Aantekeningen Gezinspedagogiek
College 1: Inleiding 5-2-2020
Inhoud van het vak
Normale ontwikkeling van het kind wanneer er geen problemen zijn
o Het kind doorloopt alle normale fases van de ontwikkeling (blz. 80 in boek)
Tentamen
Documentaire kijken in tentamenperiode
Vragen beantwoorden + klein essay schrijven
Krijg je een paar dagen, inleveren via nestor
Je mag alles ervoor gebruiken qua aantekeningen enzo
Je moet de opdrachten voldoende hebben afgerond om een cijfer te kunnen krijgen voor het
tentamen
Gezinspedagogiek – waar hebben we het over?
‘Het gezin’ (in Nederland) en de gezinspedagogiek
Theoretisch kader: 3 analysemodellen met opdracht
Opgave opdracht 1
Verhaal over Henk
Aspecten van gezinspedagogiek:
o Gescheiden ouders, hij vindt knuffels+poppen+ouders+vriendinnetje even lief, hij speelt
met poppen, moeder is aan het werk, buurmeisje mag zelf naar buiten (ontwikkeling
zelfstandigheid)
Heeft allemaal te maken met de context waarin het kind opgroeit
o Wisselwerking kind/context en de invloed daarvan op de ontwikkeling van het kind
Kind heeft zelf allemaal kenmerken (genetisch, biologisch, cognitief, persoonskenmerken)
nature
Omgeving heeft allemaal kenmerken (ouders, buurt, speelgoed, media, familie, vrienden, school
etc.) nurture
Nadruk van het vak ligt op de meest directe omgeving van het kind
o Maar andere aspecten ook wel want die hebben ook invloed op directe omgeving
‘Het gezin’ (in Nederland) en de gezinspedagogiek
Eerst was er een sterk traditioneel gezin (vader werkt, moeder zorgt voor kinderen, religieuze
normen en waarden)
(Eerst Demografische Transitie meer gericht op daling sterfte- en geboortecijfer)
Traditioneel gezin moderne gezinsvormen o.i.v. Tweede Demografische Transitie vanaf jaren
60-70 (individualisering, secularisering, emancipatie)
o Soorten gezinnen
o Transities binnen gezinssystemen, minder stabiliteit
Vanaf jaren 60-70 nam aantal huwelijken af
Leeftijd om te trouwen werd hoger
Meer tolerantie richting ongehuwd blijven
Meer echtscheidingen
Kinderen krijgen werd uitgesteld en was niet vanzelfsprekend (minder kinderen
maar ook meer problemen bij krijgen van kinderen (en meer open bespreken
van problemen))
Alternatieve manieren van samenleven (bv. twee mannen of twee vrouwen)
meer geaccepteerd
Meer ruimte voor zelfontplooiing van vrouwen (niet meer stoppen met werken
als ze gingen trouwen)
o Mythes
Invloed van gezinsvorm op ontwikkeling van kinderen
Voorbeelden mythes:
, Maakt veel uit voor karakter welke plek je in gezin hebt (bv. eerste kind
dogmatisch, tweede kind flexibeler etc.)
Enig kinderen zijn verwend en niet sociaal
Jongens hebben vader nodig om mannelijkheid te ontwikkelen
Geadopteerde kinderen hebben hechtingsproblemen
Etc. kan altijd in individuele gevallen zo zijn maar niet algemeen
geldend
o Invloed op ontwikkeling kind?
Maakt het uit of het kind opgroeit bij één of twee ouders?
Zijn er gebieden waar specifiek vader of moeder invloed op heeft?
Maar opvoedingsstijl uit?
Het leven werd ingericht naar eigen inzicht en niet langer naar maatschappelijke normen uit o.a.
gezin en kerk
Door deze transitie waren er veel meer gezinsvormen mogelijk waarin kinderen kunnen
opgroeien (traditioneel gezin, stiefgezin, adoptiegezin, pleeggezin etc.)
o Soms groeien kinderen in meerdere gezinsvormen op
Gezinspedagogisch onderzoek
Empirisch-analytisch
o In onderzoek wordt gekeken naar wat er vooraf ging aan opvoedingsprocessen en wat
deze processen voor gevolg hebben
Theoretisch
o Abstracte concepten (bv. wat is een opvoedrelatie, welke voorwaarden moet het aan
voldoen?
