Summary
samenvatting moleculaire oncologie
- Course
- Institution
Dit is een volledige samenvatting voor het vak moleculaire oncologie
[Show more]
Seller
Follow
goormansamber1
Reviews received
Content preview
Samenva'ng moleculaire oncologieDoelgerichte kankerbehandeling
Inleiding – Wat is kanker?
Hallmarks of cander
1) Vermijden van apoptose
2) Ongevoelig voor groeiremmende signalen
3) Zelfvoorziening in groeifactoren
4) Gene=sche instabiliteit
5) Verandert metabolisme – herprogrammering van energiemetabolisme
6) Invasie & metastasering
7) Veranderde vasculatuur – induc=e van angiogenese
8) Tumorinflamma=e – inflammatoire omgeving
- Immuuncellen aantrekken
9) Ontwijken van het immuunsysteem
10) Telomerase ac=viteit – onbeperkte celdeling
- Telomeren gaan verlengd worden
11) Senescente cellen
- Kankercellen worden slapen: ze gaan stoppen proliferen à moeilijk om dit te behandelen
12) Fenotypische plas=citeit à omschakeling van epitheliaal type cel naar een mesenchymaal type
cel
13) Rol van het microbioom
14) Epigene=sche wijziging
• Conven=onele kankertherapieën
— Complete verwijdering/vernie=ging tumor
— Zeer selec=ef
o Normale gezonden cellen die de tumor omringen moeten gespaard worden
— Ideale ‘single agent’ kankergeneesmiddel niet voorhanden
o Combina=e van verschillende therapieën nodig om de kanker te behandeling
o 1 behandeling met 1 bepaalde medicijn om kanker uit te roeien, is vaak niet
haalbaar
• Klassieke behandelingsmogelijkheden
— Chirurgie à opera=ef wegnemen van de tumor
o Voordeel: lokaal, minder nevenwerkingen, tumor nadien onderzoeken,
kankercellen worden uit het lichaam verwijderd
o Niet al=jd haalbaar, omdat tumoren soms niet mooi afgelijnd zijn (geïnvadeerd
in het onderliggend weefsel) + ligging (bv. Hersenen) is niet op=maal +
tumoren kunnen metastaseren op afstand à blijven aanwezig en moete na-
behandeld worden
— Radiotherapie à straling à DNA-schade geven aan tumorcellen (nevenwerking bij de
gezonde cellen die ook bestraald kunnen worden)
— Chemotherapie à geneesmiddel wordt toegediend en dit zal de celdeling van de
kankercellen stoppen
o Systemisch toegediend: meestal intraveneus of via pilletje
o Nevenwerkingen bij andere snel-delende cellen bv. In het GIT
• Nieuwe behandelingsmogelijkheden
— Doelgerichte (moleculaire) therapieën
— Immuuntherapie
— Gentherapie
— An=-angiogene therapie
,Conven=onele kankertherapieën
• Soort tumor (waar de gelegen is)
— à bv. pancreas & hersenen zijn moeilijk te bereiken
• Lokale uitbreiding
• Metastases
— Van zodra er uitzaaiingen zijn, is het nodig om een systemische therapie toe te dienen
• Combina=e chirurgie/ chemo/ RT à Een kankercel gaat heel wat mechanismen instellen om
te kunnen blijven prolifereren à combina=e behandeling om kanker uit te roeien
• Adjuvant of neo-adjuvant
— Adjuvant: net na chirurgie à wanneer bv. Een borsgumor wordt weggehaald en die
chirurg ziet dat er metastasen zijn in de lymfeklieren à na de opera=e wordt er nog
radio- of chemotherapie toegediend
— Neo-adjuvant: voor de chirurgie à persoon wordt eerste bestraald, en daana pas
geopereerd
o Kan voorkomen wanneer de tumor té groot is om gelijk weggehaald te worden
à Erns=ge belemmering: nevenwerkingen op
normale weefsels
Combina=es van verschillende therapieën
om nevenwerkingen te minimaliseren
à Gefrac=oneerd en volgens bepaalde schema’s
toegediend
Verschillende dosissen op verschillende
momenten
• Voordeel
— 1 keer een grote dosis:
kankercellen gaan sterk afsterven
+ normale cellen gaan heel wat
nevenwerkingen ondervinden
— Gefrac=oneerd: cellen hebben de
mogelijkheid om te recupereren
à normale cellen hebben een
betere recupera=evermogen
à Cura=ef of pallia=ef
• Cura=ef: dient om te genezen
• Pallia=ef: levenskwaliteit te behouden, maar pa=ënt kan niet meer genezen
Doelgerichte kankerbehandeling
Algemeen: defini4e
• Beter inzicht in moleculair-biologische achtergrond tumoren:
— kankergenen
— signaalpathways
• Ontwikkelen van ‘target’ gerichte of doelgerichte therapie voor geïndividualiseerde
behandelingen gebaseerd op:
— gene=sche achtergrond van de pa=ënt
— gene=sche expressieprofiel van individuele tumor
— processen op posgranscrip=eniveau
• Selec=eve en geïndividualiseerde therapieën à minder nevenwerkingen
, • Doelgerichte therapieën
— Gaan zich richten op bepaalde eigenschappen die de kankercel onderscheid van de
normale cel
— Op basis van de genetische achtergrond van de patiënt
o Bepaalde mutaties
— Op basis van genetische expressieprofiel van de individuele tumor
— Op basis van processen op posttranscriptieniveau
• Belangrijk om de juiste patiënt de juiste therapie te geven
— Er zijn immers veel doelgerichte therapieën
Defini=es
• FDA (food and drug administra=on): “Therapie is pas doelgericht als de medica=e gekoppeld is
aan een goedgekeurde diagnos=sche test, waaruit blijkt dat de pa=ënt in aanmerking komt en
bijgevolg voordeel kan halen uit de therapie.”
