Summary
Samenvatting - Aardrijkskunde alle theorie Systeem aarde hoofdstuk 1-2
- Course
- Level
dit is een samenvatting van havo 4 systeem aarde hoofdstuk 1 en 2 compleet 71 pagina' s aan tekst met afbeeldingen
[Show more]
Seller
Follow
Loreenx
Content preview
1.1 Planeet aardeRuimtereizen
Een vlucht naar de maan is 386.000 kilometer lang. Tegenwoordig doe je daar
met de huidige ruimtevaarttechniek drie dagen over, maar in 1969 duurde het
een dag langer. Behalve Neil Armstrong, Edwin ‘Buzz’ Aldrin en Michael
Collins (Apollo 11), zijn er nog negen andere Amerikaanse astronauten op de
maan geweest. Er zijn plannen voor een nieuwe bemande vlucht naar de maan
in 2024. De VS wil dan graag de eerste vrouw op de maan zetten. Maar het is
niet zeker of het doorgaat, want dit soort projecten kosten enorm veel geld.
Figuur 1.2
De opkomst van de aarde gefotografeerd op de maan door de bemanning van
de Apollo 11, juli 1969.
Het zonnestelsel
► De aarde maakt deel uit van het zonnestelsel en is een van de acht planeten die
rond de zon draaien (figuur 1.3). De zon heeft een diameter van ongeveer 1.392.000
km (109 keer groter dan de aarde). Ondanks de enorme afstand van 150 miljoen km
tussen de zon en de aarde zorgt de zon voor licht en warmte. Zonder dit is er op
aarde geen leven mogelijk. Het zonnestelsel maakt deel uit van het Melkwegstelsel.
,Dit sterrenstelsel bestaat uit miljarden sterren, waarvan de zon er één is. In het
heelal zijn er ontelbare van dit soort sterrenstelsels. Het dichtstbijzijnde
sterrenstelsel is het Andromedastelsel dat op zo’n 2,5 miljoen lichtjaren van de
Melkweg staat (figuur 1.4).
Figuur 1.3
Ons zonnestelsel (de zon en de planeten zijn op schaal getekend).
Figuur 1.4
Het Andromedastelsel.
● De baan van Mercurius en Venus rond de zon ligt binnen de baan van de aarde.
Ze heten binnenplaneten. De buitenplaneten zijn Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en
Neptunus.
,● Mercurius, Venus, de aarde en Mars bestaan uit steen. De andere planten zijn
gasplaneten.
■ Om een idee te krijgen van de enorme afstanden, kun je het volgende
schaalmodel gebruiken. Stel je de zon voor als een voetbal. De aarde zou dan een
erwt zijn die je op 33 m afstand van de voetbal neerlegt. Een sinaasappel op 175 m
afstand is Jupiter en Neptunus is een kleine pruim op 1 km van de voetbal.
■ Het zonnestelsel doorkruisen duurt dus tientallen jaren. De ruimtesonde New
Horizons vliegt richting de rand van ons zonnestelsel, die de sonde rond 2047 zal
bereiken.
Tijdschalen
► De ouderdom van de aarde wordt geschat op 4,6 miljard jaar. Deze
onvoorstelbaar lange tijdsduur is moeilijk te bevatten als je denkt in maanden, jaren
of zelfs eeuwen. Geologen hebben deze enorme hoeveelheid tijd daarom
aangegeven op een geologische tijdschaal. De tijdschaal is onderverdeeld in
tijdperken, perioden en tijdvakken, en is gekoppeld aan gesteentelagen die in deze
perioden zijn ontstaan.
● Het onderscheid tussen de tijdseenheden werd aanvankelijk gemaakt op basis van
karakteristieke gesteentelagen en kenmerkende planten en dieren die daarin als
fossielen te vinden zijn (figuur 1.5). Door middel van deze fossielen kon de juiste
volgorde van het ontstaan van de gesteentelagen worden bepaald. Er waren in die
tijd nog geen technieken bekend waarmee de werkelijke ouderdom van het
gesteente in jaren kon worden vastgesteld. De geologische tijdschaal op basis van
de volgorde van karakteristieke gesteentelagen en fossielen is daarom een relatieve
geologische tijdschaal.
, Figuur 1.5
Fossielen van ammonieten langs de Jurassic Coast in Engeland.
● Pas later kon er vrij nauwkeurig worden bepaald wat de werkelijke ouderdom van
het geologische materiaal was door gebruik te maken van het radioactieve verval
van gesteenten. Door deze absolute ouderdomsbepaling was het mogelijk om ook
jaartallen te koppelen aan de relatieve tijdschaal. Zo werd dit een absolute
geologische tijdschaal.
Kennis over de opbouw van de aarde
► Aardwetenschappers zijn al eeuwenlang benieuwd naar de opbouw van de aarde.
Toch is het nooit gelukt een diep boorgat te maken en zo een kijkje te nemen. De
diepste (goud)mijn ligt in Zuid-Afrika. De mijnwerkers doen er zo’n tien minuten over
om af te dalen tot een diepte van ongeveer 4 km. Maar dit is slechts een speldenprik
vergeleken met de bijna 6.400 km tussen het aardoppervlak en het middelpunt van
de aarde. Zelfs het diepste gat ooit door de mens gemaakt, een boorgat van 12 km
op het Russische schiereiland Kola, overbrugt slechts 0,2% van die afstand.
● Hoewel niemand het binnenste van de aarde ooit heeft gezien, weten we toch wel
iets over de opbouw van de aarde door het bestuderen van aardbevingsgolven. De
snelheid waarmee deze golven zich door de aarde bewegen, hangt af van de
dichtheid van het materiaal waar ze doorheen gaan. Hun snelheid hangt ook ervan
af of het materiaal vloeibaar is of vast. Andere aanwijzingen over de opbouw van de
aarde komt uit het bestuderen van de samenstelling van magma en lava bij
vulkanen. In hooggebergten zoals de Pyreneeën is gesteente gevonden waarvan
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Loreenx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.26. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now