Class notes

College aantekeningen Ruimtelijke Economie met uitleg en afbeeldingen

0 purchase

Course
Ruimtelijke Economie

Institution
Saxion Hogeschool (Saxion)

Dit document over Ruimtelijke Economie biedt een overzicht van de basisprincipes en vraagstukken binnen dit vakgebied, gericht op het begrijpen van de ruimtelijke spreiding en concentratie van economische activiteiten. Het combineert uitleg, voorbeelden en historische inzichten, en legt daarbij een...

[Show more]

Preview 4 out of 61 pages

View example

Uploaded on November 17, 2024
Number of pages 61
Written in 2024/2025
Type Class notes
Professor(s) Roland van leeuwen en andre bus
Contains All classes

ruimtelijke economie
economische geografie
locatievraagstuk
onwtikkelingsvraagstuk
sturingsvraagstuk
institutioneelcultureel
equilitybeleid
export basismodel
spreidingsbel
ruimtelijke fysieke factoren

Institution
Saxion Hogeschool (Saxion)
Education
Ruimtelijke Ontwikkeling
Course
Ruimtelijke Economie

$6.49

Add to cart

Add to wishlist

100% satisfaction guarantee
Immediately available after payment
Both online and in PDF
No strings attached

Ruimtelijke economie
‘Ruimtelijke economie is in de discipline die zich bezighoudt met de ruimtelijke spreiding en/of
concentratie van economische activiteiten’

Economische geogra e:
De ruimtelijke economie vind haar oorsprong in de economische geogra e
3 vragen staan hierin centraal:
- Het locatievraagstuk: Waarom vestigt bedrijf zich op locatie A en niet locatie B?
- Het ontwikkelingsvraagstuk: Waarom doet het ene land, regio, stad het economisch beter
dan het andere?
- Het sturingsvraagstuk: In hoeverre kunnen overheden de locatiekeuze van een bedrijf en de
economische ontwikkelingen van een gebied beïnvloeden/sturen.

De ruimtelijke economie vindt haar oorsprong in de economische geogra e:
-> De economische geogra e onderzoekt de ruimtelijke verdeling van economische
activiteiten.
In hoeverre kunnen economische verschillen tussen landen en gebieden verklaard worden uit
geogra sche factoren?
-> Ruimtelijke geogra e factoren zijn niet de enige belangrijke factoren bij het bepalen of
een plek succesvol zal worden. bijv Silicon Valley

Er zijn meer dan alleen geogra sche factoren:
- Ruimtelijke fysieke factoren
- Universiteiten in de buurt
- Continue beschikbaarheid hoog opgeleiden
- Geen grote verkeersdrukte
- Nabijheid van en interactie met andere bedrijven: concurrentie zorgt voor kennis
- Institutioneel/cultureel (hier moet de overheid wel aan meewerken):
- Voorwaarde scheppend overheidsbeleid: mogelijkheden en kansen om actief te zijn voor
der nabije omgeving. Zoveel mogelijk bij burgers zelf leggen
- Ondernemerscultuur: vertrouwen hebben van investeerders, risico durven nemen
- Ruimte beschikbaarheid risicokapitaal
De overheid moet afwegingen maken in wat ze belangrijk vinden en waar ze potentie in zien en
waar ze de meeste economische voordelen uit zullen halen. Bijvoorbeeld, willen ze ergens
woningen plaatsen, of kiezen ze toch voor bedrijven. Wat zijn de gevolgen hiervan, zowel
economisch als ruimtelijk.

Amerikanen hebben een andere ondernemerscultuur dan Nederlanders, zij gaan er gewoon voor
en zien we waar ze stranden, Nederlands zien vaak veel meer valkuilen.

Waarom ruimtelijke economie voor RO-studenten?
Eén van de functies met een (toekomstige) ruimtevraag.
- Ruimtebehoefte & kwaliteit van werklocaties
- Ruimtedruk
Ruimtelijke dynamiek
- Bedrijven verhuizen

Relatie werklocaties met woon- en leefomgeving

Relatie met ontwikkelingen op het gebied van verduurzaming, energietransitie, circulariteit,
technologisering e.a.

fi fi fi fi fi fifi

, Historisch overzicht: Ruimtelijke economisch beleid Nederland

1950-1960
Enerzijds sectoraal gericht industriebeleid:
Vanaf 1949 tot halverwege jaren 60 lag het accent op het stimuleren van de industrie in die
sectoren die het economisch moeilijk hadden.
Er was dus geen gericht/regionaal beleid, maar gericht op sectoren.
Dit had ook een ruimtelijke weerslag op de sectoren die zich ruimtelijk concentreren, zoals
Rotterdamse haven.

Anderzijds vanaf 1956 regionaal spreidingsbeleid als onderdeel van het industriebeleid.
Economisch beleid lag in deze periode het accent op het wegwerken van regionale achterstanden
(equilitybeleid).
Ook centraal: het overige Nederland meer bij het westen betrekken.

