Summary
Samenvatting Leerdoelen Probleem 7 REM EUR
- Course
- Institution
Een samenvatting van de leerdoelen van Probleem 7 van het vak Recht, Economie en Maatschappij (REM) aan de Erasmus Universiteit (EUR)
[Show more]
Seller
Follow
StèphanvPu
Content preview
EUR Leerdoelen Probleem 7Leerdoelen:
1. Welke juridische manieren zijn er om tegen het probleem van vervuiling op te treden?
2. Welke sterke en zwakke punten hebben die verschillende juridische instrumenten?
Welke juridische manieren zijn er om tegen het
probleem van vervuiling op te treden?
Weterings en Visscher 2007
Via rechtsregels diverse doelen nagestreefd. Niet altijd sprake normconform gedrag, dus handhaving nodig.
Rechtshandhaving -> optreden door de overheid of private personen dat erop gericht is om overtreding van
rechtsnormen te voorkomen of normoverschrijdend gedrag te beëindigen. A.d.h.v. rechtshandhavende
maatregelen (schadevergoeding, boetes, gevangenisstraf, verplichten vergunning etc.) wordt de
normovertreder getracht geconfronteerd te worden met de gevolgen van zijn handelen -> overtreden normen
brengt immers schade toe aan derden.
Rechtshandhaving
Rechtshandhaving bestaat uit: 1) toezicht en; 2) sanctionering.
- Toezicht -> betreft toezien op naleving van regels. Men observeert het gedrag v/e individu of
onderneming en men stelt vast of het individu of de onderneming al dan niet heeft gehandeld
overeenkomstig de van toepassing zijnde gedragsnormen.
o Doel: om degene waarbij het toezicht wordt uitgeoefend, de potentiële normovertreder, met
het uitoefenen v/h toezicht te prikkelen zich aan de rechtsnorm(en) te houden.
- Sanctionering -> reactie op een – mogelijk na toezicht – geconstateerde overtreding v/e regel.
Sanctionering moet ruim worden gezien. Gaat niet alleen om toepassen van sancties, maar ook
lichtere instrumenten zoals waarschuwing of aanmaning.
o Doel: dat een normovertreder in de toekomst de regels wel zal naleven en tevens dat anderen
(potentiële normovertreders) zich door de dreiging van sancties conform de regels zullen
gedragen.
Rechtseconomische benadering van rechtshandhaving
Vanuit rechtseconomisch perspectief -> rechtshandhaving heeft een afschrikkende ofwel preventieve functie.
Met afschrikkende werking toezicht en sanctionering wordt beoogd potentiële overtredingen van normen te
voorkomen. Afschrikking en preventie zijn het doel van rechtshandhaving omdat er maatschappelijke schade
ontstaat bij niet naleving van normen en dus de potentiële normovertreders moeten worden geprikkeld.
De calculerende overtreder kiest bij bepaling van zijn gedrag uit de verschillende mogelijkheden het alternatief
dat voor hem het beste is. -> a.d.h.v. een kosten-baten afweging. Als iemand moet kiezen tussen naleving of
overtreding v/e regel, hij kijkt naar de consequenties van beide mogelijkheden en kiest voor de optie die hem
het beste resultaat oplevert.
Als burgers of bedrijven normen overtreden, heeft dit mogelijk negatieve consequenties voor anderen en/of de
maatschappij. Automobilist die te hard rijdt, veroorzaakt meer vervuiling (hoger benzineverbruik) en roept
meer risico’s voor andere weggebruikers i/h leven (hogere ongevalskans), dan wanneer hij zich a/d
snelheidslimiet houdt. Fabriek kan tijdens productieproces hinder voor de omgeving (geluidsoverlast, stank) en
luchtvervuiling veroorzaken. Werkgever kan werknemer in gevaar brengen door hem met gevaarlijke machines
of gevaarlijk gereedschap te laten werken.
Als er geen rechtshandhaving is, zijn er dus veel negatieve externe effecten omdat mensen geen rekening
houden met alle kosten van normovertreding, maar alleen met hun private kosten. Vanuit maatschappelijk
perspectief echter wenselijk dat potentiële normovertreder bij kosten-baten analyse de negatieve gevolgen
1
, voor anderen meeweegt en alle kosten van normovertreding in de afweging betrekt. -> hij dient de negatieve
externe effecten te internaliseren.
