Class notes
Hoorcollege aantekeningen Inleiding in de Cultuurgeschiedenis
- Course
- Institution
Dit zijn de aantekeningen van Inleiding in de Cultuurgeschiedenis.
[Show more]
Seller
Follow
annejet86
Reviews received
Content preview
Hoorcollege 1 Inleiding Cultuur – 4-2-2019Florence tijdens de Renaissance: klassieke cultuurgeschiedenis
Inleiding
Hoe hebben historici in de loop van de afgelopen twee eeuwen invulling gegeven aan
het vak cultuur. Met wat voor doel, thema’s zijn ze bezig geweest. Kwam vooral op in
de jaren 70 en 80, cultural turn gebeurde toen.
Peter Burke is één van de grootste voormannen van de New Cultural History. Ging zo
heten omdat hij ook bundels uitgaf met overzichten over cultuur. Heeft belangrijk
cultuurhistorisch onderzoek gedaan, vooral vroegmoderne tijd. Mensen bij elkaar
gebracht en als spokesman opgetreden in de nieuwe culturele geschiedenis. Goed en
intelligent boek, van de cursus, maar soms lastig door te dringen.
Naast het boek is er ook een kapstok van Europese geschiedenis, over de
volkscultuur etc. Europese geschiedenis wordt een beetje aan het boek opgehangen.
Zodat je beter beeld krijgt bij de theorie uit het boek.
Vanuit het overzicht van de inleiding van cultuurgeschiedenis die je krijgt is het doel
om die informatie te benutten. Is niet alleen belangrijk en interessant maar ook leren
herkennen in eigen onderzoek is belangrijk.
Opdeling hoorcollege
Jacob Burckhardt wordt gezien als de oervader van de cultuurgeschiedenis, samen
met Huizinga. In het hoorcollege wordt vooral op Burckhardt ingegaan. Huizinga
wordt af en toe ook aangehaald, waar die linkt met Burckhardt. Huizinga vooral in
het werkcollege.
Schilderij
Idealiserende representatie van Florence. Vruchtbaar en prachtig landschap. Stad
wordt neergezet als stevig en trots. Veel tijdgenoten in de regio en buiten de regio
herkenden in dit schilderij kenmerkende dingen van Florence. Denk hierbij aan
kerken en de kantoren van de Medici familie. Je ziet een rijke stad, met associatie van
bloeiende economie.
Florence
Aan het begin van de 15e eeuw (1420/30) periode van artistieke bloei, maar ook op
economisch gebied. Hoogtepunt op het gebied van beeldhouwkunst. Nog steeds zijn
deze kunstwerken en architectuur dé reden om naar Florence te gaan. Dé vraag die
je als historicus/geesteswetenschapper/toerist stelt: Hoe kan in één zo’n stad op een
specifiek moment een explosie ontstaan van bloei op vele gebieden? Hoe kan dat
zo’n breukpunt zijn in de geschiedenis?
Grand Tour
Vooral jonge mannen uit de adel en hoge burgerij vanuit Engeland, maar ook uit
Nederlands en Duitsland. Mensen van boven de alpen gaan naar Frankrijk om daar
dingen te leren. Het doel is uiteindelijk om naar Rome te gaan. Dit was vooral in de
18e eeuw. In de 19e eeuw is de Grand Tour verbreed naar meer mensen, ook
vrouwen. Ontwikkelde zich naar een Bildungsreise. Gezinnen en mensen van een
bredere afkomst boven de Alpen trekken naar Italië. In die context kijkt Buckhardt
Pagina 1 van 40
, naar Florence. Bildungsreise is vooral gebruikt door historici, niet echt door
tijdgenoten.
Jacob Burckhardt
Is geschiedenis gaan studeren in Berlijn omdat hij theologie niks aan vond. Dit
studeerde hij bij Von Ranke, de vader van de geschiedschrijving. Heeft ook
kunstgeschiedenis gedaan. Docent in Basel, paar jaar docent geweest in Zurich en
daarna terug naar Basel. Was een hele honkvaste en conservatieve man. Hij reist
naar Italië in de context van de Grand Tours. Gaat daar over schrijven. 1855 schrijft
hij Cicerone. Dit is een handleiding om beter te kunnen genieten van de kunst. Is dus
echt een kunsthistorische studie met allerlei context en historische informatie rond
de kunst. Hierdoor kunnen mensen beter van de kunst genieten als zij op reis gaan. In
1860 schrijft hij Kultur der Renaissance in Italien. Is één van de belangrijkste boeken
uit de klassieke cultuurgeschiedenis. Duurt volgens Burke van 1800 tot 1950.