Gericht op 9 ontwikkelingsgebieden met ‘arbeidsoverschotten’ middels:
- Aanleg van bedrijventerreinen
- Verbeteren infrastructuur
- Investeringssubsidies (voor bedrijven)
- Verhuissubsidies (voor arbeidskrachten)
Equilitybeleid:
Equility: gelijke verdeling
- Een op sociale rechtvaardigheid gebaseerde regionaal- economische politiek
E ciencybeleid:
E ciency: doelmatigheid
- Ruimtelijk-economisch beleid waarbij elke regio een maximale bijdrage levert aan de
verbetering van de (internationale) concurrentiepositie van het Nederlands bedrijfsleven
- = meer recente neoliberaal overheidsbeleid

1960-1970
Trendbreuk: regionaal economisch beleid (equility) gekoppeld aan groeipotenties van regio’s
= deels defensief beleid en deels stimulerend beleid
- In ruimtelijke zin betekende deze voorzichtige trendbreuk dat er meer aandacht kwam voor een
gerichte economische versterking van de economische zwakkere regio’s zelf door het
stimuleren van stuwende bedrijven -> het ‘export-basismodel’

Het export basismodel veronderstelt dat de in een regio aanwezige stuwende bedrijven de
groeikracht van die regio bepalen:
- Stuwende bedrijven/activiteiten zijn op export gericht (niet afhankelijk van de lokale markt)
- Verzorgende bedrijven/activiteiten zijn bedoeld om in de behoefte van stuwende bedrijven en
de uiteindelijke consument te voorzien
De verzorgende sector is (deels) afhankelijk van de stuwende sector.

1970-1980
Haperende economie
-> Daling werkgelegenheid (met name in de industrie in bepaalde regio’s)
-> Nadruk op defensief beleid gericht op speci eke sectoren of regio’s waar het economisch niet
goed ging

ffi fi

,1972 Rijksspreidingsbeleid: Sterke overheidssturing van verspreiden arbeidsplaatsen.
Ook voor het eerst aandacht voor de negatieve gevolgen van de economische groei:
milieuvervuiling, uitputting grondsto en
Waarom? Samenspel van:
- Daling werkgelegenheid agrarische sector -> werkloosheid in periferie
- Opbloei industrie juist met name in steden. (Ruimtelijke mismatch vraag en aanbod arbeid)
- Clustering (Rijks)overheidsdiensten in Den Haag: oververhitting in de Haagse woningmarkt +
uitputting beroepsbevolking (dezelfde mismatch)
- EU: streven naar eenheid van hun economieën en het reduceren van regionale ongelijkheid.
- Bevolkingsprognose: Nederland heeft 20 miljoen inwoners in 2000 ->
spreiden van de bevolking

Het spreidingsbeleid manifesteert zich op 3 manieren:
- Verstedelijking -> groeikernen (gebundelde deconcentratie)
- Economisch -> industriekernen
- Economisch -> spreiding van Rijksdiensten
Uitvoerende diensten werden verplaatst naar de periferie van de staat.
Voorbeeld DUO zit in Groningen en de belastingdienst in Den Haag. Deze
diensten werden verspreid door het land. De mensen die hier werken gingen
zo meeverhuizen en werden ook verplaatst door het land.

Rijksspreidingsbeleid
Maar:
- Naast de medewerkers ook veel weerstand van bedrijven zelf
- In de westelijke steden ging het prima, maar de rest van het land had veel overschotten.
- Uitvoerende diensten werden verplaatst naar periferie van het land
- 1984 was het verspreidingsbeleid afgelopen door de weerstand
- Minister president Lubbers jaren 80: ‘Het is een niet begaanbare weg die doodlopend is’

1980-1990
Kentering in het beleid: van defensief naar o ensief
De aandacht werd gericht op kanssectoren (winners): technologie, innovatie, R&D
Ook regionaal beleid veranderde van karakter: wat kunnen regio’s bijdragen aan de nationale
economische groei: benutten van economische potenties van de regio = e ciency
‘Van drijven op Haagse kracht naar regio’s op eigen kracht’

ff ff ffi

, 1990-2000
Enkele veranderingen in beleid:
- Bijna een eind aan het beleid gericht op het verkleinen van verschillen tussen regio’s (met
uitzondering van het Noorden)
- Transitie van industriële economie naar kenniseconomie
- Versterking van kennisinfrastructuur
- Ruimtelijke uitwerking middels de clustergedachte

Kenniseconomie:
- Economie waarin naast de productiefactoren arbeid, natuur en kapitaal de productiefactor
kennis steeds belangrijker wordt
- Sterk op kennis, informatie, technologie en innovatie gebaseerde economie met hoogwaardige
producten, diensten en werkgelegenheid

Ontwikkelingsbeleid: ontwikkeling van regionale economische specialisaties.
Meer verbondenheid ruimtelijke-economisch beleid, ruimtelijk ordening en verkeer & vervoer

2000-2010
De nitieve omslag van Regionaal gelijkdenken naar Nationaal groeidenken.

Nota “Pieken in de Delta”: “Omwenteling in het gebiedsgericht economisch beleid.

De focus is verschoven van het wegwerken van economische achterstanden naar het gericht
stimuleren van gebiedsgerichte economische kansen van het nationaal belang

Beleidsinstrument overheid: subsidieregeling ter behoeve van het wegnemen van knelpunten

Innovatiebeleid -> Innovatieregio’s
Triple Helix -> Een model voor het kijken naar en sturen op innovatie in de kenniseconomie. De
essentie van het model is de samenwerking tussen 3 partijen:
- Hoger onderwijs
- Overheid
- Bedrijfsleven

(1990 ontwikkeld door Leydesdorgg en Etzkowitz)

fi

The benefits of buying summaries with Stuvia:

Guaranteed quality through customer reviews

Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.

Quick and easy check-out

You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.

Focus on what matters

Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!

Frequently asked questions

What do I get when I buy this document?

You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.

Satisfaction guarantee: how does it work?

Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.

Who am I buying these notes from?

Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juliadegroote. Stuvia facilitates payment to the seller.

Will I be stuck with a subscription?

No, you only buy these notes for $6.49. You're not tied to anything after your purchase.

Can Stuvia be trusted?

4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)

67418 documents were sold in the last 30 days

Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now

Start selling