,Algemene inleiding
Elke burger wordt verondersteld de wet te kennen
iedereen wordt met het recht geconfronteerd
Bv. wie als werknemer gaat werken, moet een geldige AO hebben om in orde te zijn met
de regels van de sociale wetgeving.
Normenstelsels ➔ godsdienst en moraal
≠ recht
Moraal: geheel van normen die de bedrijvigheid van de individuele mens beheersen
➔ Streeft NIET naar ordening van het maatschappelijke leven
➔ Vindt haar oorsprong in de mens NIET in de gemeenschap
➔ Niet volgen van algemene richtlijnen = sanctioneren door een slecht geweten
Sommige normen moreel EN juridisch
⇨ Niet doden, niet stelen
Godsdienst: beoogt eeuwige zaligheid mens
➔ Treft zowel innerlijke als uiterlijke gedragingen (moreel enkel innerlijke)
➔ Religie beïnvloedt het recht (denk aan wettelijke feestdagen en zondag)
Recht is niet altijd rechtvaardig, en omgekeerd
⇨ Neurenbergse principes
⇨ Vb: doodstraf – verjaring – fiscaal recht
Orde boven rechtvaardigheid
Het begrip recht
= geheel van gedragsregels en normen
- verbodsbepalingen (niet roken op restaurant)
gebodsbepalingen (schuldig verzuim, stoppen en hulpdiensten verwittigen bij iemand
in nood)
normen die toelating bevatten (eigendomsrecht = subjectief maar rechtsmisbruik kan
hier aan bod komen)
organieke regels (regels die de werking van ons land bepalen)
- dwingend recht (louter en absoluut) – aanvullend recht
- algemene normen – individuele normen
Doel = maatschappelijk leven ordenen
Regels opgelegd DOOR overheid
Afdwingbare regels
Aanvullend VS dwingend recht
1. Gelden voor de rechtssubjecten voor zover zij geen andere regeling getroffen hebben
➔ Je hebt dus als rechtssubject de keuze om de aanvullende bepalingen van de wet te
volgen of om een afwijkende overeenkomst te sluiten
2
,2. Moeten nageleefd worden door het rechtssubject
➔ Wetgever laat hen geen keuze VB: echtgenoten zijn jegens elkaar tot samenwoning
verplicht, elkaar hulp en bijstand verschuldigd
Verdere opdeling bij dwingend recht
- Regels die openbare orde en goede zeden aanbelangen
➔ Geheel van beginselen en voorschriften die de essentiële belangen van de staat of
gemeenschap raken (dienen beschermd te worden)
➔ Fundamentele principes van een in een bepaalde maatschappij algemeen
aanvaarde moraal
- Regels die sommige groepen zwakkere personen beschermen
➔ Minderjarigen, geesteszieken, de consument
Indelingen van het recht
Objectief recht VS subjectief recht
Objectief recht: geheel van normen die de menselijke activiteiten, de onderlinge verhouding
tussen mensen en hun verhouding tot de gemeenschap richten
⇨ Geheel van rechten
⇨ Elk objectief rechtsregel dient om een concreet probleem te regelen
Subjectief recht: aanspraken die een persoon tegenover een ander laat gelden
⇨ Publieke subjectieve rechten: rechten die voortvloeien uit objectief
publiekrecht
Natuurlijke personen: politiek recht om mee te doen aan verkiezingen, …
⇨ Burgerlijke subjectieve rechten: rechten die volgen uit diverse takken van het
privaatrecht
Rechtsmisbruik:
⇨ Bezit van een bepaalde subjectieve recht betekent nog niet dat men deze onbeperkt
mag aanwenden
⇨ Algemeen rechtsbeginsel
⇨ Kan zich uiten in volgende situaties
- Iemand die zijn recht uitoefent met de bedoeling anderen te schaden
- Iemand die zijn recht uitoefent zonder enig nut voor zichzelf
- Iemand die schade toebrengt aan een ander terwijl men slechts een gering
voordeel voor zichzelf heeft (onevenredigheidscriterium)
Materieel recht VS formeel recht
Materieel recht: regels die rechten toekennen en plichten opleggen
⇨ Het inhoudelijk recht
Formeel recht: geeft aan hoe de naleving van het materiële recht verzekerd kan
worden = procesrecht
⇨ Vorm van het recht
Privaat recht VS publiek recht
Privaatrecht: regelt de verhouding tussen de burgers onderling
⇨ Burgerlijk recht = gemeen privaatrecht (venootschapsrecht)
o Gemeenschappelijk voor alle burgers zonder onderscheid
o Personenrecht – goederenrecht – familierecht – familiaal vermogensrecht –
verbintenissenrecht
3
, ⇨ Internationaal privaatrecht IPR: regelt voor grensoverschrijdende gevallen de
bevoegdheid
Publiekrecht: regelt de algemene belangen
⇨ Heeft betrekking op de inrichting, de werking en de onderlinge verhoudingen van de
overheidsorganen en op de verhouding van de overheid tot de burgers
Gemenge rechtstakken: bevat elementen van privaat en publiek
Supranationaal VS nationaal recht
Supranationaal recht: verdragen, recht dat boven onze nationale wetgeving staat
⇨ Niveau EU
Nationaal recht: rechtsregels die tot stand komen door federale overheid,
gemeenschappen en gewesten, provincies en gemeenten
Internationaal publiekrecht: volkenrecht
⇨ Gevormd door de rechtsnormen die de verhoudingen ordenen tussen de staten
onderling en tov de andere tot het internationaal rechtsverkeer toegelaten
rechtssubjecten
⇨ Opkomende tak: europees recht
Bronnen van het recht
Materiële rechtsbronnen:
⇨ Op zoek gaan naar een inspiratiebron die de inhoud van de rechtsregels bepaalt
Formele bronnen:
⇨ Zoeken naar de reden waarom sommige regels als rechtsregels te beschouwen zijn
⇨ Gaat meer over de vorm
⇨ Diverse manieren waarop een rechtsregel ontstaat
Wetgeving sensu lato
Formele wetten alle handelingen gesteld door de federale WM
Federale WM = kamer – senaat – koning
Materiële wetten algemeen bindende voorschriften uitgevaardigd door de in de staat
daartoe bevoegde overheid
Niet elke materiële wet is een formele wet
⇨ en omgekeerd
internationaal verdragsrecht:
bepaalde rechtsregels van internationale aard kunnen geldingskracht hebben binnen het
Belgisch grondgebied, ook al zijn de regels niet gemaakt door Belgische
overheidsorganen
⇨ wanneer België verdrag sluit met een andere staat en dat een weerslag heeft op de
binnenlandse materies
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller paulinewillems2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.94. You're not tied to anything after your purchase.