap dat werkterrein in een nieuw verdrag tot een
Gemeenschappelijke Markt met een eigen douane-unie, eigen handelsbeleid en een
intern landbouwbeleid en (kern-)energiebeleid. Dit was het EEG-Verdrag.
- Het EEG-Verdrag is nog steeds de basis voor het EU-Werkingsverdrag (VWEU).
- De Europese Gemeenschap begon snel zich juridisch op eigen kracht te ontwikkelen.
Dat gebeurde op basis van 2 arresten: Van Gend & Loos en Costa/ENEL.
- 1974: begon met ontwikkelen eigen politieke autonomie. Ze werd een instelling met
eigen politieke verantwoordelijkheid en vertegenwoordiging. In een akkoord werd gesteld
dat de regeringsleiders van de lidstaten zich verenigden in een nieuw orgaan om leiding
te geven aan de Gemeenschap = Europese Raad.
- Het Europees Parlement zou een direct gekozen volksvertegenwoordiging worden.
3. Europese Unie
- 1992: Verdrag van Maastricht waarin de lidstaten de Gemeenschap hervormden van een
functioneel tot een meer politiek verband, met de nieuwe naam Europese Unie.
- Daarbij werd het burgerschap van de Unie in het leven geroepen (art. 20 VWEU).
- In 2002 kwam de euro als gezamenlijke munteenheid.
- Sinds kort is de Aarde politiek georganiseerd in een 'internationale gemeenschap' van
soevereine staten. Die staten kunnen. vaak niet anders dan gezamenlijk antwoorden
vinden op de door mensen gedreven veranderingen van de wereld, op straffe van
onderlinge conflicten.
- De Europese Unie is als openbaar gezag de eerste succesvolle bestuurlijke organisatie
o.b.v. vrijwilligheid van alle betrokken staten & hun bevolkingen.
4. Instellingen, verhoudingen, procedures, besluiten: Trias Europea
- 2007: Verdrag van Lissabon treedt in werking vlak voor de crisis (2009).
- De Commissie was het eigen dagelijks bestuur, de Raad was de vertegenwoordiging van
de lidstaten. Het Hof van Justitie was de eigen rechter.
- De EU is heeft steeds meer trekken gekregen van de trias politica (art. 10 VWEU).
- De lidstaten worden in de Europese Raad vertegenwoordigd door hun staatshoofd of hun
regeringsleider en in de Raad door hun regering, die zelf democratische verantwoording
verschuldigd zijn aan hun nationale parlement of burgers.
- De wetgevende macht geeft algemene regels voor de toekomst, als uitkomst van een
parlementair proces.
- De uitvoerende macht neemt besluiten in het heden onder toezicht van het parlement
en de rechter. Ze neemt politieke initiatieven, beantwoordt crises, geeft vergunningen en
subsidies, beheert gelden en gebouwen, en onderhandelt met derden.
,- De rechterlijke macht beoordeelt en interpreteert feiten, waaronder besluiten in het
verleden.
- Art. 14 VWEU
- Art. 17. VWEU
- De Unie heeft haar eigen wetgevende handelingen of formele wetten en sinds het
Verdrag van Lissabon heeft zij ook een eigen wetgevingsprocedure. Deze is te vinden in
het VWEU.
- Art. 289 VWEU
- Het Europees Parlement wordt elke 5 jaar opnieuw gekozen.
- Het Europees Parlement vormt samen met de nationale parlementen de lijnen naar de
macht in de unie,
- Europese wetgevende handelingen combineren 2 verschillende karaktertrekken. Ze
dragen het hoogste politieke gezag uit hun totstandkoming en ze zijn van het hoogste
rechtsgezag.
De uitvoerende of bestuurlijke instellingen, taken en besluiten.
- In de Europese Unie is er één enkele politieke leiding namelijk de Europese Raad (art. 15
lid 1 VEU).
- De Europese Raad neemt alle grote initiatieven en moet crises beslechten.
- De Europese Raad besluit meestal met consensus (niemand tegen), in bijzondere
gevallen met unanimiteit (iedereen voor). Een heel enkele keer besluit hij met
meerderheid.
- De Europese Raad bestaat uit het staatshoofd of (meestal) de regeringsleider van elke
lidstaat. Ook de voorzitter van de Commissie is er lid van.
- Europese uitvoerende macht: Europese Commissie, Raad van de EU - elk met een
veelheid van verschillende uitvoerende taken - en de Europese Centrale Bank die alleen
de euro onder haar hoede heeft.
- De Europese Commissie bestaat in enge zin uit 1 commissaris per lidstaat en heeft het
meest uitgebreide en gevarieerde takenpakket (art. 17 lid 1 VEU).
- Belangrijkste taken Europese Commissie: toezicht, gedelegeerde regelgeving,
uitvoering van de begroting, van EU-beleid en van vele programma's, handelt namens de
EU met derde landen. Ook het opstellen en voorleggen van wetsvoorstellen en
bemiddeling tussen de 2 wetgevingskamers (art. 17 lid 2 VEU).