Klassieke cultuurgeschiedenis is een vorm van integrale cultuurgeschiedenis die
voortbouwt op de cultuurgeschiedenis die we al in de 18e eeuw zien bij de Verlichting
(civilisatiegeschiedenis). Historici schrijven een soort vooruitgangsgeschiedenis, grote
7 stappen door de geschiedenis naar intellectuele vooruitgang, vanuit daar ook
vooruitgang naar andere aspecten. Investeren in inzicht, zelfinzicht, filosofie,
letterkunde en kunst opvatten als basis voor kennisgebieden. Basis voor uitingen van
de menselijke geest. Je word wijzer en een beter mens.
De cultuur der Renaissance in Italië
Het boek is een proef om een samenvatting te geven van de geestelijke omtrekken
van een cultuurperiode. Het is aan de ene kant bescheiden, het is een geestelijke
omtrekking (het is ongeveer dit want weet het niet zeker) en over een
cultuurperiode. Het is dus een beeld schepping van een tijdsperiode. Maar eerst
moeten dingen uit elkaar getrokken te worden om een beter beeld te scheppen van
het geheel, ook wel analyseren genoemd. Alle dingen die niks met elkaar lijken te
hebben, hebben mogelijk wel wat met elkaar te maken in het geestelijke continuüm.
Burckhardt spreekt over synthese, gebruikt daar synoniemen voor. Onderwerp is de
cultuurperiode of de beschaving, de tijdsgeest, de mentaliteit, die willen beschrijven.
Is heel typisch voor Burckhardt maar ook voor andere mensen binnen de klassieke
cultuurgeschiedenis. Huizinga doet dat ook.
De taak der cultuurgeschiedenis: synthese en visie
Doel: synthese geven van een cultuurperiode, van een tijdperk. Als je kijkt naar de
inhoudsopgave van het werk van Burckhardt vallen een aantal dingen op. Er wordt
geschreven over de politiek, wat je niet verwacht bij cultuur. Culturele
uitdrukkingsvormen komen ook aan bod, iets dat meer logisch is. Opvallend is dat hij
kijkt naar de positie van vrouwen. Dagelijks leven is ook wat er aan bod komt, had je
ook niet zo verwacht. Cultuur met een grote C. Het gaat over hoge cultuur
(hoofdletter C) en ook over cultuur verbonden met gewoonten en zeden (kleine c). Er
zijn nog een aantal thema’s die eigenlijk heel modern zijn. Burckhardt heeft zaadjes
gepland over onderwerpen die veel later echt aan bod komen. Denk hierbij aan taal,
was gekoppeld kan worden aan de linguistic turn van de jaren 90.
Pagina 2 van 40
, In de inhoudsopgave komen er maar weinig thema’s aan bod die over
kunstgeschiedenis gaan. Wordt er haast helemaal uitgelaten. Burckhardt maakt een
hele duidelijke scheiding tussen kunstgeschiedenis en cultuurgeschiedenis. Het is wel
degelijk zo dat zijn werk er aan bijdraagt de kunstgeschiedenis beter te begrijpen. Na
dit werk moest iedereen zich aan Burckhardt verhouden.
Bronnen
Geen visuele bronnen, alleen maar letterkunde in de 19e eeuwse zin van het woord.
Proëzie en proza, traktaten en memoires. Dus geschiedschrijving uit de tijd zelf en de
16e en 17e eeuw. Dat wordt gebruikt als bron. Daar gaat Burckhardt mee bezig.
Methode 1
Zijn belangrijkste leitmotiv is de renaissance dat de ontdekking is van het individu.
Dat is niet echt verbazingwekkend maar ooit door iemand bedacht. In dit geval is dit
leitmotiv door Burckhardt bedacht. De mens keek nooit als individu naar dingen en
zichzelf en kon zichzelf altijd maar alleen begrijpen in termen van groepering, situatie
Middeleeuwen. Maar in de Renaissance in Italië komt er een objectiviteit en
rationaliteit naar voren voor het individu. De subjectiviteit schiet de lucht in. De mens
erkend zichzelf en is zo zelfbewust dat die er van bewust wordt dat hij zelfbewust is.
Dit is wat Burckhardt met zijn leitmotiv bedoeld. Een herkenbaar beeld dat hij op wil
werpen. Zegt het heel mooi zodat het ook waar lijkt. De Renaissance is de ontdekking
van het individu. De ontwikkeling van het uomo universale. De mens investeerde ook
in zichzelf leren kennen. De werkelijkheid leren kennen. Het subjectieve zelf en de
objectieve buitenwereld leren erkennen.
Burckhardt stelt dat je dit op alle terreinen ziet opkomen. Heeft een doorwerking in
onderwerpen zoals de politiek. De opmars van zelfbewuste vorsten bijvoorbeeld.
