Voorzorgen
- Starten met lage dosis, dosis langzaam verhogen
- Volumedepletie: geleidelijk verhogen, risico op hypotensie bij eerste dosis & dosisverhoging
- Perifeer vaatlijden of veralgemeende atherosclerose: ACE-I voorzichtig opstarten, grote kans stenose
van de nierarteriën bij deze pt
- Nierfunctie en kaliëmie controleren voor start vd behandeling of een dosisverhoging en 2 tal weken
nadien
- Acute episodes van dehydratie die 24 aanhouden, tijdelijk dosis verlagen of stop à nierschade
voorkomen (vooral oudere pt)
Duizeligheid:
- Gaat over binnen enkele dagen/weken
- 1e innames: ’s avonds op rand van bed
o Niet te snel opstaan
o Niet autorijden eerste dagen
o Alcohol kan het versterken
Hoest: best pas vragen bij 2e uitgifte
1 GENEESMIDDELINTERACTIES
- Verhoogd risico hyperkaliëmie
o Bij associatie met K-supplementen, K-sparende diuretica, renine-inhibitoren,
trimethoprim, NSAID
o Risico: nierinsuTiciëntie
o Opvolgen Kaliëmie
- Sterke BD-daling
o Bij associatie met diuretica
- Stijging plasmaconc van lithium
o Lithium plasmaconc opvolgen
- Angio-oedeem risico verhoogd
o Gelijktijdig gebruik van andere angio-oedeem veroorzakende gm (gliptines)
o Vervangen door sartaan
2 CONTRA-INDICATIES
Contra-indicatie Reden
Zwangerschap Teratogeniciteit
Zeker niet in 2e-3e trimester
Bilaterale stenose van nierrarterieën of Verminderde glomerulaire filtratie bij
stenose bij unieke nier reeds verlaagde intrarenale perfusie
Hyperkaliëmie Verminderde excretie van K+
1. INDICATIE
Ace-inhibitoren:
- Hartfalen
o Snelle verbetering hemodynamiek
o Geen exacerbatie van HF op korte termijn
- Hypertensie
- Secundaire preventie na acuut MI
- Nefropathie
Sartanen:
= Angiotensine II rec antagonisten
Bij intolerantie op ACE-I, niet in combo
2. GEBRUIKSINSTRUCTIES
- Onvoldoende evidentie dat moment van inname antihypertensiva beïnvloedt.
- Rekening met
o Bijwerkingsprofiel
o Voorkeur pt (therapietrouw)
2. BIJWERKINGEN
- Hoest
- Hypotensie na toediening 1e dosis of na dosisverhoging
- Verslechtering vd nierfunctie
- Hyperkaliëmie
- Rash
- Angio-oedeem: frequenter bij afrikaanse afkomst & antecedenten niet ACE-I gebruikers
- Smaakstoornissen, GI-stoornissen
Hoest bij ACE-I:
- 5-20% vd pt
- Aanvang binnen 1-2 weken na opstart, kan ook na enkele maanden/jaren
- > vrouwen
- Verdwijnt 1-4 dagen na stop, soms pas na 4 weken
- Komt meestal terug wnr zelfde of ander ACE-I wordt herstart
- Mechanisme: mogelijks accumulatie protussieve mediatoren id luchtwegen
- Deze hoest reageert niet op antitussiva
- Oplossing: overschakelen op sartaan
Niet automatisch stoppen:
- Tijdsrelatie?