- De Raad van de EU heeft zowel uitvoerende als wetgevende taken. Art. 16 lid1 VEU
onderscheidt de wetgevingstaak, uitgevoerd samen met het Europese Parlement. Het
onderscheid tussen de 2 statussen is te vinden in art. 16 lid 6 VEU.
- De zwaarst bevochten besluiten van de Europese Raad zijn doorgaans juridisch niet
bindend.
De rechterlijke macht
- De procedures zijn bijna altijd gebaseerd, direct of indirect, op de vorm van een
rechtsgeschil tussen 2 partijen, waarbij de rechter beslist.
- Haar uitspraken zijn juridisch bindend.
- Common law: bindelijkheid van uitspraken door de rechter (rechters recht).
- Ze bewaakt haar eigen onafhankelijkheid t.o.v. de andere machten en bewaakt zelfs
tussen de andere machten een 'institutioneel evenwicht'.
- Het beginsel van de trias geldt niet alleen voor staten maar ook voor steden en eigenlijk
elke vorm van vrije politiek samenleving.
- De trias politica is uitgevonden door de oude Grieken. Vrijwel direct daarna stak het
principe ook de kop op bij de Romeinen in hun Republiek.
Het volk, de kiezers en verkiezingen.
- In Nederland geldt het algemeen kiesrecht sinds 1917,
- In het Unieverdrag is sinds 2009 (inwerkingtreding Verdrag van Lissabon) vastgelegd dat
het Europees Parlement gekozen wordt door de burgers van de Unie en hen (ons)
vertegenwoordigt.
- Het Duitse constitutionele hof houdt eraan vast dat het Europees Parlement geen
autonoom vertegenwoordigde rol van ons als Europeanen kan hebben omdat dit in strijd
is met de Duitse grondwet.
,Ontwikkeling
- Ontwikkeling is per definitie onvoorspelbaar. De vorm die de Unie nu heeft aangenomen
was niet te voorzien bij haar oprichting.
- Bij de verkiezingen van mei 2019 heeft de Europese volksvertegenwoordiging van de
kiezer erkenning gekregen in de vorm van een sterk stijgende opkomst. Maar het gevecht
om wie de zwaarste stem zou hebben in de keuze van de voorzitter van de Europese
Commissie, verloor het parlement dit keer (nog).
De lidstaten
- De Europese staten en hun soevereiniteiten versterken hun feitelijke kracht en
ontwikkelen deze door hun lidmaatschap. Dit is uitgedrukt in art. 4 lid 2 VEU.
- In dit artikel staat dat de Unie is gebaseerd op blijvend soevereine staten die ten laatste
verantwoordelijk zijn voor hun eigen interne gezag (interne soevereiniteit) en die volle
leden blijven van de internationale statengemeenschap (externe soevereiniteit).
- Soevereiniteit: het gezag dat een staat heeft op grond van zijn status. Deze status komt
tot stand in 2 fasen en heeft 2 kanten.
- Interne soevereiniteit: de aanspraak van een machtscentrum op het uiteindelijke gezag
binnen een territorium en over een bevolking, gevolgd door het succes van die
aanspraak.
- Externe soevereiniteit: de aanspraak op volledig lidmaatschap van de
statengemeenschap en op niet-inmenging door de andere staten, gevolgd door de
erkenning ervan door de andere staten.
5. Materieel recht. Gemeenschappelijke markt, rechtsruimte,
mededingingsbeleid, monetair beleid (euro), gemeenschappelijk handelsbeleid,
bevoegdheden.
- 1957: het EEG-Verdrag voegde de beleidsterreinen van de gemeenschappelijke markt,
het gemeenschappelijke landbouwbeleid tussen lidstaten, het gemeenschappelijk
mededingingsbeleid en het gemeenschappelijke handelsbeleid jegens de rest van de
wereld toe,
- De instelling van een gemeenschappelijke markt tussen de lidstaten voor goederen,
diensten, personen en kapitaal bleek goed als motor voor de Europese integratie.
- Het gemeenschappelijke handelsbeleid met derde landen zou van de Gemeenschap een
solide handelsblok maken in de wereld.
- Het Europees mededingingsbeleid, gericht op de instandhouding van vitale concurrentie
tussen bedrijven, heeft zich ontplooid tot een grondig toezicht op grote Europese en zelfs
Amerikaanse bedrijven.
- Het landbouwbeleid zou de Gemeenschap een grote eigen bestuurlijke en financiële
sector bezorgen.
Gemeenschappelijke markt en het stelsel van bevoegdheden.
- Economisch is deze markt een situatie van vrij verkeer van goederen, diensten,
personen & kapitaal.
- Juridisch moet ze worden georganiseerd eerst door verboden (VWEU), namelijk het
eenvoudige verbod op belemmeringen van verkeer tussen landen. Vervolgens door
gemeenschappelijke regels tussen de landen, die de hinderlijke, handelsbelemmerende,
verschillen wegnemen tussen de eisen die zij elk op hun gebied stellen.