Rechtshandhavende maatregelen zetten potentiële normovertreders aan om bij hun kosten-baten afweging
niet alleen de private kosten, maar ook de maatschappelijke kosten v/d normovertreding mee te wegen.
Gevolgen rechtshandhaving vormen kosten voor potentiële normovertreder en beïnvloeden bijgevolg zijn
keuzeproces.
Zowel privaat- als straf- en bestuursrecht bieden mogelijkheden sancties te verbinden aan gedrag dat schade
oplevert aan anderen en/of de maatschappij. Regulering -> bestuursrecht. De negatieve externe effecten van
normovertreding kunnen derhalve worden bestreden door de rationele en calculerende overtreder via het
privaatrecht (met name aansprakelijkheidsrecht), het bestuursrecht (vergunningen) en/of het strafrecht
(boete/gevangenisstraf) een sanctierisico in het vooruitzicht te stellen, dat gelijk is aan de verwachte schade bij
normoverschrijding.
Onderscheiding verschillende instrumenten tot handhaving
3 manieren om externe effecten van normovertreding te internaliseren, kunnen a.d.h.v. 4 criteria worden
onderscheiden:
1. Ex-ante vs. Ex post benadering.
2. Private vs. Publieke handhaving.
3. Directe vs. Indirecte (methode van) interventie.
4. Tijdstip van juridische interventie.
1. Ex-ante vs. Ex post benadering -> normen kunnen ex ante (vooraf) worden opgesteld, dus voordat
negatieve externe effecten zijn veroorzaakt. Normen kunnen ook ex post (achteraf), nadat de schade is
veroorzaakt, worden geformuleerd.
a. Ex-ante normstelling: wordt gegeven in gedetailleerde gedragsvoorschriften, die min of meer
gedrag beschrijven waaraan gedrag v/e actor dient te voldoen. Meteen duidelijke of bepaald
handelen al dan niet een normovertreding oplevert/zal opleveren. (snelheidslimiet)
b. Ex post normstelling: in eerste instantie open norm gehanteerd, die achteraf nader wordt
ingevuld a.d.h.v. de omstandigheden v/h concrete geval. (6:162)
2. Private vs. Publieke handhaving -> initiatief tot rechtshandhaving kan bij burger of overheid liggen. In
privaatrecht doorgaans burger die initiatief neemt en bijv. rechtszaak start tegen persoon die OD heeft
gepleegd of een ovk niet is nagekomen. In strafrecht daarentegen meestal de overheid die (via
openbare aanklager) het initiatief tot rechtshandhaving neemt.
3. Directe vs. Indirecte (methode van) interventie ->
a. Direct: directe methoden van handhaving omschrijven precies hoe actor zich dient te
gedragen en leggen dergelijk handelen ook op. Overheid kan bijv. gedetailleerde voorschriften
geven m.b.t. max. emissie gassen door een fabriek en een fabriek sluiten als deze de
voorschriften overschrijd.
b. Indirect: bij indirecte methode juridische interventie wordt ingegrepen in de rand-
voorwaarden waarbinnen gedrag plaatsvindt. Actor krijgt prikkels om zijn gedrag te
veranderen, zoals bij vooruitzicht om boete of schadevergoeding te moeten betalen bij
veroorzaking schade.
4. Tijdstip van juridische interventie: kan op 3 momenten plaatsvinden
a. Vroegst mogelijke stadium -> stellen van regels en de handhaving daarvan voordat mogelijke
schadelijke handeling plaatsvindt. Door de potentiële schadelijke handeling onmogelijk te
maken of in goede banen te leiden, wordt preventief opgetreden en vermeden dat negatieve
externe effecten kunnen optreden.
b. Juridische interventie kan ook plaatshebben nadat bepaalde handeling heeft plaats- gehad,
maar voordat schade wordt veroorzaakt of los v/d vraag of schade is/zal ontstaan:
handelingsgerelateerde (act-based) handhaving. Een automobilist wordt beboet bij rijden
door rood licht, ongeacht of hij daarmee een verkeersongeval heeft veroorzaakt. -> ex ante en
indirect.
c. Handhaving van regels kan plaatsvinden nadat schade is ontstaan: schadegerelateerde (harm-
based) handhaving. Zo kan via aansprakelijkheidsrecht alleen schadevergoeding worden
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller StèphanvPu. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.33. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now