à Pa=ëntselec=e staat centraal
à bv. Trastuzumab (Monoklonaal an=lichaam): voor borstkankerpa=ënten met HER2/neu
overexpressie (hieraan gekoppeld is er diagnos=sche test om de overexpressie van HER2 te
bepalen)
• Oncologen/wetenschappers: “Doelgerichte therapie richt zich op een specifiek doelwit of een
biologische pathway die, bij inac=va=e, regressie of stopzeong van het maligne proces
veroorzaakt.”
— Volgens wetenschappers is doelgerichte therapie breder
Ideale targets:
macromolecule, een signaalpathway of een gene=sch profiel dat:
• Cruciaal en specifiek voor maligne fenotype
— Gericht tegen iets dat enkel aanwezig is in kankercellen
• Niet of in beperkte mate tot expressie in vitale organen/weefsels
• Biologisch relevant
— Bv. Een eiwit met een bepaalde func=e in de apoptose pathway
• Reproduceerbare me=ngen
• Ondubbelzinnige correla=e met uitkomst (met de overleving van de kankerpa=ënt)
— Wanneer we een drug gaan ontwikkelen tegen een bepaalde muta=e moeten we ook
een beter overleving kunnen zien door die drug
• Inhibi=e/onderdrukking/uitschakeling geeq klinische reac=e in pa=ënt met tumoren met
target en niet in pa=ënten met tumoren zonder target
— Bv. Trastuzumab: als dat een goed compound is, gaat dat een klinische reac=e geven
bij pa=ënten waarbij HER2 tot overexpressie komt (en dus niet bij pa=ënten waarbij er
geen overexpressie is van HER2)
• Moet beïnvloed kunnen worden door toe te dienen drug
• Geen of weinig nevenwerkingen
• Geen of beheersbare toxiciteit in vitale niet-tumorcellen
Doelgerichte therapie is erop gericht (waar kan die ingrijpen?):
• kankercellen te s=muleren zichzelf te vernie=gen
• kankercellen te vernie=gen m.b.v. immuunsysteem
• de aanmaak van bloedvaten naar kankercellen af te remmen à an=-angiogene therapie
• de groei van kankercellen af te remmen
à verschillende inhibitoren worden op de markt gebracht tegen 1 of meerdere ‘hallmarks of cancer’ +
ook nog veel onderzoek naar heel wat doelgerichte therapieën.
, à in prak=jk zijn combina=etherapieën heel belangrijk om de kankercel vanuit verschillende kanten
aan te vallen
Voorbeelden van doelgerichte therapie
1) Hormonale therapie
— Baarmoeder- en borstkanker
— Prostaatkanker
— (neo)-adjuvant of pallia=ef
a) Tamoxifen
— Oestrogeenreceptor als doelwit à vaak overexpressie waardoor er prolifera=e is van
de kankercel
— ER+ tumorcellen
— Tamoxifen zal binden met de oestrogeenreceptor
— Niet enkel bij behandeling, maar het wordt ook preven=ef gebruikt bij vrouwen
waarvan vermoed wordt dat we een vergrote kans hebben op borstkanker
— Weinig/geen bijwerkingen
— Enkel effect op oestrogeenreceptor posi=eve cellen (bij ¾ tot expressie à ¾ van de
pa=ënten kan hiervan baat hebben)
b) Aromatase inhibitoren
— Postmenopauzale borstkanker pa=ënten
— Androgeen à oestrogeen
o Androgeen is een belangrijk bron van oestrogeen na de menopauze
— Er zal minder oestrogeen worden aangemaakt à kankercel zal minder ges=muleerd
worden om te prolifereren
c) Chemische castra=e
— Prostaatkanker: Prostaagumorcellen zijn au van testosteron om te blijven
prolifereren
— Tumorcellen auankelijk van testosteron (voor de prolifera=e)
Produc=e van testosteron
à geproduceerd in tes=kels (en bijnier)
à gereguleerd door LH (hypofyse) onder controle van LHRH (Luteïniserend hormoon
releasing hormone) (Hypothalamus)
— Castra=e
— Analoog of agonist LHRH = chemische castra=e à gaat de produc=e van testosteron
s=lleggen
o In eerste instan=e wordt er meer testosteron aangemaakt = flair-up
o Na enkele weken komen we tot een inhiberend effect à produc=e van
testosteron wordt s=lgelegd
— An=-androgenen: inhiberen binding testosteron op androgene receptor
o Om de flair-up periode te overbruggen
— 2008: LHRH-antagonist Firmagon goedgekeurd door FDA.
o Gaat de produc=e van testosteron rechtstreeks s=lleggen
2) Behandelingen gericht op intracellulaire signaaltransduc=e
• EGFR, IGFR, … à ac=va=e downstreampathways
• Verschillende gerichte therapieën
— rapamycine à mTOR
— MK-2206 à Akt
— volaser=b à Plk1
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller goormansamber1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.73. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now