Bestaat uit:
- Boek: Orthopedagogiek: ontwikkeling, theorieën en modellen (Ruijssenaars, van den Berg & van
Drenth (2013) – hoofdstuk 1 t/m hoofdstuk 7
__________________________________________________________________________________
Orthopedagogiek: ontwikkeling, theorieën en modellen
Hoofdstuk 1: Inleiding
1.1 orthopedagogiek als discipline
Discipline= tak van wetenschap -> ook wel leer genoemd
Discipelen= leerlingen
Object= onderwerp van aandacht
Empirische wetenschap -> nadruk op dataverzameling ter verklaring van problemen of beschrijving
van factoren die samenhangen met stagnaties in de opvoeding
Werkers in de praktijk -> maken o.b.v die kennis vertaalslag naar praktijk door toepassing van
diagnostiek en behandeling
- er is niet alleen kennis nodig maar ook professionele vaardigheden en methodieken -> aanpak moet
rationeel te verantwoorden zijn
Rationeel= logisch, systematisch, navolgbaar opgebouwd
Orthopedagoog gebruikt kennis en vaardigheden in de praktijk als wetenschappelijk gevormde
beroepsbeoefenaar (scientist practitioner) en ondersteunt professioneel handelen op de best
mogelijke kennis (evidence based)
1.2 theoretische reflectie op praktische problemen: enkele voorbeelden
Verstandelijke beperking – lange tijd benaderd vanuit medisch gezichtspunt -> medisch model vaak
als aanpak gekozen -> invoering leerplicht -> oplossing voor verstandelijk beperkten ?? -> een vorm
van speciaal onderwijs kwam tot stand door O & A (onderwijzers en artsen)
Maatschappijkritische stroming kwam op -> stelde emancipatie van personen voorop -> door weinig
van mensen met een verstandelijke beperking te verwachten zouden ze niet worden uitgedaagd om
capaciteiten tot ontwikkeling te brengen
Leidde tot een nieuw model: het recht om anders te zijn vormde leidraad van orthopedagogische
aanpak
- het beleid beïnvloedt de context waarbinnen de orthopedagogiek actief is -> bijv. door
subsidieregelingen en eisen te stellen
De noodzaak om praktische problemen vanuit verschillende disciplines te benaderen:
Bijv. kinderen die in asielzoekerscentra verblijven -> vormen juridisch probleem binnen het
vreemdelingenrecht maar ook politiek probleem door speciale voorzieningen die nodig zijn
- De vraag is of de opvoeding moet worden aangestuurd op integratie of dat er nog mogelijkheden
zijn voor veilige terugkeer in het land van herkomst -> de maatschappij zorgt dat de orthopedagoog
voor nieuwe vraagstellingen staat
,1.3 orthopedagogiek: definities
Klassieke benadering = het opvallende en afwijkende kind centraal
Moderne formulering = de problematische opvoedingssituatie centraal
Ter Horst: menselijk planwetenschap die als veld van actie het opvoedingsgebeuren heeft, dat
zodanig leed met zich meebrengt dat men meent niet verder te kunnen -> ordening aanbrengen in
de wereld en uitdagingen aangaan.
De Ruyter: wetenschap over de hulpverlening aan betrokkenen in een stagnerende opvoeding
1.4 kennis, kunde en hulp bij keuzen ter ondersteuning van het opvoedingsproces
Orthopedagogiek binnen de twee profielen van de discipline:
- beschrijving en verklaring -> opbouwen van een evidence based kennisbestand m.b.t. problemen bij
kinderen in interactie met opvoeders
- professionele hulpverlening bij problematische opvoedingssituaties -> kennis en vaardigheden die
hulpverleningsprocessen optimaliseren centraal
1. Technisch- instrumentele opvatting van opvoeding en de betrokkenen: binnen door de aanleg
bepaalde grenzen kan een opvoeder van alles aan een kind leren, mits daarbij empirisch effectief
gebleken methoden worden toegepast
2. Wederzijdse afstemming: proces tussen opvoeder en kind. Binnen de menselijke interactie hebben
opvoeders respect voor de afhankelijkheid van het kind dat zijn identiteit moet ontdekken door de
manier waarop anderen met hem omgaan.
Van Strien; praktijkgerichte wetenschap heeft te maken met: Kennis, kunde en keuzefactoren
1.5 theorie en metatheorie in de orthopedagogiek
3 theorievormen voor orthopedagogiek: specifieke theorieën, algemeen orthopedagogische
theorieën en discussies op metatheoretisch niveau
1. Er functioneren probleem specifieke theorieën binnen bepaalde werkvelden: het zijn klinische,
onderwijs- en behandelingstheorieën die gebruikt worden in een bepaald werkveld (ook wel: deel-
orthopedagogieken)
- individuele geval: de leerproblemen van Jan worden verklaard door zijn dyslexie
- soortgelijke geval: naarmate kinderen ouders zijn als er een stiefouder in het gezin komt is de kan
op conflicten groter
, 2. Algemene orthopedagogieken bestaat uit een basistheorie -> bevat een theorie over de hulpvraag
en de hulpverlening
3. metatheoretisch niveau -> de kwaliteit en geldigheid van theorieën en de bruikbaarheid van
methoderegels -> oude uitgangspunten worden verlaten en nieuwe uitgangspunten gaan het profiel
van discipline bepalen.
Hoofdstuk 2: geschiedenis van de orthopedagogiek
2.1 vroege belangstelling voor opvoeding en problemen
Middeleeuwen
- hulpbehoevenden werden opgenomen: weinig onderscheid gemaakt
- afzonderlijke voorzieningen voor: besmettelijke zieken -> gedragsproblemen aangepakt met dwang
en straf
17de eeuw
- pedagoog Comenius ontwerpt pedagogische methode -> Pestalozzi, Herbart en Föbel combineren
filosofische ideeën – hieruit komen leerboeken over de aanpak van opvoeding en problemen daarin
19de eeuw
- personen met mentale problemen -> psychiatrische patiënten
- interventies gaan zich richten op kinderen met ontwikkelingsproblematiek
- idiotenschooltje= eerste initiatief waarin een integratie van pedagogiek en zwakzinnigenzorg werd
vormgegeven
- ontstaan instituten voor kinderen met mentale beperking
Maria Montessori -> een van de vroege pedagogen
- hield zich bezig met kinderen van wie de ontwikkeling problematisch was
- gevoelige periode
2.2 initiatieven tot zorg en bescherming van kinderen
Eind 19de eeuw
Ontstaan initiatieven voor onderwijs aan kinderen met mentale achterstanden/problemen
- voor kinderen die niet te handhaven zijn -> ontheffing van leerplicht
20e eeuw
- positie van het kind verandert -> grote veranderingen in de maatschappelijke zorg voor kinderen:
beperkingen voor kinderarbeid gesteld, landelijke voorzieningen van gezondheidszorg en
kinderbescherming
- opkomst kinderstrafrecht en kinderwetten (1905)
- ingrepen in de ouderlijk opvoeding worden mogelijk -> ontrekken van het kind, ontzetting uit
ouderlijke macht
- twee soorten inrichtingen: speciaal onderwijs (kostschool) of verpleging (ziekenhuis
- leerplicht (1901) -> ontwikkeling van op kinderen afgestemd onderwijs
- Het nederlandse buitengewoon lager onderwijs (BLO) -> 1920 -> voor dove, blinde, slechthorende
en zwakzinnige kinderen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller karlijnphilipsen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.28. You're not tied to anything after your purchase.