Summary
Samenvatting Ethiek de basis - Rechtsstaat 1 - Ethiek
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting studieboek Ethiek de basis van Wieger van Dalen - ISBN: 9789001738846, Druk: 4, Uitgavejaar: -
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
meryamelazizi
Content preview
ETHIEK, RECHT EN SAMENLEVING.THEMA: MORAAL EN RECHT (A2)
1. De student kan uitleggen wat de normatieve functie van het recht is.
Het recht beslaat gedragsregels waarvan het grootste gedeelte van de samenleving vindt dat ze
opgevolgd moeten worden (het recht geeft aan wat wel of niet is toegestaan).
Voorbeeld: Vroeger mocht je met je telefoon in de hand tijdens het fietsen alles doen wat je
wilde. Tegenwoordig moet dit handsfree. Er is hier wat aan gedaan, omdat er te veel ongelukken
gebeuren en mensen vonden het onveilig. Ze vonden dat er iets aan gedaan moest worden. En
dan gaat de wetgever bedenken hoe dat opgelost kan worden. Nu is er een regel dat je je
telefoon niet meer mag gebruiken tijdens het fietsen. Het recht bepaald voor een deel wat onze
normen zijn.
2. De student kan beschrijven wat de relatie tussen recht en ethiek (moraal) is;
Een voorbeeld waarin moraal en recht samenkomen, is in de wetgeving rondom gelijke
behandeling en non-discriminatie. In veel landen zijn er wetten die verbieden om mensen te
discrimineren op basis van bijvoorbeeld ras, geslacht, religie of geaardheid. Deze wetten zijn
gebaseerd op het morele principe van gelijkheid en respect voor alle individuen. Het
samenkomen van moraal en recht in dit geval zorgt ervoor dat iedereen gelijke kansen en
rechten heeft, en dat discriminatie bestraft kan worden.
3. De student kan voorbeelden geven van wederzijdse beïnvloeding van recht en moraal in de
samenleving;
Het recht beïnvloed de samenleving en andersom. Wat wij vinden in de samenleving (normen en
waarden) komen tot uiting in het recht en andersom.
Verhouding tussen moraal en recht: rechten zijn een moreel begrip en een juridisch begrip.
Wettelijke en morele rechten kunnen samenvallen, maar doen dit niet altijd. Soms loopt de
ontwikkeling van de moraal voor op de wet en wordt na afloop van tijd de wet aangepast. Soms
wordt er een wet gemaakt en dan volgt na verloop van tijd een ontwikkeling in de moraal. Een
voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van de moraal rondom roken.
Er zijn verschillende voorbeelden die duidelijk maken dat de overheid mensen een moraal oplegt
door middel van wetgeving. Zo verplicht de overheid de bevolking tot het dragen van een
bromfietshelm en autogordels. Het argument hiervoor is moreel: autogordels redden
mensenlevens en dat is goed om te doen, maar de overheid verplicht het aan alle burgers. Ze legt
een wet op in de hoop dat de ontwikkeling van moraal zal volgen.
4. De student kan beschrijven wat de verhouding tussen moraal, cultuur, waarden en normen is;
Moraal: is het geheel van gedeelde morele oordelen van een groep dat ontstaat in een gesprek.
Het is het geheel van morele regels waaraan wij onszelf en anderen in redelijkheid gehouden
achten.
Cultuur: collectieve mentale programmering. Het heeft gedeelde normen en waarden (moraal)
en een gedeeld referentiekader waardoor handelingen een betekenis krijgen
Waarden: Een morele waarde is een ideaal, een principe betreffende goed samenleven dat we
proberen te realiseren door middel van ons gedrag (nastrevenswaardige idealen)
Normen: Een morele norm, kortweg norm, is een zelf opgelegde regel die gedrag voorschrijft
betreffende goed samenleven.
, Morele normen onderscheiden zich van andere gedragsregels, zoals verkeersregels, doordat
normen regels zijn die we onszelf stellen, terwijl de verkeerswet ons wordt opgelegd. Met een
verkeersregel hoef je niet eens te zijn om hem op te volgen, terwijl het onzin is te zeggen dat je
je aan een morele norm houdt waar je het niet mee eens bent.
