Summary
Samenvatting - Staatsrecht - geslaagd eerste zit
- Course
- Institution
VOLLEDIGE samenvatting staatsrecht: voldoende om te slagen
[Show more]
Seller
Follow
mcrs
Content preview
InhoudsopgaveI. Het grondplan .............................................................................................................................................. 6
Hoofdstuk 1. Overzicht van de staatsrechtelijke principes ................................................................................... 6
1.1 België is een grondwe0elijke staat ............................................................................................................. 6
1.2 België is een democra9e ............................................................................................................................. 6
1.3 België is een rechtstaat ............................................................................................................................... 6
1.4 België is gebaseerd op een scheiding der machten .................................................................................... 6
1.5 België̈ is een federaal systeem .................................................................................................................... 7
1.5.1 Sta9s9sche of klassieke benadering ..................................................................................................... 7
1.5.2 Dynamische benadering ....................................................................................................................... 7
1.5.3 Gelaagd bestuur.................................................................................................................................... 8
1.6 België̈ is een monarchie .............................................................................................................................. 8
1.7 België is een sociale welvaartstaat.............................................................................................................. 8
1.8 België is een duurzame staat ...................................................................................................................... 8
Hoofdstuk 2. Overzicht van de staatsrechtelijke instellingen ............................................................................... 8
2.1 Het federale parlement (de Kamer en de Senaat) ...................................................................................... 8
2.1.1 Het tweekamerstelsel of bicameraal systeem ...................................................................................... 8
2.1.2 Func9es van het federale parlement .................................................................................................... 9
2.1.3 Werking van het federale parlement .................................................................................................. 12
2.2 De Koning .................................................................................................................................................. 13
2.2.1 De Koning als persoon ........................................................................................................................ 13
2.2.2 De Koning als instelling ....................................................................................................................... 13
2.3 De regering (de Koning en zijn ministers) ................................................................................................. 13
2.3.1 Samenstelling van de regering ............................................................................................................ 13
2.3.2 Func9es van de regering ..................................................................................................................... 14
2.3.3 Werking van de regering ..................................................................................................................... 16
2.3.4 Ontslag van de regering en van ministers ........................................................................................... 17
2.4 Het statuut van parlementsleden, ministers en staatssecretarissen ........................................................ 17
2.4.1 Onverenigbaarheden .......................................................................................................................... 17
2.4.2 Immuniteit .......................................................................................................................................... 17
2.4.3 Strafrechtelijke onschendbaarheid ..................................................................................................... 18
2.4.4 Poli9eke verantwoordelijkheid ........................................................................................................... 18
2.4.5 Burgerlijke aansprakelijkheid .............................................................................................................. 18
2.4.6 Vergoeding .......................................................................................................................................... 18
2.5 Rechtscolleges ........................................................................................................................................... 18
2.5.1 De rechterlijke macht en het recht op een behoorlijke rechtsbedeling.............................................. 19
2.5.2 Raad van State en administra9eve rechtscolleges .............................................................................. 20
2.5.3 Het Grondwe0elijk Hof ....................................................................................................................... 20
Hoofdstuk 3. Fundamentele rechten en vrijheden: beginselen .......................................................................... 21
3.1 Grondrechten in de Belgische grondwet van 1831 ................................................................................ 22
3.2. Categorieën van grondrechten ............................................................................................................. 22
3.3 Bronnen en beschermingsmechanismes ............................................................................................... 25
3.4 De werking van grondrechten................................................................................................................ 27
3.5 Misbruik van grondrechten .................................................................................................................... 29
