Les 3.1: preventie en gezondheidsbevordering in de GGZ
Na deze les kun je:
uitleggen wat de preventieve taak van de verpleegkundige is bij zorgvragers met psychische s
toornissen
uitleggen welke algemene barrieres er zijn ten aanzien van gezondheidsbevordering in de GG
Z
de essentie van signaleringsplannen verwoorden met behulp van een voorbeeld
hoofdstuk 5.5 en 5.6:
Intervention Mapping stap 1 wordt ook wel de gezondheidskundige analyse of needs assessment
genoemd. In Intervention Mapping stap 1 verkennen we of gezondheidsbevordering kan bijdragen
aan de oplossing van het gezondheidsprobleem.
In Intervention Mapping stap 1 zijn er twee mogelijke valkuilen. De belangrijkste valkuil in de
gezondheidskundige analyse is die van een niet-bestaand probleem. Ontwikkel geen interventie voor
een probleem dat bij nader inzien niet of nauwelijks bestaat. Een voorbeeld is de vraag of zwangere
vrouwen het drinken van alcohol moet worden ontraden. Oriënteer je op de ernst en omvang van
het gezondheidsprobleem en ga er alleen mee aan de slag als er werkelijk een probleem bestaat. Een
tweede valkuil is dat er geen relatie bestaat tussen het gezondheidsprobleem en gedrag van de
betrokkenen. Een voorbeeld is de vraag of ‘zuigflescariës’ werkelijk wordt voorkomen door het
wegnemen van de zuigfles. Besteed aandacht aan de relatie tussen het gezondheidsprobleem en het
aanbevolen gedrag. Als gedrag geen rol speelt, ligt een andere aanpak meer voor de hand. Je stopt
dan met Intervention Mapping.
Je start met het analyseren van het gezondheidsprobleem aan de hand van gezondheidsindicatoren
en je bepaalt zo hoe belangrijk dit gezondheidsprobleem is. Om aan te geven wat de invloed is van
een gezondheidsprobleem op de gezondheid(stoestand) van mensen maak je gebruik van de
epidemiologie en specifiek van gezondheidsindicatoren.
Door gebruik te maken van gezondheidsindicatoren verkrijg je cijfermatig inzicht in het
gezondheidsprobleem: morbiditeit, levensverwachting, het aantal verloren levensjaren, mogelijke
multimorbiditeit, gezondheidsverschillen en ervaren gezondheid. Ziekte of morbiditeit is een
belangrijke gezondheidsindicator, evenals het aantal mensen dat als gevolg van het
gezondheidsprobleem sterft ofwel de mortaliteit.
Stap 1.2 van Intervention Mapping geeft inzicht in de relatie tussen het gezondheidsprobleem en
(gezondheids)gedrag. En ook: wat is de relatie tussen het gezondheidsprobleem en de omgeving?
Gezondheidsgedragingen kunnen worden onderverdeeld in de gezondheid schadend en
gezondheidsbevorderend gedrag. De gezondheid schadend gedrag of health-impairing
behavior heeft een negatief effect op de gezondheid of heeft als gevolg dat een persoon komt bloot
te staan aan een gezondheidsprobleem. Voorbeelden zijn een te hoge vetconsumptie en medicatie
geheel naar eigen inzicht innemen. Gezondheidsbevorderend gedrag ofwel health-enhancing
behavior leidt tot gezondheidswinst en beschermt de patiënt tegen het ontstaan of het verergeren
van gezondheidsproblemen. Voorbeelden zijn bewegen of het goed bewaken van de balans tussen
activiteit en rust/slaap
, Stap 1.3 van Intervention Mapping geeft ook een inventarisatie van de omgevingsfactoren die het
gezondheidsprobleem veroorzaken, verergeren of in stand houden.
Gedragsdeterminanten of sociaal-cognitieve determinanten, bepalende factoren van gedrag. Het zijn
de achterliggende (te beredeneren) redenen van mensen om zich op een bepaalde manier te
gedragen
In Intervention Mapping stap 1 kijken we naar de achterliggende redenen van mensen om zich op
een bepaalde manier te gedragen. Stap 1.4 van Intervention Mapping wil antwoord geven op deze
vraag. We verkennen in deze stap de rol die (gezondheids)gedragingen spelen bij het
gezondheidsprobleem. Welke gedragsdeterminanten bepalen de intentie en het
(gezondheids)gedrag? Ook op deze vraag wil Intervention Mapping stap 1 een antwoord geven.
Naast het niet weten of je je risicovol gedraagt en de complexiteit van meerdere leefstijlfactoren die
een rol spelen bij één gezondheidsprobleem, is er een derde factor die maakt dat gezondheidsgedrag
complex is: bepaald gedrag kan uiteenvallen in deelgedragingen. Bijvoorbeeld: bij bewegingsgedrag
kan het gaan om sporten of om bewegen gedurende je werk of thuis. Om de achterliggende redenen
van patiënten om zich op een bepaalde manier te gedragen helder te krijgen, moet je weten over
welk deelgedrag het precies gaat.
Als we de gedragsdeterminanten kennen en dus weten wat de achterliggende redenen zijn van het
(gezondheids)gedrag van een patiënt, kunnen we de gezondheidskundige interventie gaan
vormgeven.
De Theory of Planned Behavior of de theorie van gepland gedrag is ontstaan vanuit het Reasoned
Action Approach Model
Het uitgangspunt van de Theory of Planned Behavior en het ASE-model is dat mensen kunnen
aangeven waarom zij zich op een bepaalde manier gedragen
Links in het TPB-model staan de externe variabelen. Externe of achtergrondvariabelen hebben
indirecte invloeden op het gedrag van mensen. Deze indirecte invloeden verlopen via de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller silkebruins. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.81. You're not tied to anything after your purchase.