Summary
Samenvatting MeMo Hoofdstuk 4 Een nieuwe republiek in Europa
- Course
- Institution
Samenvatting Geschiedenis Havo 4 MeMo Max methode bovenbouw. Hoofdstuk 4 Een nieuwe republiek in Europa.
[Show more]
9 reviews
By: eefjevandenboer • 1 year ago
By: maliyahgoudbeek • 1 year ago
By: robinhood1 • 2 year ago
By: jeromemagielsen • 2 year ago
By: hildedekker • 3 year ago
By: elahahakimi2004 • 3 year ago
By: tuyetnhiluu • 3 year ago
Seller
Follow
RoStra
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 4Een nieuwe republiek in Europa
Kenmerkend aspecten:
1. Vanaf begin van 16e eeuw verspreidde zich Protestantisme over Europa. Katholieke vorsten
bestreden dat geloof en probeerden hun macht uit te breiden ten koste van de adel. Deze
conflicten leidde in veel landen tot burgeroorlogen, ook in de Nederlanden. Hier
resulteerde het in de stichting van een Nederlandse staat.
2. Vanaf late middeleeuwen probeerden Europese vorsten hun machtspositie te versterken. In
de Nederlanden hadden inwoners zich daar met succes tegen verzet. Er ontstond uiteindelijk
een staat zonder vorst aan het roer (republiek), iets wat toen heel bijzonder was. Een
bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht
van de Nederlandse republiek. En werd bestuurd door rijke kooplieden (VOC)
3. In 16e eeuw vooral Spaanse en Portugese ontdekkingsreizigers over de wereld. Zij vestigden
zich in Amerika, Afrika en Azie. Rond 1600 probeerden Engelsen, Fransen en Nederlanders
in die gebieden zich te ontplooien. Deze landen organiseerden de wereldhandel door
wereldwijde handelscontracten, handelskapitalisme en het begin van een
wereldeconomie
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4.1 Opstand in Europees perspectief
• Buurlanden van de Nederlanden waar protestantisme veilige plek veroverd hadden:
- De Duitse vorstendommen, Engeland en Schotland, eventueel Denemarken en Zweden.
• Twee beleidszaken waar Spaanse vorst volgens Willem de zwijger meer aandacht aan moest
besteden en moest veranderen (in 16e eeuw):
1. Vrijheid van geloof en godsdienst.
2. Meer gezag voor de Raad van State.
Strijd om geloof en centralisatie
• 16e eeuw: In Nederlanden maar ook in Frankrijk en Duitse Rijk waren godsdiensttwisten
• Deze conflicten waren verweven met de strijd over de centralisatie van het bestuur.
Frankrijk:
• Conflict 1: in 16e en 17e eeuw verscheurd door godsdiensttwisten tussen katholieke en
protestantse edelen
• Conflict 2: tussen koning (die steeds meer centrale macht wilde) en adel (die verloor
daardoor macht)
• Begin 16e eeuw: Calvinisme meeste aanhang in zuiden en westen
• Franse adel werd verdeeld in katholieke en hugenoots (calvinistisch/protestants) verbond
• Beide partijen probeerden de koning voor zich te winnen
• Maar tegelijkertijd wilden beide partijen voorkomen dat de koning te veel macht kreeg
• Edict van Nantes, oplossing voor godsdiensttwisten: Eind 16e eeuw: zowel katholieke als
protestantse (deze tot op zekere hoogte) godsdienst werd toegestaan BELANGRIJK!!
Duitse Rijk:
• Macht verdeel over vorsten en geestelijken
• Aantal van hen waren bekeerd tot protestantisme
• Kwamen hierdoor in conflict met katholieke keizer van duitse rijk (vóór 1555 kwamen
protestanten in conflict met katholieke keizer)
• Hierdoor kwamen de godsdienstoorlogen
• FACTOREN die ook leidde tot godsdienstoorlogen:
- Protestantse adel en geestelijken tegen katholieke keizer
- Vorsten wilden zelfstandigheid en regionale macht behouden, vechten tegen keizer Karel V
die duitse rijk politiek naar zijn hand zetten (dus centrale macht wilde).
• 1555 Godsdienstvrede van Augsburg BELANGRIJK!!: keizer erkende dat elke vorst zijn
eigen religie mocht kiezen en onderdanen moesten die keuze volgen. Dit zorgde voor halve
eeuw relatieve rust
• Vanaf 1618 Duitse rijk opnieuw verwikkeld in oorlog-à 30 jarige oorlog
30 jarige oorlog: BELANGRIJK!!
o Godsdienstoorlog
o Intern-Duitse oorlog
o Inzet was keizerlijke macht over het rijk
o Katholieke Habsburgse keizer bleven streven naar vergroting van hun macht
o Katholieke maar ook protestantse vorsten verzetten zich daartegen
o Tijdens deze oorlog vochten andere buitenlandse mogendheden hun conflicten uit
op duits grondgebied àland raakte volledig uitgeput
, • 1648 iedereen was oorlogsmoe àVrede van Westfalen
Vrede van Westfalen: BELANGRIJK!!