3.6 Deroga9e van grondrechten .................................................................................................................. 29
1
,II. Het cons2tu2onalisme .............................................................................................................................. 30
Hoofdstuk 4. Bronnen van staatsmachten en burgerschapsmoddelen .............................................................. 30
4.1 Soevereiniteitsmodellen ........................................................................................................................... 30
4.1.1 Na9onale soevereiniteit...................................................................................................................... 30
4.1.2 Volkssoevereiniteit.............................................................................................................................. 31
4.1.3 Paritaire democra9e ........................................................................................................................... 31
4.2 Pluralis9sch of meerderheidsmodel ......................................................................................................... 31
4.3 Corpora9s9sch model ............................................................................................................................... 31
4.4 Toepassing op het referendum ................................................................................................................. 32
4.5 Toepassing op genderquota ...................................................................................................................... 33
Hoofdstuk 5. Bronnen van grondweHelijk recht ................................................................................................. 33
5.1 De Grondwet ............................................................................................................................................. 33
5.2 Grondwe0elijke gewoonten en conven9es .............................................................................................. 34
5.3 Interna9onaal recht als bron van Belgisch grondwe0elijk recht............................................................... 35
Hoofdstuk 6. De verhouding tussen de Grondwet en het internaJonaal recht .................................................. 35
6.1 Het principe: de voorrang van het interna9onaal en suprana9onaal recht op de Grondwet ................... 35
6.2 Voorwaarde: de rechtma9ge aanslui9ng bij de interna9onale of suprana9onale rechtsorde ................. 35
6.3 Uitzondering op de voorrang van grondrechten ....................................................................................... 36
6.4 Beperkingen op de voorrang van het Europees recht vanuit een visie van grondwe0elijk pluralisme .... 36
Hoofdstuk 7. De handhaving van de Grondwet ................................................................................................. 36
7.1 Ontwikkelingen die de wet niet langer onschendbaar maken .................................................................. 36
7.2 Mandaat van het Grondwe0elijk Hof ....................................................................................................... 37
7.2.1 Voor toetsing vatbare handelingen..................................................................................................... 37
7.2.2 Niet voor toetsing vatbare handelingen ............................................................................................. 37
7.2.3 Toetsingsnormen ................................................................................................................................ 37
7.3 De poli9cal ques9ons doctrine ................................................................................................................. 37
7.4 Rechtszekerheid ........................................................................................................................................ 38
Hoofdstuk 8. Staatsnoodrecht ............................................................................................................................ 38
III. Democra2e .............................................................................................................................................. 39
Hoofdstuk 9. InsJtuJonele kenmerken van de Belgische representaJeve democraJe ..................................... 39
9.1 Het kiessysteem ........................................................................................................................................ 39
9.1.1 Ac9ef stemrecht: de stemgerech9gden .............................................................................................. 39
9.1.2 Passief stemrecht: de kandidaten ....................................................................................................... 40
9.1.3 Het kiessysteem .................................................................................................................................. 40
9.2 De verhoudingen tussen het parlement en de regering: het vertrouwensbeginsel ................................. 41
9.2.1 De vorming van de regering ................................................................................................................ 41
9.2.2 Controlemiddelen ............................................................................................................................... 42
9.2.3 Het verlies van vertrouwen ................................................................................................................. 42
9.2.4 Lopende zaken .................................................................................................................................... 43
Hoofdstuk 10. De inrichJng van de consensusdemocraJe ................................................................................. 43
10.1 Het federaal niveau ................................................................................................................................. 43
10.1.1 Het parlement................................................................................................................................... 43
10.1.2 De regering ....................................................................................................................................... 43
10.1.3 Het belang van de taalgroepen voor de wetgevingsprocedure ........................................................ 44
10.1.4 Implica9es in periodes van lopende zaken ....................................................................................... 44