- Art. 26 VWEU opent de reeks bepalingen over de interne markt.
- Nationale producenten en handelaren zochten en vonden in de EEG-regels nieuwe
kansen om hun export en import te bevorderen.
- Nationale overheden van hun kant zochten naar mogelijkheden om hun publieke
belangen (openbare veiligheid, volksgezondheid, milieu, consumentenbescherming)
steeds beter te behartigen. Werden krachtige verzorgingsstaten.
Intermezzo : bevoegdheden van de Unie.
- Bevoegdheden: per instantie toegedeelde & beperkte mogelijkheden tot handelen,
wettelijk vastgelegd.
- Art. 114 VWEU: Europees Parlement & de Raad, samen wetgever, stellen regels vast tot
onderlinge aanpassing van nationale regels in het belang van de interne markt. Ze doen
dit volgens de gewone wetgevingsprocedure (art. 294 VWEU).
, - De grondregels zijn te vinden in art. 5 VEU: de Unie heeft alleen bevoegdheden die haar
zijn toegekend. De regels voor de uitoefening van bevoegdheden zijn die van
subsidiariteit (alleen handelen waar de Unie het beter kan) en evenredigheid (met
beperkte middelen).
- Art. 3 VWEU: exclusieve bevoegdheden.
- Art. 4 VWEU: gedeelde bevoegdheden. Gedeelde bevoegdheden kunnen tot exclusief
worden, voor de Unie, als er op het gebied ervan een Unie-besluit is genomen dat zich
niet meer verenigt.
- Art. 5 & 6 VWEU noemen bijkomende bevoegdheden.
- Een stelsel van bevoegdheden heeft 2 doelen. De eerste is de overheid en haar
instanties te binden aan het gezag van de wet of verdrag (dus aan politiek en
democratisch genomen besluiten). Hier geldt het legaliteitsbeginsel. De tweede is een
efficiënte werkverdeling te vestigen en onenigheid tussen overheidsinstanties onderling
te beperken, zoniet te voorkomen.
- Verantwoordelijkheden zijn ook een verdelingsmiddel van overheidsgezag. Ze zijn het
verdelingsmiddel voor de meer dynamische politieke instellingen.
- Het overdragen van bevoegdheden is een uitdrukking van (gedeelde)
verantwoordelijkheid en dus niet een verlies van soevereiniteit.
Open grenzen, strafrecht, burgerschap en migratie.
- Lidstaten hadden hun gemeenschappelijke markt geïntensiveerd tot interne markt door
onderlinge grenscontroles af te schaffen. Dit zou ook leiden tot een rechtsontwikkeling.
- De ruimte voor economisch verkeer werd ook een ruimte voor verkeer van andere dan
economische krachten en bracht de noodzaak van Europees strafrecht & migratierecht.
- Een aantal lidstaten sloot de Schengenverdragen en vormde de Schengenzone voor vrij
reizen, een zone die ook voor migranten van buiten (derdelanders) aantrekkelijk was.
Mededinging.
- Artt. 101-109 VWEU.
- In dit beleid heeft zowel de Commissie als Brussels toezichthouder een zeer grote rol die
tegenwoordig gedeeld is met de nationale toezichtinstanties.
Externe betrekkingen.
- Het gemeenschappelijke handelsbeleid van de Unie gaat om het hanteren van
gemeenschappelijk douanerechten t.o.v. de andere staten in de wereld & om
handelsakkoorden met deze derde landen = exclusieve bevoegdheid van de Unie.
- Exclusieve bevoegdheid: lidstaten mogen geen eigen handelsovereenkomsten meer
sluiten laat staan eigen invoerrechten heffen.
- In de politieke sfeer worden akkoorden door de Raad & door de lidstaten gezamenlijk
onderhandeld en gesloten. En door lidstaten afzonderlijk waar die daartoe de vrijheid
hebben.
6. Rechtspraak, rechtsorde, rechtsbescherming, rechtsstaat.
- Het recht registreert besluiten & geeft deze precisie en bindende kracht in zijn
rechtsvormen van verdrag, wet, besluit, rechterlijke uitspraak en contract.
- Het beslecht geschillen in de rechtspraak.
- Het systematiseert & bewaakt zijn eigen eenheid & hiërarchie.
- Het bevordert rechtvaardigheid, redelijkheid & gelijkheid,
De verhouding tussen rechtsstelsels: doorwerking,
- Het Unierecht is ontstaan bij verdrag & blijft zich door verdragen vernieuwen, dus is het
geworteld in het internationale recht.
- Tussen internationaal en nationaal recht is de verhouding doorgaans vooral in de
grondwet geregeld indien er sprake is van conflicterende wetgeving.
- De voorrang van Europees recht is een functionele regel die nodig is voor zijn uniforme
werking.
Rechtspraak en rechtsbescherming,
- Een van de grote functies van het recht is die van juridische geschillenbeslechting. Dit
wordt ook wel rechtsbescherming genoemd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lawstudent03. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.81. You're not tied to anything after your purchase.
