Summary
Samenvatting - Inleiding tot de voornaamste moderne literaturen (A001800A)
- Course
- Institution
samenvatting van lesnotities, powerpoints en studieboek 'Inleiding tot de voornaamste moderne literaturen' bevat inhoudstafel
[Show more]
Seller
Follow
zoedesodt
Content preview
DEEL 1 – MIDDELEEUWEN ( 5E – 15EEEUW)
H0 - MIDDELEEUWSE
LITERATUUR: INLEIDING
PERIODISERING: VROEG – HOOG – LAAT
Vroege ME: periode van verval
- Latijnse teksten <-> moderne literaturen
- Orale verhaalkunst in de volkstaal -> alles gebeurt mondeling
o Uitzonderingen: cultuur van niet-Westerse volkeren ( Byzantium met cultuur op
peil van Romeinse periode, Islam als hoogstaande en verfijnde cultuur )
o Eerste tekenen van heropleving omstreeks 800: Karolingische renaissance
Hoge ME: nieuw élan van de westerse cultuur
- Vanaf de 11e – 12e eeuw: heropleving van cultuur ( kruistochten: ridders ontdekken
andere culturen ) (economische bloei dankzij kloosters )
- Twee types van literatuur
o Aristocratisch: de troubadours -> literatuur op niveau van de KO, christelijke
lieden
o Stedelijke, burgerlijke cultuur -> hedonistische cultuur
Late ME:
- Dante als hoogtepunt van christelijke eenheidscultuur
- Stadscultuur: herfsttij der Middeleeuwen -> vooral grote vernieuwing in de steden
- In Italië: begin renaissance
CULTURELE CONTEXT VAN DE MIDDELEEUWSE
LITERATUUR
Middeleuuwse eenheidscultuur = alle gecultiveerde mensen delen ongeveer dezelfde cultuur -
> komt door de religie: men gelooft in god, maar men ziet vooral over orde geschapen door
een schepper
Goddelijke orde:
- Bepaalt geloof, kennis en sociaal handelen ( god heeft gewild dat de clerus hoger staat
dan de boeren dus zij moeten daarnaar handelen
- Geeft eenheid aan de cultuur van de middeleeuwse mens
- Bv prent Karel de Kale wordt de Bijbel aangereikt, hij rekent op de priester en de
kloosters om hem het juiste pad te tonen -> geloof is het fundament van alles
Eenheidscultuur wordt opgebouwd vanaf de 9 e eeuw ( Karel de Grote )
- Bloeit op het einde van de hoge ME tot in de late ME
- Geraakt in verval vanaf de late ME
Habitus – Panofsky: voorstellingen en gedragsregels die als vanzelfsprekend worden ervaren
,H1 - VROEG-MIDDELEEUWSE
LITERATUUR
OUDGERMAANSE LITERATUUR
Illustreert de niet-christelijke Germaanse cultuur
Mondeling overgeleverd in de periode tussen 700 en 1250
- Bewaarde documenten
- Invloed van het christendom: wat is origineel en wat werd aangepast/toegevoegd door
de monnik die het verhaal heeft opgetekend?
