Voor de eerste toetsweek heb ik deze samenvatting gemaakt. Dit heeft me 3 uur lang gekost. Ik heb het zo uitgebreid mogelijk gemaakt, met alle belangrijke details. Ik, en heel veel andere leerlingen, hebben hierdoor een voldoende gehaald. Op de laatste pagina staat ook een schema met nog per stromi...
In de periode 1875-1914 ontstond het moderne Europa. Voor die tijd was het de tijd van
postkoetsen en kaarslichten maar na 1875 veranderde het van agrarische
samenlevingen naar industriestraten. Ook ontwikkelde zich de moderne politieke
hoofdstromingen (liberalen, confessionelen en socialisten). Eind 19de eeuw werden de
telefoon, gloeilamp en vliegtuig uitgevonden. Dit ging gepaard met economische groei
(tijd van kapitalisme). Door het kapitalisme dacht de maatschappij meer aan de
werkomstandigheden. Hierdoor ontstond de eerste sociale wet van Nederland door
Sam van Houten: ‘’het kinderwetje van houten’’ (tegen kinderarbeid). Hierna volgde
nieuwe sociale wetten (voor vrouwen en jeugdigen) door de opkomst van socialsime.
Deze periode wordt ook wel Fin de siècle genoemd (einde van de eeuw). Hiermee wilt
men aangeven dat het een soort afsluitende periode is met nieuwe en oude kenmerken.
Er waren in de fin de siècle impressionisme, naturalisme, symbolisme en neoromantiek
belangrijk.
Paragraaf 41:
In de Fin de Siècle kwam Charles Darwin met de evolutietheorie. Ook bracht de
Oostenrijker Sigmund Freud theorieën over het onderbewuste uit (geest dat we niet
controleren maar wel ons denken en doen bepaald). Hierdoor heerste er onrust want
deze ideeën waren tegen de bijbel. Maar tegelijk heerste er ook zelfvoldaanheid. Ook
werd er in deze periode veel natuurkundige en scheikundige dingen gevonden. De Fin de
Siècle werd ook wel La belle époque genoemd. In de Fin de Siècle leidde mensen zich
vaak tot vlucht uit de realiteit in een wereld van kunst, luxe en genotzoekerij
(=escapisme). Dit kwam tot uiting als estheticisme: de opvatting dat kunst uitsluitend
iets moois dient te zijn en geen andere functie mag hebben dan kunst zijn. L’art pour
l’art, kunst omwille van de kunst is een andere term hiervoor. Kunst hoefde geen
maatschappelijke functie te hebben. Het ging om de vorm, niet om de inhoud.
Paragraaf 42:
Het impressionisme was een voortzetting op het realisme. Het impressionisme is nauw
verbonden met estheticisme. Onderwerp, ideeën en sociale relevantie zijn van minder
belang. In de literatuur werd uitbeelden van zo veel mogelijk nuances, indrukken en
gevoelens gedaan door het toepassen van bepaalde stijlmiddelen. Ze gebruikte veel
bijvoeglijke naamwoorden. Als ze met bestaande woorden niet hun gevoel konden
aangeven, bedachten ze nieuwe woorden (neologismen). Ook beeldspraak werd
gebruikt om de gevoelens uit te drukken. In gedachten kwamen veel alliteraties en
enjambementen voor, veel sonnetten. Het was vooral een poëzie stroming. Proza
, (poëzie dat niet gebonden is aan versregels) werd in die tijd woordkunst of lyrische
proza genoemd. Dat waren toen positieve termen, nu zijn ze negatiever.
Paragraaf 43:
Na het impressionisme is het naturalisme een verdere uitwerking van het realisme,
maar dan meer in roman (en toneel) kunst. Men wilde niet alleen net zoals in het
realisme laten zien wat het leven de mens was maar ook verklaren hoe het zo geworden
is. Het leven werd bepaald door drie factoren: erfelijke aanleg, sociale milieu en de tijd
waarin men leeft. Naturalisten lieten zien hoe erg het leven afhangt van deze factoren
door familieromans te schrijven (erfelijkheid en milieu). Ook psychologische romans
waarin ze lieten zien dat de mens het moeilijk had en in sociale romans lieten ze zien
hoezeer de mens gevormd wordt door de maatschappij. Dat laatste had een doel, veel
naturalisten waren socialisten en wilde zo de maatschappij verbeteren. Naturalistische
romans zijn somber en pessimistisch. Leven is uitzichtloos, mens is geneigd tot het
kwade, en ieder vecht voor zichzelf. Dit kwam door het fatalisme (= de opvatting dat het
leven wordt bepaald door het noodlot en dat een vrije wil niet bestaat). Het noodlot was
ver hen daardoor niet meer iets geheimzinnig (=modern). Naturalisme staat haaks op de
Fin de Siècle en impressionisme. Toch is de schrijfstijl (neologisme, veel bijvoeglijke
naamwoorden etc.) hetzelfde. Naturalisme vonden vele niet goed, doordat het
socialistische oproerkraaierij was. Bekende schrijvers waren Frederik van Eeden en
Louis Couperus.
Paragraaf 44:
Door impressionisme en naturalisme kwamen de tachtigers naar voren. Ze zetten zich
af tegen de eerdere literatuur want die vonden ze ouderwets en te moraliserend. Twee
belangrijke critici waren Willem Kloos en Lodewijk van Deyssel. De tachtigers kregen
hun werk moeilijk populair in de bestaande literatuur bladen, zoals de Gids. Daarom
maakte ze een nieuwe (sarcastische) genaamd De nieuwe gids. Het was geen literair
blad maar meer cultureel. De groep viel snel uiteen door ruzie. In hun werk gingen ze uit
van principes die ze misten. Hun hoofdprincipe was dat inhoud en vorm 1 diende te zijn
(wat je schrijft is hetzelfde als hoe je het schrijft). Hun tweede hoofdprincipe was dat
kunst zo persoonlijk mogelijk diende te zijn (de allerindividueelste expressie van de
allerindividueelste emotie). Dit kwam tot uiting in metaforen en vergelijken die de
gevoelens van de dichter konden weergeven.
Paragraaf 46 en 47:
Herman Gorter is de grootste dichter onder de tachtigers. Zijn bekendste gedicht is mei,
wat als het hoogtepunt van de impressionistische dichtkunst wordt beschouwd. Zijn
tweede bekende boek is Verzen (heel individualist). Hierna werd het maatschappelijker.
Louis Couperus is de belangrijkste prozaschrijver hoorde niet bij de tachtigers maar
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller joostleenders07. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.25. You're not tied to anything after your purchase.