Herontdekking van de oudheid, de schrijvers van de oudheid konden zo goed over de
objectiviteit van de buitenwereld schrijven en ondertussen over de diepste dingen
van het individu schrijven in de poëzie. Biografieën worden een genre waarin mensen
zich realiseren dat ze moeten opschrijven vanuit welke drijfveren heersers dingen
doen. Hoe ze dat dan naar hun eigen hand zetten. Stilering van de omgangsvormen,
mensen worden bewust van dingen als “deze kleur past niet bij mijn
persoonlijkheid”. Het stileren van de eigen persoonlijkheid. Mensen denken na over
hoe zij over willen komen, op schrift maar ook in real life. Positie van de vrouw, draait
om onderwijs voor vrouwen dat in de Italiaanse Renaissance sterk gericht was op
individuele vorming. Terwijl het beeld over het algemeen in de 19 e eeuw was dat het
helemaal niet om jou als vrouw draaide.
Leitmotiv is dus een stelling over iets dat er gebeurt in de cultuur wat vervolgens
overal in de nerven van de cultuur vormgegeven wordt. Het is een intuïtieve
methode volgens Burke. Het heeft allemaal te maken met de ontdekking van
individuen. Het is dus niet een methode die je opzoekt maar eentje die je afwacht.
Associëren van thema’s die niks met elkaar te maken lijken te hebben maar proberen
daar een brug tussen te vinden. Het durven speculeren, proberen verbindingen
tussen die thema’s te leggen.
Pagina 3 van 40
, Methode 2
Methode gaat verder. Niet alleen opzoek naar de intuïtieve methode en het leggen
van verbanden. Burckhardt maakt ook veel gebruik van metaforen. Doen alsof
bijvoorbeeld de staat een kunstwerk is. Op die manier kunnen er verbanden gelegd
worden over alle informatie wat hij bijvoorbeeld over stadstaten heeft gevonden. De
staat als kunstwerk wil zeggen de staat als een zelfbewuste overwogen schepping.
Vervolgens ziet Burckhardt dat dit ook toe te passen is op het huishouden. Het
huishouden als een kunstwerk. Gebruikt hier ook metaforen om te suggereren dat
wat er gebeurt in de staatshuishoudkunde niks anders is dan wat er wordt gebruikt in
het organiseren van huishoudens. Harde wetenschap was dus wel in een hele
verhalende retorische vorm.
Burckhardt gaat heel uitgebreid in op roem. Dat mensen trots worden en er mee
bezig zijn dat zij beroemd worden. En dat daar dan weer mensen omheen zijn die
standbeelden van die beroemde mensen plaatsen etc. Het wordt een hele categorie,
naslagwerken met beroemde mannen waaraan je je kan spiegelen. Burckhardt stelt
dan dat de roem inderdaad en uitdrukking is van het individu maar dat daar ook spot
bij komt kijken. Er zijn ook mensen die daar dan met die roem de spot drijven. “Even
een toontje lager zingen hé”. Hij benut de techniek en stelt dat roem en spot met
elkaar te maken hebben. Zijn twee zijden van dezelfde munt namelijk de
ontwikkeling van het individu.
Geschiedfilosofie grondtrekken: finalisme en essentialisme
Legt relatie tussen de Renaissance en de 19e eeuw. Ziet een hele hoge mate van
continuïteit tussen de Renaissance en de 19e eeuw. Burckhardt stelt dat de moderne
maatschappij en de moderne mens wordt geboren in de Renaissance. Is eigenlijk
geschiedenis van Bildung die wordt geboren. Is in zekere zin een breder doel, de
voorgeschiedenis van onze zelfbewuste 19e eeuwse mens/burgerij. Hij zoekt dus die
wortels. In zijn tekst, stijl en manier van redeneren zie je dit heel erg terug. Hij zegt
constant: “Voor het eerst …”. Is echt opzoek naar het breukpunt. Renaissance is het
begin en nu zie je voor het eerst ten opzichte van nu. Het is heel finalistisch. Het
moest wel zo zijn dat de Renaissance uiteindelijk tot de beschaving van de 19 e eeuw
zou leiden.
Het is ook essentialistisch. Burckhardt zegt dat de motor van de samenleving de
Italiaanse geest is. De Italianen hadden een soort historische missie. Het moesten de
Italianen zijn die dit voor het eerst gingen doen. Vastgelegd in een soort grondslag
van de geschiedenis. In andere culturen heb je ook wel grote mannen, maar dat zijn
uitzonderingen (denk hierbij aan Aberlard). In Italië gaat voor het eerst het hele volk
er mee bezig. Een heel volk gaat bij uitstek bezig. Italianen hebben dat op de meest
diepgaande en authentieke manier gedaan. Het is een soort opdracht en missie van
de Italiaanse geest. Is te associëren met de Hegeliaanse filosofie. Denk hierbij aan
Hegel. Het zijn abstracte ideeën die zich ontkiemt in de geschiedenis. Er zit een
essentie die zichzelf moet realiseren. Gebeurt vooral in de Renaissance zegt
Burckhardt. Het grootste vind je hier in samenhang en daarom is het hele Florence
het meest uniek en het begin. Verdient daarom de naam de eerste moderne staat te
zijn.
In de 19e eeuw dus sprake van een hoog emotionele relatie met het verleden.
Pagina 4 van 40
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annejet86. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.97. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67232 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now