5. De student kan uitleggen hoe culturele programmering tot stand komt;
Cultuur is collectieve mentale programmering. Het is dus aangeleerd door opvoeding, omgang
met anderen en waarneming. Cultuur is relatief. Cultuur bevat moraal.
6. De student kan uitleggen wat begrippen als waarde, norm en deugden betekenen en
voorbeelden geven van waarden, normen en deugden;
Een morele waarde is een ideaal, een principe betreffende goed samenleven dat we proberen te
realiseren door middel van ons gedrag (nastrevenswaardige idealen)
Voorbeeld: bijvoorbeeld koffie meenemen voor je collega’s, omdat je collegialiteit belangrijk
vindt. Collegialiteit is op zichzelf nastrevenswaardige zaken die je probeert te realiseren in je
gedrag.
Een morele norm, kortweg norm, is een zelf opgelegde regel die gedrag voorschrijft betreffende
goed samenleven. Morele normen onderscheiden zich van andere gedragsregels, zoals
verkeersregels, doordat normen regels zijn die we onszelf stellen, terwijl de verkeerswet ons
wordt opgelegd. Met een verkeersregel hoef je niet eens te zijn om hem op te volgen, terwijl het
onzin is te zeggen dat je je aan een morele norm houdt waar je het niet mee eens bent.
Voorbeeld: ik neem koffie mee voor mijn collega’s, want ik vind dat je dat behoort te doen.
Een deugd is een karaktereigenschap betreffende goed samenleven.
Als je gedrag aan de hand van deugden beoordeelt, doe je niet zozeer een uitspraak over een
incidentele handeling als wel over de persoon en diens houding. Deze houding is veeleer af te
lezen uit een reeks van handelingen die verwijzen naar een bepaalde kwaliteit van die persoon.
Als je aan de hand van deugden beoordeelt, ga je na wat voor mens je wilt zijn. Wil ej iemand zijn
die boven alles gehoorzaam is? Wil je iemand zijn die zijn afspraken nakomt of iemand die attent
is. Gehoorzaamheid, betrouwbaarheid en attent zijn 3 voorbeelden van deugden. Het zijn
uitspraken over de persoon, karaktereigenschappen van iemand.
Als we het over deugden hebben, bedoelen we expliciet aan te leren, te ontwikkelen
karaktereigenschappen. Dit kaan ook niet anders, want moraal gaat altijd over vrije keuzes van
mensen en aangeboren eigenschappen sluiten een vrije keuze uit. Deugden kun je ontwikkelen
door te oefenen, door te doen. Meestal leren we deugden door mensen die belangrijk voor ons
zijn, na te doen. We lijken op onze ouders heet het dan.
, Gedragskeuze Norm als argument Waarde als argument Deugd als argument
Ik maak die opdracht Je moet je aan je Dat draagt bij aan het Ik wil betrouwbaar
af, want afspraken houden vertrouwen dat zijn. (Deugd:
mensen in me betrouwbaarheid)
hebben (waarde:
betrouwbaarheid)
Ik neem koffie mee Je behoort koffie Dat draagt bij aan de Ik wil attent zijn
voor mijn collega’s, voor elkaar mee te collegialiteit (waarde: (deugd:
want brengen collegialiteit) hulpvaardigheid_
Ik pik geen koekjes Je mag geen koekjes Dan wordt mama niet Ik wil gehoorzaam
uit de koektrommel, pikken boos (waarde: zijn. (Deugd:
want zorgzaamheid) gehoorzaamheid)
Ik zeg niet dat ik Erik Je moet je niet met Ik wil hem graag Ik wil geen bemoeial
zag spieken tijdens andermans zaken helpen (waarde: zijn (deugd:
het tentamen, want bemoeien hulpvaardigheid) bescheidenheid).
7. De student kan eigen waarden en normen benoemen;
Ik vind respect heel belangrijk. Een waarde van respect is het erkennen en waarderen van de
gelijkwaardigheid van alle mensen. Een norm van respect is het behandelen van anderen met
vriendelijkheid en beleefdheid.
8. De student kan beschrijven wat (intuïtieve) morele oordelen zijn;
Als je in een situatie terechtkomt waarover een moreel oordeel mogelijk is, dan komt dat oordeel
meestal ook ‘vanzelf’. Je hoeft niet na te denken over wat je oordeel is. Je weet het meteen.
