Samenvatting van het boek sociaal werk in de digitale samenleving van Marcha Hartman-Van der Laan.Nederlands Paperback, 6590, Druk: 1 maart 2019, 180 pagina's
Samenvatting
Sociaal werk in de digitale samenleving
Auteur: Marcha Hartman-Van der Laan
Uitgever: Coutinho
Nederlands Paperback 9789046906590 Druk: 1 maart 2019 180 pagina's
Hoofstuk 1 t/m 5
Samenvatting gemaakt door Bregtje Hut
Samenvatting 1
Sociaal werk in de digitale samenleving
,Inhoudsopgave
Deel 1 – De beroepscontext ........................................................................................................................................ 3
1. Onze samenleving: een digitale samenleving.................................................................................................... 3
1.1. Kenmerken digitale samenleving ............................................................................................................. 3
1.2. Gevolgen van sociaal werk ....................................................................................................................... 4
2. de rol van het sociaal werk in de digitale samenleving ..................................................................................... 4
2.1. Positionering vanuit het Landelijke opleidingsdocument sociaal werk ................................................... 4
2.2. Een internationaal perspectief ................................................................................................................. 5
3. Deskundigheidsbevordering sociaal werker ...................................................................................................... 5
3.1. Onlinegedrag ............................................................................................................................................ 5
3.2. De digitale kloven en maatschappelijke ongelijkheid .............................................................................. 6
3.3. Het internet: verleiding en beïnvloeding .................................................................................................. 8
3.4. Online leven .............................................................................................................................................. 8
Deel 2 – Model Digitaal Sociaal Werk .......................................................................................................................... 9
5. Digitaal kwetsbare groepen ............................................................................................................................. 18
5.1. Laaggeletterden ..................................................................................................................................... 18
5.2. Mensen met psychische problematiek ................................................................................................... 19
5.3. Mensen met een (licht) verstandelijke beperking .................................................................................. 19
5.4. Ouderen .................................................................................................................................................. 20
Samenvatting 2
Sociaal werk in de digitale samenleving
,Deel 1 – De beroepscontext
1. Onze samenleving: een digitale samenleving
Leeruitkomst: Je weet welke impact de opkomst van digitale technologie op onze
samenleving heeft en waarom het sociaal werk hierin een rol moet spelen
Samenleving veranderen continu en hieraan liggen allerlei economische, financiële en
technologische ontwikkelingen ten grondslag.
Als er veel grote veranderingen plaats vinden in de samenleving wordt er gesprokken over
een revolutie.
1.1. Kenmerken digitale samenleving
Een belangrijk aspect van de digitale samenleving is dat het een netwerksamenleving is.
Binnen een netwerksamenleving is het mogelijk om voortdurend met elkaar in contact te
staan.
In het onderwijs bijvoorbeeld is deze verandering goed merkbaar. Daar waar vroeger de
leraar kennis overbracht en de leerlingen moesten luisteren (hiërarchische communicatie),
werd later in de klas meer met interactieve werkvorm geleerd (democratische
communicatie). Momenteel kan een leerling uit verschillende bronnen kennis opdoen en
weer delen (netwerkcommunicatie)
Grondlegger van het begrip netwerksamenleving is Manuel Gasells. Hij voorspeelde in 1996
dat de komst van de smartphone grote gevolgen zou hebben voor onze manier van
organiseren en werken.
Belangrijke kenmerken van een netwerksamenleving zijn:
• Transparantie: informatie is toegankelijker geworden, hier door veranderen
machtsstructuren. Mensen gaan meer overleggen met elkaar en processen worden
transparanter. Kantel punt in mensbeeld van sociaal werker naar ‘Wat kan ik voor je
betekenen?’ van ‘ik weet wat beste voor jou is’. Nadeel van netwerksamenleving is dat
je op internet informatie achter laat.
• Sociale verbanden: verschuivingen van lokale verbanden naar internationale
verbanden. Dit verruimt hun manier van leven. Contacten zijn vluchtig geworden,
door de korte berichten die mensen naar elkaar toe sturen. Er is wel meer contact en
makkelijker, ook op fysiek afstand.
• Virtuele werkelijkheid: De virtuele wereld is belangrijk geworden, ook je identiteit hoe
je presenteert. Er is ook een versmelting van fysieke en virtuele wereld. Het gevaar is
voor beïnvloeding en manipulatie.
