6.1 Macht en invloed
Macht is het vermogen van persoon A om persoon B iets te laten doen dat hij anders niet zou
hebben gedaan. Als dit vermogen actief wordt aangewend spreken we van invloed.
In veel gevallen laten mensen zich beïnvloeden als het hen iets oplevert dat ze graag willen hebben;
persoon A heeft de macht over persoon B omdat persoon A over:
iets beschikt wat B aantrekkelijk vindt;
iets beschikt wat niet zo gemakkelijk ergens anders te krijgen is.
6.2 Machtsbronnen
Het vermogen hebben om invloed op iemand anders uit te oefen ontstaat uit een machtsbron: Een
machtsbron verschaft iemand machtsmiddelen die kunnen worden aangewend om anderen te
beïnvloeden. Er kan onderscheid worden gemaakt in een machtsbron die ontleend worden aan de
positie van iemand binnen een organisatie en aan iemand persoonlijke kwaliteiten.
Positie gebonden machtsbronnen
Economische middelen
Met economische middelen is de leidinggevende in staat om medewerkers te
belonen/straffen. Deze middelen verschaffen een leidinggevende bijvoorbeeld het vermogen
om extra salaris of betere (secundaire) arbeidsvoorwaarden te geven, of ervoor te zorgen dat
mensen promotie kunnen maken.
o Bestraffingsmacht: uit angst voor negatieve gevolgen;
o Beloningsmacht: vanwege positieve opbrengsten doet de medewerker wat de baas
wil.
Informationele middelen
Leidinggevende beschikken door hun positie over kennis waar ondergeschikten niet over
beschikken. Door informatie te delen of juist te onthouden kan hij ondergeschikten in de
juiste richting beïnvloeden. Het gebruik van informationele middelen om invloed uit te oefen
kan (on)bewust leiden tot manipulatie van informatie. Door bijvoorbeeld ondergeschikten te
overtuigen van het belang van overwerken, kunnen bepaalde zaken worden aangedikt en
andere zaken worden verdoezeld.
Legitimiteit
Legitieme macht ontstaat wanneer de werknemer het vanzelfsprekend vindt dat ‘hoger
geplaatste’ bevoegdheden hebben om over bepaalde zaken te beslissen. De macht is dan
vanzelfsprekend.
Machtsongelijkheid ontstaat wanneer er meerdere hiërarchische lagen zijn en de macht van boven
naar beneden steeds afneemt.
Persoonsgebonden machtsmiddelen
Persoonsgebonden machtsmiddelen hebben niets te maken met de positie van iemand, deze worden
ontleend aan de deskundigheid of aantrekkelijkheid.
Deskundigheid
De kennis en ervaring die iemand kan inbrengen, verschaft die persoon de mogelijkheid om
anderen te helpen, adviseren en ondersteunen.
o Werkgerelateerde deskundigheid
o Relationele deskundigheid: het vermogen om goede relaties te scheppen en
onderhouden met anderen;
o Coalitie formatie: het meekrijgen van anderen in een eigen standpunt.
1
, Aantrekkelijkheid
De mate waarin iemand voor anderen aantrekkelijk is. Bij een sterke aantrekkelijkheid wordt
ook wel gesproken van een charisma. Een charismatisch persoon is in staat om mensen te
overtuigen van zijn visie en hen daarvoor enthousiast te maken.
6.3 Machtsgebruik
De vormen van machtsgebruik en de gevolgen die ze hebben:
Coöperatief machtsgebruik
Bij deze vorm wordt men overgehaald om iets te doen door met hen te overleggen, door het
waarom, het nut of de noodzaak aan te geven en hen enthousiast maken.
Zowel economische als informationele middelen kunnen worden ingezet;
Confronterend machtsgebruik
Mensen worden gepushed om iets te doen door dreigen of vervelende maatregelen, zoals
een slechte beoordeling of minder kans op promotie.
Gebruik van economische machtsmiddelen
Formeel machtsgebruik
Hierbij wordt gewezen op dat iemand door de organisatie het recht heeft gekregen om aan
te geven wat er gedaan moet worden. Er kan ook gewezen worden op bestaande regels en
normen.
Gebruik van legitieme machtsmiddelen
Inspelen op gevoelens
Een beroep doen op vriendschap, een goede onderlinge verhouding, loyaliteit om die
persoon overhalen iets voor hem te doen.
Gebruik van eigen aantrekkelijkheid en relationele deskundigheid
De vier vormen van machtsgebruik kunnen in twee dimensies worden geplaatst:
6.4 Effecten van machtsgebruik
Met de coöperatieve macht verwachten leidinggevende heeft meeste effect te hebben. De zachte
methoden van machtsgebruik: overleggen, informeren, een beroep doen op de loyaliteit, etc.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller KimFrancot. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.