1.1 Een positiebepaling van praktijkonderzoek
Onderzoek doe je als je iets (nieuws) te weten wilt komen: je hebt vragen over een verschijnsel,
maar (nog) geen antwoorden. Als je bewust via een bepaalde systematiek antwoord probeert
te krijgen op je vragen, heet dat intentioneel leren.
1.1.1 Het belang van een onderzoekende beroepshouding
De onderzoekende houding vormt de basis voor je beroepsuitoefening. Die stuurt de wijze
waarop je je werk uitvoert en je reflectie daarop.
Er zijn verschillende visies op wat een onderzoekende beroepshouding is en hoe deze
beschreven kan worden. Losse en Nahuis (2015) hebben de veelheid aan kenmerken geclusterd
in 3 dimensies:
1. De open houding: de professional staat open voor nieuwe indrukken, is bereid tot
perspectiefwisseling, wil begrijpen en wil delen.
2. De kritische houding: de professional wil nagaan of iets klopt, wil onderbouwen en wil
verantwoorden.
3. De creatieve houding: de professional is gericht op vernieuwing en wil voortbouwen en
toevoegen.
Verschillende manieren om je onderzoekende houding te verbeteren:
Structureel reflecteren op je handelen via een logboek.
Coaching door collega’s.
Deelnemen aan intervisiebijeenkomsten of aan het uitvoeren van een
praktijkonderzoek.
Door praktijkonderzoek te doen spreek je je onderzoekende beroepshouding niet alleen aan,
maar houd je deze ook in ontwikkeling. Je ontwikkelt een open, kritische en creatieve houding
om passende oplossingen te realiseren voor praktijkproblemen.
1.1.2 Hoofddoelen van een onderzoek
3 hoofddoelen om een onderzoek uit te voeren:
1. Theorievorming en theorietoetsing: Je wilt theorieën ontwikkelen of toetsen. Het
onderzoek levert kennis op die generaliseerbaar is. Met theorie bedoelen we een geheel
van logisch samenhangende uitspraken die samen een deel van de werkelijkheid
proberen te verklaren.
2. Toepassing van kennis om generieke problemen op te lossen: Je wilt kennis toepasbaar
maken in een brede beroepscontext. Het onderzoek levert oplossingen op voor
generieke problemen.
3. Begrijpen en verbeteren van de eigen praktijk: Je wilt op zoek gaan naar antwoorden op
vragen in een specifieke beroepssituatie met als doel deze situatie beter te begrijpen en
waar nodig te verbeteren. Het onderzoek levert kennis op die in eerste instantie alleen
van toepassing is op de specifieke beroepscontext waarin het onderzoek is uitgevoerd.
Voorbeelden van hoofddoelen van onderzoek in de zorg- en welzijnssector:
1. Fundamenteel onderzoek 2. Toegepast onderzoek 3. Praktijkonderzoek
Hiervan wordt gesproken Hiervan wordt gesproken Hiervan wordt gesproken
wanneer het accent op de wanneer het accent op kennis wanneer professionals in hun
ontwikkeling en toetsing van ligt die tot de oplossing van eigen beroepspraktijk
theorie ligt. De kennis is gezondheids- of sociale onderzoek doen met als doel
, generaliseerbaar. problemen moet bijdragen. De deze praktijk te verbeteren of
kennis is probleemgebonden. beter te leren begrijpen. De
kennis is contextgebonden.
Een promotieonderzoek naar Een onderzoeksinstelling doet Een jongerenwerker doet
de vraag: ‘Wat is de invloed onderzoek naar de wijze onderzoek naar de wijze
van vriendschapsrelaties op de waarop buurtcoaches in een waarop de meisjes die ze
ontwikkeling van delinquent gemeente de vriendengroep begeleidt zich laten
gedrag bij jongeren?’ van risicojongeren in kaart beïnvloeden door de
kunnen brengen. vriendengroep bij het nemen
van beslissingen.
1.1.3 Onderzoeksbenaderingen
De verschillende opvattingen over wat goed onderzoek is noemen we onderzoeksbenadering.
3 belangrijke onderzoeksbenaderingen:
1. Positivistische onderzoeksbenadering: volgens deze benadering is kennis gebaseerd op
dat wat direct waarneembaar is; er is een bestaande werkelijkheid. Hieruit volgt dat deze
werkelijkheid beschreven kan worden aan de hand van algemene wetmatigheden. Denk
bijvoorbeeld aan de duur van een behandeling, de inrichting van ruimtes, methodieken
die gehanteerd worden etc. Onderzoeksresultaten zijn hierdoor eenvoudiger
generaliseerbaar naar andere contexten. Er zijn echter allerlei factoren die de algemene
wetmatigheden beïnvloeden en daardoor vertroebelen. Voorbeelden van zulke
beïnvloedende factoren zijn het humeur van een zorg- of dienstverlener, de persoonlijke
omstandigheden van de cliënten etc. Kenmerkend voor een positivistische benadering is
dat je probeert je onderzoek zo in te richten dat deze vertroebeling geminimaliseerd
wordt, waardoor je ondanks die factoren in staat bent uitspraken te doen over de
werkelijkheid.
2. Constructivistische of interpretatieve onderzoeksbenadering: volgens deze benadering
bestaat er niet een juiste visie op de werkelijkheid, maar kunnen er meerdere
interpretaties van de werkelijkheid naast elkaar bestaan. Zo kan de ene cliënt een
ziekenhuis zien als een veilige en prettige omgeving om te verblijven, terwijl een andere
cliënt datzelfde ziekenhuis kan beschouwen als een bedreiging. Elke situatie is anders en
levert andere interpretaties op. De onderzoeksresultaten van de ene beroepspraktijk kun
je daarom niet zomaar vertalen naar een andere beroepspraktijk.
3. De kritisch-emancipatorische onderzoeksbenadering: deze benadering is gebaseerd op
de opvattingen dat kennis niet waardevrij is en dat deze bepaald wordt door de mensen
met de macht. Volgens deze benadering moet onderzoek bijdragen aan processen die
emancipatie van bepaalde groepen bevorderen en mensen in staat stellen hun eigen
omgeving te veranderen. In deze benadering staat de dialoog centraal, is er veel
aandacht voor het perspectief van de belanghebbenden zelf en worden bestaande
structuren ter discussie gesteld.
1.1.4 Praktijkonderzoek in relatie tot evidence-based practice en practice-based evidence
Evidence-based practice (EBP): gaat over het zorgvuldig gebruikmaken van het huidige, beste
bewijsmateriaal om beslissingen te nemen met individuele cliënten om de zorg- en/of
dienstverlening te verbeteren. Beschikbare evidence wordt gecombineerd met de individuele
kennis en ervaringen van de professional en de wensen en voorkeuren van de cliënt.
Practice-based evidence (PBE): gaat uit van het idee dat kennis over het handelen van een
professional ontstaat in de specifieke context van de beroepspraktijk en dat die kennis
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller acp18. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.31. You're not tied to anything after your purchase.