10.2 De Brusselse instellingen ........................................................................................................................ 44
2
, 10.1.4 Implica9es in periodes van lopende zaken ....................................................................................... 45
10.2 De Brusselse instellingen ........................................................................................................................ 45
10.2.1 Het parlement................................................................................................................................... 45
10.2.2 De regering ....................................................................................................................................... 46
10.2.3 Het belang van de taalgroepen voor de besluitvormingsprocedure................................................. 46
Hoofdstuk 11. DemocraJsche grondrechten en de weerbare democraJe ......................................................... 46
11.1 Democra9sche grondrechten.................................................................................................................. 46
11.1.1 Het stemrecht ................................................................................................................................... 46
1.1.2 Het recht op vrije meningsui9ng ........................................................................................................ 47
11.1.3 Het recht van vergadering................................................................................................................. 48
11.1.4 Het recht van vereniging ................................................................................................................... 48
11.1.5 Sociaaleconomische grondrechten ................................................................................................... 48
11.2 De delega9e van wetgevende bevoegdheid ........................................................................................... 48
11.2.1 De legi9miteit van de wet en de rol van het parlement ................................................................... 48
11.2.2 Het legaliteitsbeginsel....................................................................................................................... 49
11.2.3 Delega9e van wetgevende bevoegdheid naar de Koning of de regering.......................................... 49
11.2.4 Delega9e van wetgevende bevoegdheid naar een minister ............................................................. 51
11.3 Het gelijkheidsbeginsel en de neutraliteit van de staat .......................................................................... 51
11.3.1 Het gelijkheid- en non-discrimina9ebeginsel ................................................................................... 51
11.3.2 De neutraliteit van de staat .............................................................................................................. 52
11.4 De weerbare democra9e ........................................................................................................................ 52
11.4.1 Algemeen .......................................................................................................................................... 52
11.4.2 De weerbare democra9e en poli9eke par9jen ................................................................................. 53
IV. De rechtstaat ................................................................................................................................................. 53
Hoofdstuk 12. De hiërarchie van de normen ...................................................................................................... 53
12.1 Hiërarchische verhoudingen ................................................................................................................... 53
12.1.1 Besluiten ........................................................................................................................................... 53
12.1.1 Formele we0en (federale we0en, decreten en ordonnan9es) ........................................................ 53
12.1.3 De Grondwet en interna9onaal recht ............................................................................................... 54
12.2 De hiërarchie van normen versus het democra9sch principe................................................................. 54
12.2.1 Binnen de interne rechtsorde ........................................................................................................... 54
12.2.2 Interna9onale verdragen .................................................................................................................. 54
12.2.3 Secundair Europees recht (richtlijnen en verordeningen) ................................................................ 54
Hoofdstuk 13. Het rechtszekerheidsbeginsel en de algemeenheid van de wet .................................................. 55
13.1 Het rechtszekerheidsbeginsel ................................................................................................................. 55
13.2 De algemeenheid van de wet.................................................................................................................. 55
13.2.1 Behoren formele we0en een algemene strekking te hebben? ........................................................ 56
13.2.2 Individuele we0en ............................................................................................................................ 56
Hoofdstuk 14. Rechtsbescherming: de rechterlijke toetsing van formele weHen............................................... 56
14.1 De ontwikkeling naar een systeem van rechterlijke toetsing van we0en in België................................. 56
14.1.1 Fase 1: art. 159 Gw. en de onschendbaarheid van de formele wet .................................................. 56
14.1.2 Fase 2: de onschendbaarheid geldt niet meer absoluut ................................................................... 56
14.1.3 Fase 3: een vorm van diffuse toetsing en verdere reflec9es over grondwe0elijke toetsing............. 57
14.1.4 Fase 4: oprich9ng van het Arbitragehof met beperkte bevoegdheden ............................................ 57
14.1.5 Van een Arbitragehof met beperkte bevoegdheden naar een volwaardig Grondwe0elijk Hof ....... 57
14.1.6 Het resultaat: een complex toetsingssysteem .................................................................................. 58