Ieder mens heeft een morele intuïtie waarmee hij of zij in staat is direct en zonder al te veel na te
denken te oordelen over een situatie. Echter, onze morele intuïtie is als een automatische piloot.
Zij doet het prima, 95% van de tijd, maar je moet haar wel op tijd uitschakelen. Let wel, je morele
intuïtie is niet fout, zij schiet alleen tekort bij ingewikkelde situaties.
Er zijn een aantal redenen waarom dit oordelen met behulp van morele intuïtie tekortschiet in
het functioneren van een professional:
- Je morele intuïtie is niet uit te leggen aan anderen
- Als je alleen intuïtie beoordeelt, kun je niet leven van je fouten en successen
- Je intuïtie bereid je niet voor op nieuwe situaties.
Moreel oordeel = uitspraak over juist/ onjuist gedrag.
5 kenmerken moreel oordeel:
1. Menselijk gedrag: het moet gaan over iets wat iemand doet of niet doet. Je kan bijvoorbeeld
geen moreel oordeel hebben over iemands haarkleur.
2. Overstijgt het individuele (universeel): mensen in gelijke handelingen hetzelfde is.
3. Normatief (voorschrijvend): de gedragsregel/ de norm. Dit mag wel of dit mag niet.
4. Gebaseerd op waarden (nastrevenswaardige zaken): er moet iets achter zitten. Achter elke
norm zit een waarde.
5. Kan tot verontwaardiging leiden: mensen kunnen er ook oneens mee zijn.
, Moreel oordelen gebeurt dagelijks in ons leven. Om morele oordelen te begrijpen maken we een
onderscheid tussen 3 processen in ons bewustzijn:
1. Ervaren (subjectief)
2. Kennen (objectief)
3. Oordelen (normatief)
Morele oordelen genereren bijna automatisch een gesprek. Dit gesprek vindt in gezinnen, in
organisaties en in de samenleving plaats op allerlei verschillende manieren. We noemen dit gesprek
het moreel vertoog.
Professionals moeten vaardig zijn in het morele gesprek. Hiervoor zijn 3 morele competenties
noodzakelijk:
1. Het stellen van morele vragen
2. Het geven van morele argumenten
3. Jezelf kennen en accepteren, kortom: moedig zijn.
Overige begrippen:
- Ethiek: ethiek is de wetenschap die moraal bestudeert en die tracht de moraal verder te helpen
door nieuwe argumenten te ontwikkelen en te gebruiken in afwegingen.
- Moraal: moraal is het geheel van gedeelde morele oordelen van een groep dat ontstaat in een
gesprek. Dat is het geheel van morele regels waaraan wij onszelf een andere in redelijkheid
gehouden achten.
- Law in action: Law in action is een rechtstheorie, geassocieerd met juridisch realisme, die de rol
van het recht onderzoekt, niet alleen zoals het bestaat in de statuten en rechtszaken, maar zoals
het daadwerkelijk wordt toegepast in de samenleving. Law in action-wetenschappers beginnen
vaak met observaties over het gedrag van instellingen en werken ‘achteruit’ in de richting van de
juridische filosofieën die de rechtbanken en de traditionele jurisprudentie leiden.
- Law in books: de wet in boeken?
- Rechtssociologie: Rechtssociologie gaat over het feitelijk functioneren van het recht. In de
rechtssociologie komen zeer uiteenlopende onderwerpen aan de orde die worden verbonden
door een gemeenschappelijke benadering, te weten vragen over het recht. Dit type vragen
onderscheidt de rechtssociologie van de overige rechtswetenschappelijke disciplines, waarbij de
vraagstelling vooral is gericht is op het beantwoorden van rechtsvragen. De rechtssociologie
houdt zich dus bezig met het stellen en zoveel mogelijk beantwoorden van vragen over het recht.
Rechtssociologen bestuderen de wisselwerking tussen recht en maatschappij. In grote lijnen
houdt de rechtssociologie zich bezig met drie thema’s:
1. De sociale genese van het recht: de invloed van de maatschappij op het recht;
2. De sociale werking van het recht: de invloed van het recht op de maatschappij;
3. Het feitelijk functioneren van juridische instituties en professionals (zoals de rechterlijke macht,
het openbaar ministerie, de politie en de advocatuur, maar ook individuele rechters,
rechtshulpverleners en uitvoeringsambtenaren).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller meryamelazizi. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.90. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now