Summary
Biologie samenvatting 5 VWO Thema 5: regeling en waarneming
- Course
- Level
Een samenvatting van het vak biologie voor 5vwo van het boek Biologie Voor Jou, Thema 5: regeling en waarneming
[Show more]
Seller
Follow
laurablom2
Content preview
Samenvatting biologie 5 VWO Thema 5Thema 5: Regeling en waarneming
§5.1 Regelkringen en homeostase
Mensen ervaren situaties, prikkels en omstandigheden als emotioneel belastend. Dit kan leiden
tot stress. De veroorzakers van stress noemen we stressoren. Iemand kan stress ervaren
doordat de invloed van bepaalde stressoren is toegenomen.
Wanneer er een bepaald evenwicht is dat steeds verandert, maar dat uiteindelijk weer
terugkeert naar het normale niveau, spreken we van een dynamisch evenwicht.
Het in stand houden van een dynamisch evenwicht noemen we homeostase. Homeostatische
regelkringen zorgen ervoor dat de omstandigheden in het interne milieu van een organisme niet
teveel schommelen.
Dit verwarmingssysteem bestaat uit radiatoren, een
thermostaat en een verwarmingsketel. Om een min of meer
constante temperatuur in huis te kunnen handhaven, vormen
deze delen samen een regelkring.
De thermostaat is de sensor, die bijvoorbeeld staat op 19℃.
Dit noemen we de normwaarde.
Wanneer een toename van het resultaat een remming van
het proces veroorzaakt, spreken we van negatieve
terugkoppeling.
Bij een regelkring waardoor een toename van het resultaat
het proces versterkt, spreken we van positieve
terugkoppeling.
In je lichaam worden factoren zoals de lichaamstemperatuur
door regelkringen gehandhaafd rond een bepaalde
normwaarde. Zintuigcellen zijn de sensoren die veranderingen van de normwaarde in een
organisme waarnemen. Ze kunnen dan een signaal geven aan hormoonklieren en neuronen.
Dit zijn de controlecentra die de signalen verwerken en communiceren met verschillende
weefsels en organen (effectoren) om de normwaarde te handhaven.
Dit is een voorbeeld van zelfregulatie van het organisme.
§5.2 Hormonen en hormonale regulatie
In meercellige organismen vindt communicatie tussen cellen plaats
met signaalmoleculen. Deze worden door bepaalde cellen
afgegeven en binden zich aan receptoren op of in andere cellen:
de doelwitcellen. De binding kan in deze cellen een reactie in
gang zetten of een reactie stoppen.
, De signaalmoleculen die hormoonklieren afgeven, heten hormonen. Hormoonklieren hebben
geen afvoerbuis en geven de hormonen af aan het bloed dat door de hormoonklier stroomt.
Daarom noemt men hormoonklieren ook wel endocriene klieren. De afgifte van hormonen
door cellen van de hormoonklier heet secretie.
Klieren mét een afvoerbuis noemen we exocriene klieren. Als hormoonklieren hun product
afgeven via een afvoerbuis heet dit excretie of uitscheiding.
De hormonen zijn werkzaam in organen waarvan de cellen hormoonreceptoren bezitten. Deze
organen noemen we doelwitorganen. De mate van de reactie wordt bepaald door de
hormoonconcentratie, ook wel de hormoonspiegel genoemd.
Hormonen reguleren onder andere processen die geleidelijk verlopen zoals de groei en
ontwikkeling.
Sommige hormonen beïnvloeden cellen via genregulatie. Dit type hormonen wordt door de cel
opgenomen. In het cytoplasma wordt het meestal gebonden aan een receptoreiwit en ontstaat
een hormoon-receptorcomplex. Het hormoon-receptorcomplex kan via een kernporie in het
kernplasma komen. Het zorgt voor de transcriptie van een bepaald gen.
Andere hormonen binden aan een receptoreiwit op het celmembraan van de doelwitcel. Aan de
binnenzijde van het celmembraan wordt dan een bepaald signaalmolecuul gevormd of
geactiveerd: de second messenger. De second messenger geeft het signaal in de cel door en
zet zo een reactie in gang.
Wanneer een signaal via meerdere schakels in de cel wordt doorgegeven, spreken we van een
signaalcascade.
De hypofyse ligt onder je hersenen in het midden van je hoofd. Net boven de hypofyse ligt de
hypothalamus.
De hypofyse bestaat uit twee gedeelten: de hypofysevoorkwab (adenohypofyse) en de
hypofyseachterkwab (neurohypofyse).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller laurablom2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.45. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75323 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now