14.2 Democra9sche waarborgen in het systeem van rechterlijke toetsing van we0en.................................. 58
3
, 14.2.1 Verantwoording voor de rechterlijke toetsing van we0en: rechtstaat versus democra9e ............... 58
14.2.2 Democra9sche waarborgen in de inrich9ng van het Grondwe0elijk Hof ......................................... 58
14.2.3 De werking van het Grondwe0elijk Hof ............................................................................................ 59
14.2.4 Diffuse toetsing door gewone rechters............................................................................................. 59
14.3 Juridisch pluralisme................................................................................................................................. 59
14.3.1 Rechterlijke dialoog .......................................................................................................................... 59
14.3.2 Samenloop van grondrechten........................................................................................................... 60
V. Scheiding der machten .............................................................................................................................. 60
Hoofdstuk 15. De onaRankelijkheid en onparJjdigheid van de rechter ............................................................ 60
15.1 De onaiankelijkheid en onpar9jdigheid van de rechters in het Grondwe0elijk Hof ............................. 61
15.2 Controle op de rechterlijke macht .......................................................................................................... 61
15.3 De aansprakelijkheid van magistraten .................................................................................................... 61
Hoofdstuk 16. De aansprakelijkheid van de wetgever ....................................................................................... 62
Hoofdstuk 17. Rechterlijk acJvisme .................................................................................................................. 62
VI. Federalisme ............................................................................................................................................. 63
Hoofdstuk 18. De ontwikkeling van de Belgische eenheidsstaat naar een federaal systeem ............................ 63
18.1 De Belgische eenheidsstaat: een reac9e tegen de taalpoli9ek van Koning Willem I van het Verenigd
Koninkrijk der Nederlanden ............................................................................................................................ 63
18.2 Democra9sering en Vlaamse ontvoogding: naar taalwe0en en taalgebieden ....................................... 63
18.3 Naar een federale staat ........................................................................................................................... 63
18.4 De zes staatshervormingen ..................................................................................................................... 64
18.5 Chronologisch overzicht .......................................................................................................................... 64
18.6 Naar een nieuwe staatshervorming? ...................................................................................................... 64
Hoofdstuk 19. Basismodel en evoluJes: de enJteiten ........................................................................................ 64
19.1 Het basismodel: drie gemeenschappen en drie gewesten ..................................................................... 64
19.1.1 De gemeenschappen ........................................................................................................................ 64
19.1.2 De gewesten ..................................................................................................................................... 65
19.1.3 Symmetrie en asymmetrie in het basismodel .................................................................................. 65
19.2 Evolu9es in het basismodel: asymmetrische verschuivingen ................................................................. 66
Hoofdstuk 20. Basismodel en evoluJes: de instellingen ..................................................................................... 68
20.1.1 De deelstatelijke parlementen .......................................................................................................... 68
20.1.2 De deelstatelijke regeringen ............................................................................................................. 69
20.1.3 De samenhang tussen parlement en regering .................................................................................. 69
20.1.4 De Brusselse instellingen .................................................................................................................. 69
20.2 Evolu9es op basis van deelstatelijke grondwetgevende autonomie....................................................... 70
20.2.1 Subna9onale grondwetgevende autonomie in federale systemen: begrippen ................................ 70
20.2.2 De wenselijkheid van deelstatelijke grondwetgevende autonomie in België ................................... 71
20.2.3 Grondwetgevende autonomie in België ........................................................................................... 72
20.2.3 Het gebruik van grondwetgevende autonomie ................................................................................ 73
Hoofdstuk 21. Basismodel en evoluJes: de bevoegdheden................................................................................ 74
21.1 Lexicon van bevoegdheden ..................................................................................................................... 74
21.2 Basismodel: autonomie, nevenschikking en exclusiviteit ....................................................................... 74
21.2.1 Toegekende en residuaire bevoegdheden (restbevoegdheden) ....................................................... 74
21.2.2 De bevoegdheidsverdeling: het principe van exclusiviteit ................................................................ 74
21.3 Evolu9es naar een meer flexibele invulling van bevoegdheden ............................................................. 78
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mcrs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.87. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now