o Conceptueel onderzoek
Historisch
o Wat hield opvoeden in in eerdere periodes?
o Om te begrijpen hoe we tot huidige opvattingen zijn gekomen en om deze opvattingen te
relativeren
Handelingsgericht
o Optimalisering van opvoeding
o Ontwikkelen van interventies, gekeken of dit de opvoeding beter kan maken
Theoretisch kader
Ecologisch model Bronfenbrenner (1979)
Invloed van omgeving op ontwikkeling kind
Om het kind heen staat het gezin maar ook de school
o Heeft het kind continu interactie mee proximale
processen (dicht bij referentiepunt dus bij het
kind)
o Valt ook bijvoorbeeld speelgoed onder alles en
iedereen in de buurt van het kind
o Microsysteem
Er zijn ook invloeden die wat verder weg staan van het kind maar
wel invloed hebben op de ontwikkeling (bv. interactie tussen
ouders en school)
o Mesosysteem
Er zijn ook aspecten waar het kind niet direct mee in aanmerking
komt maar die wel invloed hebben op bv. hoe ouders met het
kind omgaan (zoals werk van ouders tijd die in werk gestopt wordt kan niet in kind gestopt
worden / schoolbestuur, geen interactie met kind maar wel invloed op de school / vrienden van
ouders)
o Exosysteem (exo = buiten)
, Ook dingen zoals het land waar het kind woont, wetten die gelden, normen en waarden uit een
cultuur, gewoonten en klasse waartoe het kind behoort zijn van invloed
o Invloed op wat wordt gezien als ‘goed’ om te doen in het opvoeden (bv. verschil in kind
alleen laten slapen of met moeder)
o Macrosysteem
In de systemen doen zich voortdurend veranderingen voor in de tijd
o Kind ontwikkelt zich zelf, maar ook veranderingen in het land etc.
o Chronosysteem
Als pedagoog is het interessant om het systeem om het kind heen (dus grotere omgeving dan
alleen micro) in kaart te brengen en te evalueren wanneer er problemen ontstaan in de
ontwikkeling van een kind
Sociaal-contextueel procesmodel Belsky
Vooral geïnteresseerd in microsysteem en dan met
name in opvoedgedrag van ouders
Opvoedingshandelen heeft invloed op ontwikkeling van
het kind, maar is geen éénrichtingsverkeer
o Kenmerken van het kind hebben ook invloed op
opvoedingshandelen van de ouders
wederzijdse invloed
Naast kindkenmerken zijn er andere aspecten die van
invloed zijn op opvoedgedrag
o Persoonlijkheid ouders (beïnvloed door
geschiedenis van ouders)
o Bronnen van steun en stress (werk van ouders, partnerrelatie, sociale netwerk)
Belsky noemt dit een buffered system: beschermend systeem
o Een tekort in een belangrijke factor kan teniet gedaan worden door andere factoren (bv.
problemen in geschiedenis van ouders kan worden opgevangen door goede
partnerrelatie)
Kun je naar kijken als ouders om hulp vragen bij het opvoeden, maar ook wanneer er in een gezin
meerdere problemen zijn (multi-problem gezinnen) kijken waar de oorzaken van de
problemen zitten
Transactioneel model Sameroff (1975)
Transactie: A doet iets, B reageert
(voortdurende actie-reactie tussen ouder en
kind)
Circulaire causaliteit: het gedrag van de ouder
is zowel oorzaak als gevolg van het gedrag van
het kind, en dit ontwikkelt zich in de tijd
De aanleg van het kind verandert onder invloed
van de omgeving, en de omgeving verandert
weer onder invloed van de aanleg van het kind
De kenmerken van het kind en de omgeving hebben invloed op hoe ze veranderen onder invloed
van de ander
De relatie tussen omgevingsfactoren en kindfactoren zijn exponentieel: naarmate er meer
stressfactoren in de opvoedingssituatie zijn, worden de problemen steeds groter (exponentiële
toename)
o Een stressfactor heeft maar kleine kans op problemen
o Twee factoren hebben een verviervoudigde kans
o Drie problemen nog veel grotere kans op problemen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lidewijzilverberg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.75. You're not tied to anything after your purchase.