Summary
Thema’s maatschappijleer samenvatting hoofdstuk 2
- Course
- Level
Dit is een samenvatting van hoofdstuk 2, ik heb met alleen deze samenvatting hoger dan een 7 gehaald!
[Show more]
Seller
Follow
liekejensma
Content preview
2.1 idee en oorsprong van de rechtsstaat- wat is een rechtsstaat?
een rechtsstaat = een staat waarin je als burger met grondrechten wordt beschermd tegen
machtsmisbruik en willekeur van de overheid, Je kan dus niet zomaar opgepakt worden
zonder reden. Dit is bijna niet het geval in een autoritaire staat, waarin 1 machthebber of een
kleine groep de regels bepaalt. NL is een democratische rechtsstaat. Burgers mogen
meedoen aan vrije verkiezingen en ze kunnen indirect mee beslissen over politieke
kwesties. Ook is NL een sociale rechtsstaat: er zijn allerlei wetten en voorzieningen om de
welvaart en het welzijn van de burgers te bevorderen.
- vertrouwen en wederkerigheid;
In een rechtsstaat heerst relatief veel sociale cohesie en -vrede. De meeste burgers houden
zich aan de wet in verwachting dat anderen dit ook doen. Daarom gaan vertrouwen en
wederkerigheid hand in hand in een rechtsstaat. Dit vertrouwen en wederkerigheid bestaat
ook tussen de overheid en burgers. Burgers moeten zich aan wetten houden en de overheid
ook, dit zorgt voor rechtszekerheid, iedereen kan precies nagaan wat wel en niet mag.
- willekeur en uitbuiting:
In de 16e eeuw waren er in Europa veel godsdienstoorlogen waardoor van alles werd
verscheurd. De macht van de koningen was haast onbegrensd. Zij mochten alles, want de
bevolking had nauwelijks rechten. Er ontstond armoede, uitbuiting en sociale ongelijkheid.
- opkomst burgerij:
Met de verlichting kwam er vanaf de 2e helft van de 18e eeuw steeds meer verzet tegen dit
onrecht. Vooral bij de burgerij, omdat zij eigen economische belangen hadden gekregen, die
ze niet ondergeschikt wilden maken aan de politieke belangen van de koning.
Door de in de 15e eeuw uitgevonden drukpers kon nieuwe kennis snel en breed worden
verspreid. Het gevolg hiervan was dat het bestaan wereldbeeld en mensbeeld begon te
wankelen.
- gezond verstand;
Vrijheid was de eerste voorwaarde vanuit de gedachte dat vrij zijn gelukkig maakt. Die
vrijheid was pas mogelijk als de macht van de vorst, van de staat en van de burgers die zelf
over elkaar uitoefenen, ingeperkt zou worden.
- sociaal contract
Over het behalen van die vrijheid werd veel gedebatteerd en de filosofie had hierop veel
invloed. Bij de filosofie horen Thomas Hobbes, John Locke, Jean-Jacques Rousseau. Hun
uitgangspunt was dat je als mens in vrijheid en gelijkenis wordt geboren, maar hier blijft
weinig van over. Volgens hen moeten mensen een sociaal contract sluiten, waarin ze tot
afspraken komen om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te kunnen leven. Volgens hen moest
de staat de veiligheid van de burgers en hun eigendom garanderen. De staat zou dan een
geweldsmonopolie krijgen, alleen zij mogen geweld gebruiken. De macht van de staat zou
dan de wetten zijn, die burgers bedachten.
De Franse filosoof Montesquieu stelde voor om de staatsmacht op te splitsen in een
wetgevende, uitvoerende en een rechtsprekende macht → trias politica.
, - De beginselen van de rechtsstaat
grondbeginselen door de filosofen:
1. Het beginsel van de grondrechten: alle mensen moeten in vrijheid en gelijkheid
kunnen leven.
2. Het soevereiniteits- en democratiebeginsel; de mensen sluiten gezamenlijk een
vredesakkoord, het sociaal contract.
3. Het legaliteitsbeginsel; een staat kan het sociaal contract tussen mensen afdwingen,
maar de staat is wel strikt gebonden aan de wetten van de partijen.
4. Het beginsel van de trias politica; de macht van de staat wordt verdeeld
- verenigde staten:
In 1776 maakten de Amerikaanse kolonisten zich los van de Engelse koning. Zij riepen hun
nieuwe samenleving uit, gebaseerd op de vrijheid en gelijkheid van alle mensen en het recht
om je geluk na te streven. (the pursuit of happiness). de staatsmacht werd gebonden aan
het recht en vooral aan de grondrechten van de burgers, the bill of rights. De
onafhankelijkheidsverklaring, de Bill of Rights en de grondwet vormen samen de
Amerikaanse constitutie.
2.2 grondwet en grondrechten;
De grondwet in nl;
- legt de fundamentele rechten van burgers vast
- begrenst de macht van de staat en garandeert daarmee de vrijheden van burgers
- geeft aan hoe de belangrijkste organen van de staat in grote lijnen zijn georganiseerd
- drukt de eenheid van de natie uit;
- ontstaan grondwet
nl kreeg in 1798 de staatsregeling van de Bataafse Republiek. daarin werd bepaald dat
iedere burger gelijk is voor de wet en onschendbare grondrechten heeft, zoals vrijheid van
meningsuiting. Het is de voorloper van de grondwet. Een jaar na de val van Napoleon werd
nl een constitutionele monarchie, een koninkrijk met een grondwet. Willem 1 kon niet als
absolute vorst zijn gang gaan, maar had wel soevereine macht. De grondrechten voor de
burgers waren vrijheid en godsdienst.
- huis van de rechtsstaat
In 1848 werd onder de leiding van Thorbecke de basis van onze latere rechtsstaat gelegd.
De macht van de koning werd ingeperkt in de grondwet.Vanaf dat moment was hij
onschendbaar → buiten het spel van de macht. de ministers kregen verantwoordelijkheid, de
grondwet werd uitgebreid, directe verkiezingen begonnen. de staat had volgens Thorbecke
maar 1 taak; de vrijheid van de burgers te dienen. De overheid moest alleen de
noodzakelijke voorwaarden realiseren voor economische groei. De staat in de 19e eeuw
heet ook wel de nachtwakersstaat, een staat die zich voornamelijk inzet voor bewaking van
de veiligheid van burgers.
- uitbreiding kiesrecht;
De nachtwakersstaat zorgde voor sociale onrust, er ontstonden nieuwe sociale bewegingen.
De arbeidersbeweging eiste kiesrecht op voor alle burgers. In de 2e helft van de 19e eeuw
ontstond er een klassenstrijd, vanwege uitbuiting van arbeiders, armoede en kindersterfte en
sexisme. Deze onrecht leidde tot wijziging van de grondwet. In 1917 werd het
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller liekejensma. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.59. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53022 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now