- Andere mogelijke veroorzakende factoren
- Dechallenge & rechallenge
LET OP
ACE-inhibitoren zijn op lange termijn
nefroprotectief doordat ze:
• bloeddruk ↓
• progressie van micro- naar
macroalbuminurie (= voorbode
nefropathie) afremmen
, ANTI-ARITMICA
1. INDICATIE
(Supra)ventriculaire ritmestoornissen
Enkel behandelen bij hemodynamische weerslag of indien aritmie hinderlijk wordt ervaren
4. WERKING
Klasse I Klasse II Klasse III Klasse IV
A B C
Kinidine Lidocaine Flecainide Bèta-blokkers Amiodarone Ca-
Disopyramide Fenytoine Propafenone Sotalol antagonisten
(diltiazem &
verapamil)
3. GEBRUIKSINSTRUCTIES
Amiodarone:
- Lange T1/2: 20-100 dagen
- EEect houdt lang aan na stop
- EEect bouwt traag op, opbouwschema:
o Week 1: 3 x 200 mg/dag
o Week 2: 2 x 200 mg/dag
o Week 3: 1 x 200 mg/dag
2. BIJWERKINGEN
- Nauwe Therapeutisch-toxische marge
- Proaritmische eigenschappen met risico op QT-verlenging
Amiodarone: ook niet cardiale bijwerkingen
- Maagdarmklachten
- Gevoeligheid van de huid, vooral vr UV-licht
o Blauw-grijze verkleuring
- Oogafwijkingen
- Schildklierafwijkingen
- Pulmonale toxiciteit
- Levertoxiciteit
1 GENEESMIDDELINTERACTIES
Verhoogd risico torsade de pointes bij associatie met andere middelen die risico op QT-verlenging
verhogen
1. Anti-aggregantia:
o Secundaire preventie bij volgende ptgroepen
• Stabiele angor
• Vroeger doorgemaakt AMI
• Vroeger doorgemaakt TIA, iCVA
• Perifeer vaatlijden
• Vroegere coronaire of perifere angioplastie of revascularisatiechirurgie
o ACS: AMI & instabiele angor
o iCVA
2. Directe orale anticoagulantia (DOAC)
o Trombo-embolische preventie bij VKF
o Veneuze protectie: preventie + behandeling van DVT & longembolie
o Secundaire cv preventie van atherotrombotische complicaties (uitzonderlijk gebruik +
mechanistisch contra-intuïtief)
3. Vitamine K-antagonisten
o Zelfde indicaties DOAC
• Trombo-embolische preventie bij VKF
• Preventie & behandeling van DVT & LE
• C-I DOAC
à Trombo-embolische preventie bij pt met mechanische kunsthartklep,
matig-ernstig mitralisklepstenose en/of ernstige nierinsuciciëntie
, 4. Laag moleculair gewichtsheparines (LMWH) ANTITROMBOTICA
o Behandeling & secundaire preventie van DVT en LE
o Primaire preventie van DVT bij chirurgisch eingrepen met matig-ernstig risico van trombose
of bij langdurige immobilisatie bij bedlegerige pt met acute medische aandoening en hoog
risico van trombo-embolie
o Ter vervanging VKA tijdens zwangerschap of bij ingrepen met hoog risico van bloeding
(“bridging”)
2. WERKING
Anti-aggregantia Werking
Acetylsalicylzuur (80-100 mg/dag) Aceetylering van COX-1 id trombocyt à remming
vorming van tromboxaan A2
P2Y12-rec antagonisten
Thiënopyridines Verhindert binding ADP aan P2Y12-rec op
- Clopidogrel bloedplaatjes
- Prasugrel
- Ticlopidine
Reversibele P2Y12-rec antagonisten Verhindert binding ADP aan P2Y12 rec op de
- Ticagrelor bloedplaatjes
- Cangrelor
Anticoagulantia Geneesmiddel Werking
Dalteparine Activatie antitrombine waardoor
Laag moleculair Enoxaparine inactivatie van factor Xa beperkte anti
gewichtheparines Nadroparine factor Iia activiteit
Tinzaparine
Acenocoumarol Remming van de productie van
Vit K-antagonisten Fenprocoumon stollingsfactoren in de lever
Warfarine
Directe trombine inhibitor: Remming vrije & fibrinegebonden
Dabigatran trombine en de door trombocyten
Directe orale anticoagulantia
geïnduceerde plaatjesaggregatie
(DOAC) of niet-vit K
Factor Xa inhibitor: Reversibele, directe en selectieve
antagonist orale
Apixaban remming van stollingsfactor Xa
anticoagulantia (NOAC)
Edoxaban
Rivaroxaban
Uitleg pt:
à Bloedverdunner: zorgt dat er geen bloedklonters vormen die bv kunnen verstoppen en zo hartaaval of
herseninfarct kunnen veroorzaken
3. GEBRUIKSINSTRUCTIES – AANDACHTSPUNTEN
Hoe?
- Met of zonder voedsel:
o Acetylsalicylzuur: bij maaglast best samen met maaltijd
o Rivaroxaban:
§ 15 & 20 mg met maaltijd
§ 2,5 & 10 mg mag met of zonder maaltijd
o ASA:
§ Etsend ecect op slokdarm à inname met heel glas water
§ Maagsapresistentie tabletten: niet kapotduwen of pletten
• Vochtgevoelig
• Capsule niet door blister duwen
• Capsule niet openen of kauwen (te snelle vrijgave)
Hoe lang?
