Summary
Samenvatting Dautzenberg literatuur: fin de siècle / interbellum
- Course
- Institution
- Book
In dit document is een samenvatting van de fin de siècle en het interbellum, oftewel Dautzenberg paragraaf 60-71 paragraaf 76-92
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
1 review
By: kaatjeseuntjens1 • 3 year ago
Seller
Follow
mraawolfensberger
Reviews received
Content preview
DautzenbergFin de siècle + interbellum
Toetsstof: § 60 t/m 71 en 76 t/m 90, aantekeningen + 2 boeken (m/ plaatsing in tijd)
XO Rond de eeuwwisseling
§60: Historische achtergronden 1875-1914
Na 1875:
● veranderen de Europese agrarische samenlevingen in industriestaten
○ Industriële revolutie: wereld is similar met die van ons
○ Toppunt van kapitalisme
■ Goedkoop produceren v.s. gezonde arbeiders
● Ontstaan moderne politieke hoofdstromingen (liberalen, confessionelen, socialisten)
Er ontstond sociale wetgeving die toegepast werd in 1889 olv liberalen en confucianisten, uit angst voor
de opkomst van het socialisme (NL: SDAP), de politieke stroming die ontstond op basis van Karl Marx’s
“Das Kapital”. Ook werden er vakbonden en vakcentrales georganiseerd om de arbeiders te
beschermen.
De periode 1875-1914: fin de siècle (afsluiting van de agrarische tijd)
§61: Het fin de siècle
Een nieuw wereldbeeld
2e deel 19e eeuw: wetenschappelijke ontdekkingen:
● Charles Darwin: evolutietheorie → letterlijke interpretatie bijbel onmogelijk
● Sigmund Freud: onderbewuste → minder aantrekkelijk deel v/d mens
→verwarring: oud (religieus) wereldbeeld is fout → moeilijke acceptatie & weerzin.
→ aantasting v/d orde en de macht v/d heersende klasse
Wel gevoel van zelfvoldaanheid: het meeste is nu wel ontdekt, maar in 1905 was de “traditionele”
natuurkunde weer helemaal verandert.
De kunst
Begin van nieuwe cultuurperiode: angst + verwachtingen = ambivalente houding → vluchten uit de
realiteit naar wereld van kunstmatigheid), overbeschaving, luxe etc. => fin de siècle = la belle époque.
● Escapisme → estheticisme (schoonheidsleer): kunst moet uitsluitend iets moois zijn, en mag
geen andere functie hebben (L’art pour l’art). Het gaat om de vorm i.p.v. de inhoud. Anti
moralistisch. → de Tachtigers
○ VB: Art nouveau
De kunst moet de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie zijn →
individualistisch.
De waarneembare werkelijkheid werd als uitgangspunt genomen (proza: naturalisme +
realisme, poëzie: sensitivisme)
● Keerden zich tegen het nuttigheidsprincipe en de clichétaal van domineedichters
○ VB: Jacques Perk werd afgekeurd vanwege de religieuze toon. Willem Kloos geeft later
aan dat hij “vallen moest” om een nieuwe vorm van kunst ruimte te geven.
● -isme die in de proza waren in deze tijd zijn: positivisme en determinisme (erfelijkheid, milieu,
moment), geschreven door:
, 2
○ Marcellus Emants, Lodewijk van Deyssel (schandaal: Een liefde → masturbatie), Arnold
Aletrino (schandaal: pijpelijntjes → homo’s), Herman Heijermans, Frederik van Eeden,
Louis Couperus, J.I. de Haan
■ vaak maatschappelijke verontwaardiging
§62: het impressionisme
Beeldende kunst
Het impressionisme was een voortzetting en reactie op het realisme (objectieve weergave). Nieuwe
psychologie: objectieve weergave bestaat niet, we oordelen over wat we zien → het zijn impressies, niet
de waarheid → impressionisten pogen hun impressie van de werkelijkheid over te brengen.
● vastleggen v/d wisselende effecten → nieuwe schildertechniek
○ contouren zijn vaag, kleurvlakken met korte penseelstreken samengesteld
Muziek
impressionistische muziek: klank combi's die naast elkaar staan → mozaïek van klanken → sfeer
oproepen.
Klassieke muziek-vormen worden niet meer gebruikt.
Literatuur
Men gebruikt stijlmiddelen voor het uitdrukken van gevoelens:
● bijvoeglijke naamwoorden
● neologismen (nieuwe woorden bedenken)
● archaïsme (ouderwetse woorden)
● beeldspraak (voornamelijk synthese)
● illustraties
● enjambementen
Vaak schreef men sonnetten (4-4-3-3), nauwelijks proza omdat de stijl daarvoor te overdadig is. Proza
die wel de impressionistische kenmerken vertoont heten woordkunst of lyrisch proza.
§63: het naturalisme
Uitwerking van realisme, maar in romans en toneelstukken.
● weergeven en verklaren waarom iets zo is.
○ erfelijke aanleg
○ milieu + opvoeding
○ tijd
■ dmv romans afhankelijkheid hiervan weergeven
Ook andere soort romans
● psychologische roman: mensen die het psychisch moeilijk hadden
● sociale romans: mensen die gevormd worden door plaats op maatschappelijke ladder
○ naturalisten = socialist → doel: maatschappij verbeteren.
De romans zijn somber en pessimistisch → fatalistisch: het leven v/d mens wordt bepaald door het
noodlot.
Het naturalisme staat haaks op het impressionisme en estheticisme, maar gebruikt wel vaak dezelfde
stijl van schrijven (de “woordkunst”).
§64: De beweging tachtig
De ‘Tachtigers’ (beweging van Amsterdamse schrijvers die begon in 1880) verzetten zich tegen de
gevestigde orde (L’avant garde). Beroemde leden waren:
● Willem Koos: serieus criticus, beoordeelt boek op argumenten
● Lodewijk van Deyssel: bekritiseerde louter op gevoel
In hun werk focuste ze zich op:
● Principe die ze misten in de kunst
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mraawolfensberger. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now