• Zelforganisatie: mensen zijn meer in staat hun eigen leven proactief vorm te geven en
te organiseren. Hierdoor ben je meer zelfredzaam, zelfsturend en zelf organiserend.
• Veranderende rol van de overheid: nu de overheid niet meer geheel van bovenaf en
hiërarchische georganiseerd wordt, hebben zij verantwoordelijkheden verschoven
naar de gemeente.
Samenvatting 3
Sociaal werk in de digitale samenleving
,1.2. Gevolgen van sociaal werk
De digitale revolutie heeft veel positieve kanten, maar er worden ook steeds meer negatieve
effecten duidelijk Sociale inclusie, beïnvloeding, verslaving, opvoeding, onderwijs, veiligheid
en privacy.
Sociaal werker houdt zich bezig met of mensen wel zelfredzaam zijn in de
netwerksamenleving.
2. de rol van het sociaal werk in de digitale samenleving
Leeruitkomst: je weet vanuit de kerntaken van professionals sociaal werk wat de rol van het
sociaal werk in de digitale samenleving is en welke kennis, vaardigheden en houding er nodig
zijn om deze rol op te pakken. Hierbij weet je de digitalisering van de samenleving zowel te
plaatsen binnen het opleidingsprofiel Sociaal Werk als vanuit internationaal perspectief.
De digitale revolutie zorgt er voor dat digitaal contact – naast fysiek contact – steeds grotere
plek innemen in het sociaal werk. Als sociaal werker heb je het doel het bevorderen van het
sociaal functioneren van mensen en hun sociaal functioneren vindt nu ook digitaal plaats. Het
is dus belangrijk dat je die wereld begrijp.
Digitale geletterdheid van de sociaal werker
De digitalisering heeft zijn voordeel dat hulp zoeken nu iets gemakkelijker is geworden. Er
komen ook steeds meer digitale hulp, het is dus belangrijk als sociaal werker er goed mee om
te kunnen gaan.
Er is beschreven hoe digitale geletterdheid vertaald is naar het sociaal werk:
• Gebruik: vaardig zijn met digitale instrumenten
• Basiskennis: bewust zijn van de effecten van de digitale samenleving op de
samenleving
• Gedrag: als sociaal werker bewust zijn op welk niveau (micro-, meso-, macroniveau)
gebruik wordt gemaakt van de digitalisering.
2.1. Positionering vanuit het Landelijke opleidingsdocument sociaal werk
Aan de hand van twee centrale concepten genoemd in het opleidingsprofiel Landelijke
opleidingsdocument sociaal werk (2017) kan de positie van het sociaal werk in de digitale
samenleving verduidelijkt worden:
1. Sociale kwaliteit: sociale samenhang, exclusiviteit en participatie van burgers;
2. Sociaal functioneren: het deelnemen van mensen aan het maatschappelijk leven
en de ruimte en mogelijkheden die dit maatschappelijk leven beidt aan mensen
om deel te nemen.
De drie verschillende leefomgevingen van mensen
1. De primaire leefomgeving: mensen leven alleen, met een partner of in een gezin.
Ook een residentiele omgeving wordt hier beschouwd als primaire leefomgeving
Samenvatting 4
Sociaal werk in de digitale samenleving
, 2. Netwerk: hieronder verstaan we verschillende formele en informele netwerken:
familie, vrienden, kennissen, school, werk, groepen, subculturen, verenigingen,
cultuurgemeenschappen enzovoort.
3. Gemeentschppen: Hieronder verstaan we verschillende (lokale) gemeenschappen
of community ’s: de straat, de wijk, de gemeente, het land enzovoort.
2.2. Een internationaal perspectief
Sociaal werker heeft met de volgende internationale thema’s te maken
• Ongelijkheid
• Bescherming gegevens: binnen de Europese unie zijn gegevens beschermd. In de VS
gaan ze anders om met gegevens. Hier zijn bedrijven verplicht gegevens te geven als
de regering hier om vraagt. Als een app of website niet onder Europese Unie wet- en
regelgeving vallen, ben je niet beschermd door de Europese Unie.
• Internationale netwerken
3. Deskundigheidsbevordering sociaal werker
3.1. Onlinegedrag
In 1989 kwam de eerste vorm van internet uit. Hier mee kon je korte tekst ‘berichten’ naar
elkaar toe sturen. Dit werd eerst alleen gebruikt door wetenschappers om informatie te
delen.