o Duitse vorsten werden in ere hersteld
o Duitse rijk bleef lappendeken van staatjes omdat keizer definitief niet in geslaagd is
om zijn wil op te leggen aan de staten. Dus geen centraal bestuurde staat
o Net als in Vrede van Augsburg mocht elke vorst zelf bepalen welke godsdienst zijn
onderdanen zouden hebben, katholicisme, calvinisme of lutheranisme.
o Onderdanen kregen recht om afwijkend geloof te hebben, maar dan moesten ze wel alles
verlaten en opgeven en het gebied van de vorst verlatenà dus als onderdanen hun vorst
niet in geloof wilden volgen moesten ze verhuizen naar andere staat waar het geloof is
die ze wel wilden volgen.
De Nederlanden in Opstand
Achtergronden van de Opstand tegen Spanje:
- Net als in Frankrijk en Duitse rijk kwam in Nederlanden kritiek op rooms katholieke kerk.
- Hier kreeg Calvinisme meeste aanhangers
- Nederlanden behoorden tot Spaanse Habsburgerse Rijk en voor katholieke heersers, Karel V en
Filips II was Calvinsme een ketterse beweging en absoluut niet goed.
- Volgens Karel V en Filips II kan een rijk maar één godsdienst hebben
- En ketterij was een vorm van majesteitsschennis (een misdrijf) en moest vervolgd worden
- Karel V voerde bloedplakkaten in vervolging ketters werd steeds feller
- Karel V en Filips II (zijn zoon) voerden in Nederlanden centralisatiepolitiek
- om meer grip te krijgen gebruikten ze geschoolde ambtenaren (niet afkomstig uit lokale adel en die
loyaal waren aan de vorst)
- Adel zag hun privileges en invloeden hierdoor weggaan.
- Voelden zich hierdoor aangetast in traditionele positie van bestuurder
- Spaanse vorsten konden niet om adel heen, ze wilden belasting heffen voor oorlogen en
centralisatiepolitiekàmoesten hiervoor toestemming hebben van adelà gaf spanningen
- Problemen in Nederlanden door: BELANGRIJK!
o Toenemende centralisatie
o Mensen verontwaardigd door terdoodveroordeling van ketters (deden niemand kwaad hadden
alleen andere geloofsovertuiging)
o Verlangen naar vrijheid van godsdienst (om calvinist te worden)
o Verlangen naar zelfbestuur
o Ontevredenheid bij Adel over verlies van macht en privileges
- Willem van Oranje (lid van hoge adel en stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht) vond deze
vervolgingen van ketters verschrikkelijk. Hij was katholiek opgevoed, maar getrouwd met dochter
van duitse protestantse vorst.
- Willem van Oranje wilde compromis sluiten met Spaanse vorst (katholiek) over godsdienstvrijheid en
meer vrijheid om de Nederlanden naar eigen inzicht te besturen. Spaanse vorst staat voor
eenheid van gezag (centralisatie) en godsdienst (katholicisme)
Verloop en gevolgen van de Opstand:
- Compromis niet mogelijk
- Toenemend verzet tegen godsdienstvervolgingen en centralisatieàleidde tot conflict: De Opstand
- 1566 Beeldenstorm; beelden en kerkinterieurs (katholieke) werden vernield door protestanten.
Protestanten keurden verering van beelden af!
- 1568 ontstaan van 80 jarige oorlogàopstandelingen (protestanten) in oorlog met de spaanse vorst
Voornaamste gevolg van de Opstand: BELANGRIJK!
- Scheiding tussen Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden
o Zuidenàkatholiek, bleef spaanse vorst trouw
o Noordenàverenigden zich in de UNIE VAN UTRECHT (1579), Een nieuwe staat ontstond.
- De opstandelingen streefden niet naar een eigen staat, maar naar behoud van bestuurlijke
zelfstandigheid binnen het rijk. Pas nadat de Spanjaarden keihard hadden ingegrepen, richtten
de noordelijke gewesten als reactie daarop de Unie van Utrecht op en kwamen ze tot het besluit
de Spaanse vorst af te zweren. Toen vervolgens de zoektocht naar een nieuwe vorst geen goede
vervangers opleverde, kwam de Republiek tot stand.
- Met Plakkaat van Verlatinghe (1581) verbraken opstandelingen de banden met Spaanse vorst
definitief
- Konden geen nieuwe vorst vinden en daarom besloten de gewesten in het noorden een zelfstandige
republiek te worden.
- Calvinisme belangrijkste godsdienst in de republiek, maar tolereerden katholieke en ander
erediensten.
- 1648: VREDE VAN MUNSTER; na 80 jarige oorlog sloot Republiek definitief vrede met Spanje
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller RoStra. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.23. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now