- ASA: levenslang
- Thiënopyridines: ifv terugbetaling
o 35 dagen MI
o 4w-12m PCA met stent
- Ticagrelor: 12m
- Anticoagulantia: afhankelijk van aandoening
Hoeveel?
- VKA: geleid van INR à complexe innameschema’s
- DOAC:
o Vaste doseringsschema
o Stnadaard dosis vs gereduceerde dosis
o Afh van indicatie
Therapietrouw:
- Belang dagelijkse inname: pt voelt zelf geen ecect medicaite
- DOAC: korte T1/23 à antistollingsecect 12-24 uur na laatste inname verdwenen
o Lage drug forgiveness
- Impact 1 of enkele dosissen overslaan = erg
- Geen nieuwe medicatie opstarten op eigen houtje
- Alcohol versterkt ecect (max 1-2 glazen per dag)
4. BIJWERKINGEN
- Risico op bloedingen
- Acetylsalicylzuur
o Vooral GI
o Risico op overgevoeligheidsreacties vooral bij pt met astma en nasale poliepen.
Kruisovergevoeligheid met NSAID
- Dypiridamol
o Gi-klachten, hoofdpijn, hypotensie
- Ticlopidine:
o Hematologische toxiciteit
DOAC’s geven evenveel GI bloedingen als vit K antagonisten maar minder intercraniële bloedingen
Risicofactoren:
- Ooit eerder al een probleem gehad? Maagbloeding, ulcus,…
- Oud zijn (>65 jaar)
- Nemen van andere gm die het veneus risico verhogen
2 zaken waar je kan op inspelen
- Hypertensie: bd onder controle houden
- Drugs: heeft pt interacties? à kijken vr alternatieven
Alcohol à beperken
Bloedneus & anticoagulantia:
- Minneure bloeding
- Betekent niet dat dosering te hoog is
- Niet prognostisch vr majeure bloedingen (ander type bloedingen)
o Door mond ademen
, ANTITROMBOTICA
Wat zeg je aan de pt?
- Sneller bloeding, wondjes die minder snel stoppen met bloeden.
- Beschermen tegen bloedingen
- Bloedneus is altijd onschuldig:
o Rustig blijven
o Door mond ademen
o Hoofd naar voor
o 1 keer goed snuiten
o >10 min neus dichtknijpen
o Te vaak? Melden aan dokter
- Let op vr grote blauwe plekken, bloed in ontlasting of urine, zware hoofdpijn
o Contacteer arts
1 GENEESMIDDELINTERACTIES
Acetylsalicylzuur:
- Verhoogd risico van bloeding bij inname van meerdere antitrombotische middelen of bij
associëren met andere middelen die bloeding kunnen veroorzaken (SSRI, cortico, NSAID)
o Farmacodynamische interactie (synergistisch)
o Soms bewuste combo meedere antitrombotica
- Vermoeden verminderen vh cardioprotectief ecect van ASA dr sommige NSAID
o ASA: irreversibele COX1-I
o NSAID: reversibele COX1-I
2 ANDERE ANTI-AGGREGANTIA
- Verhoogd bloedingsrisico bij inname meerdere antitrombotische middelen of andere
bloeding-veroorzakende middelen (NSAID)
- FK-interacties:
o Vb. Clopidogrel: omgezet via CYP2C19 tot actieve metaboliet
§ Omeprazole: inhibitor CYP2C19
§ Klinische relevantie interactie niet groot genoeg
§ Ziekenhuis: eerder pantoprazole geven
o Ticagrelor: CYP3A4 substraat + Pgp-remmer
Vit K antagonisten
- FD: verhoogd bloedingsrisico
o INR-monitoring niet zinvol (spiegels blijven gelijk)
- FK: CYP2C9 substraten + nauwe Ther-Tox marge
o INR-monitoring wel zinvol
- Voeding: Normaal gebalanceerd dieet!!
INR-waarde: coagulatie test
à Interaggerend gm heeft inmpact op aggregatie, niet op coagulatie
à Zegt iets over impact van vit K antagonisten op coagulatie
à Niet vr DOAC’s
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller farma12. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.88. You're not tied to anything after your purchase.