In 1993 werd internet ttoegankelijk voor iedereen. De eerste jaren bestond internet uit korte
stukjes tekst en af en toe een plaatje. Doe hoeveelheid informatie steeg enorm in de jaren die
daarna volgde.
Er zijn drie elementen die de groei kunnen verklaren (Lapperre, 2018):
1. Techniek
2. Aanbod
3. Gedrag
Eerst werd internet alleen maar gebruikt om e-mails te versturen en informatie te vinden.
Later toen de internetkabel en nog later de glasvezelkabel kwamen (internet werd sneller en
gemakkelijker) werd internet voor meer dingen gebruikt. Dit werd ook mogelijk gemaakt door
de verandering van het internet zelf.
• Internet 1.0: informatie werd geplaats door websitebeheerder en kon niet worden
aan gepast. Je kon alleen downloaden van het internet, maar niet uploaden (2001).
• Internet 2.0: Mensen konden nu ook uploaden en dit bracht met zich mee dat je
sociale netwerken kon onderhouden en vinden op het internet.
De evolutie van het internet heeft verandering te wegen gebracht in het gebruik van mensen
en hun gedrag op internet.
Grote redenen waarom internet populair is:
• Het is makkelijk: we slaan steeds minder informatie op, omdat we het toch makkelijk
op kunnen zoeken.
Samenvatting 5
Sociaal werk in de digitale samenleving
, • Het is anoniem: het is makkelijk om je anders voor te doen op het internet. Als
niemand weet wie je bent, is het makkelijker om je niet aan de fatsoenlijke
omgangsvormen te houden.
• We hebben behoeften aan contact: de socialemediaplatformen vervullen de
behoeften aan om ergens bij te horen aan. De mens is dan ook een groepsdier en
heeft behoeften aan contact met anderen.
Sociaal media heeft echter voor een verandering in ons fysieke contact en straatbeeld
gezorgd en dit wordt niet altijd positief ervaren.
• Het geeft beloning: in de hersenen zitten cellen die verantwoordelijk zijn voor het
geluk hormoon (dopamine). Dit hormoon wordt af gegeven als er een berichtje binnen
komt of dat je iets leuks tegen komt op het internet wat je een goed gevoel geeft. We
zijn dus de hele dag op zoek naar prikkels die ons dat geluk hormoon geven. In
extreme form kan dit leiden tot een internetverslaving.
• Angst om iets te missen: ‘FOMO’ (fear of missing out), bang om iets te missen.
Mensen blijven sociale platformen checken omdat ze bang zijn iets te missen. Dit gaat
samen met het beloningssysteem. Vooral pubers zijn hier gevoelig voor, bang voor
uitsluiting.
• Online identiteit: tegenwoordig is je online identiteit je visitekaartje, professioneel en
privé. Daarbij komt kijken dat de onlinewereld er als perfect gepresenteerd wordt,
maar dit is vaak minder waar. Hierbij komt er een innerlijk conflict ‘iedereen is perfect,
behalve ik’.
• 17 miljoen meningen: mensen zijn meer betrokken bij allemaal onderwerpen, het is
dan ook mogelijk om op alles te reageren.
3.2. De digitale kloven en maatschappelijke ongelijkheid
Met ‘digitale kloof’ wordt bedoelde de verschillen tussen diegene die wel kunnen profiteren
en niet kunnen profiteren van de digitale technologie. De digitale kloof bestaat niet, maar
spreken over drie verschillende kloven:
1. Tussen generaties
2. Tussen mensen onderling (maatschappelijke ongelijkheid
3. Tussen professionals en cliënten
3.2.1. Tussen generaties
Volgens de socioloog H. Becker zit er een bepaald patroon tussen generaties. Je wordt
gevormd tussen je tiende en je vijfentwintigste levensjaar. Hij zegt dat er elke vijftien jaar een
nieuwe generatie ontstaat, door dat elke generatie andere ontwikkelingen mee maakt en
daardoor gevormd worden.
Verschillende generaties en hun kenmerken:
• Stilte generatie (geboren tussen 1925 en 1940)
Deze generatie is op gegroeid tijdens en na de Tweede wereldoorlog, hier door zijn ze trouw
aan gezag. Door de wederopbouw weten ze dat je door hardwerken je zelf hoger op de
maatschappelijke lader kan krijgen.
Samenvatting 6
Sociaal werk in de digitale samenleving
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bregthut. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.34. You're not tied to anything after your purchase.