Kenmerken van de Germaanse verhaalcultuur
- Overdrachtsvorm
o Orale literatuur
o Militaire dichters: skopen en skalden ( naam afhankelijk van het gebied waar ze
vandaan komen)
- Stilistische kenmerken
o Eenvoudig, functioneel rijm -> mnemotechnisch hulpmiddel
- Inhoudelijke kenmerken
o Historische basis: periode van volksverhuizingen ( 5 e – 6e eeuw )
o Legitimeren van het gezag van de vorst -> overnemen van de moraal van de
leider ( bv Röksteen: runeinscripties bewaard in Östergötland -> inscripties om
grote leiders in gedachte te houden )
o Vaak een christelijk tintje ( in latere schriftelijke versies )
o Kenmerken van de plot
Heldenverhalen met een vast schema
Complex geheel van verhaallijnen
Allusies op stammentwisten en ruzies
Tekstvoorbeeld: Beowulf
- Ontstaat in de 8e eeuw maar de gebeurtenissen spelen zich af in de 5 e-6e eeuw in
Denemarken
- Taal van de Angelen en de Saksen ( Oud-Engels )
- Inhoud verhaal: Beowulf rekent af met het monster Grendel die de grote zaal van de
koning Hrothgar terroriseert
Tekstvoorbeeld: Hildebrandlied
- Oud-Duits, ontstaat in de 8e eeuw
- In het dialect van de Langobarden ( Lombardije, Italië )
- Oudste manuscript ( eerste helft 9e eeuw )
- Over een gevecht tussen vader en zoon
Nibelungenlied
- Populaire legendes over Germaanse helden ( Sigfried, Brunhilde ) in het Oud-Duits
, - Thematisch: tragische heldendood, conflict tussen goed en kwaad, licht en duisternis,
vergelding van onrecht, trouw en verraad
- Motieven: mantel van de dwergenkoning, toverstaf uit de Nibelungenschat, doden van
de draak, kwetsbaarheid van Sigfried
- Richard Wagner ( operaregisseur ): ring uit de Noorse Völsungensage ( geeft bezitter
almacht, begerd door goden en helden, maakt bezitter tot slaaf )
Oudscandinavische literatuur:
- Rijkste verzameling, laatste overlevenden van de Oudgermaanse cultuur dus geven
een goed beeld
- Skaldenpoëzie, Eddaliederen, Saga’s ( prozagedichten ) ( vooral in IJsland ontstaan,
vrouw speelt belangrijke rol, belang van magie )
KAROLINGISCHE RENAISSANCE
Ontstaan van de eenheidscultuur
- Het antieke cultuurideaal -> de KO wordt opnieuw het ideaal
- KdG zorgt ervoor dat de christelijke levensbeschouwing de regel wordt ( mede door
genocide op de Saksen die zich aan Oudgermaanse ideologie vasthielden )
- Driedeling van de maatschappij: ridderdom, geestelijkheid en boerenstand
- Karolingische renaissance als basis voor de ME-eenheidscultuur
Kenmerken van de chansons de geste
- Overdrachtsvorm
o Beroepsdichters ( jongleurs )
o Gezongen met instrumenteale begeleiding ( later opgetekend )
- Heldenverhalen, aangepast aan de eenheidscultuur
o Heldhaftige historische figuren: cf Karelromans ( bv Karel ende Elegast )
o Ideologische functie: systeembestendigend propagandamiddel: trouw ( aan God,
aan wat de schepper gewild heeft en dus ook aan de door de schepper
aangeduide heer ), christelijke waarden
Lofliederen ( trouw aan de heer )
Christelijke levensbeschouwing -> theocratie
Tekstvoorbeeld: chanson de Roland
- KdG wordt gevraagd door een sultan om hem te steunen in de strijd tegen een andere
sultan, Pamplona geplunderd en daarna worden ze door de Basken aangevallen maar
volgens verhaal: KdG wordt lafhartig aangevallen in de rug -> Roeland wordt gevraagd
om achteraan te lopen, hij weet dat er iets aan de hand is maar hij is trouw aan de heer
en doet het toch -> heldendood, sterft voor idealen
, H2 - HOOG-MIDDELEEUWSE
LITERATUUR (11E EEUW – 1250 )
CULTUURHISTORISCHE CONTEXT
Politieke gebeurtenissen
Economische heropbloei
Sociale taakverdeling
De middeleeuwse eenheidscultuur -> De eenheidscultuur in de literatuur: de eenheidscultuur
krijgt een gestalte, blijkt een succesformule te zijn dus verstevigt en neemt toe
3 belangrijke fenomenen
- De macht van de clerus wordt heel belangrijk: promotie spirituele en sociale idealen
( grote rol kloosterordes ) -> paus slaagt erin om een veldtocht naar Jeruzalem op de
been te zetten om het heilige land te bevrijden: deze klasse heeft veel te zeggen en
weegt zwaar door op het dagelijkse leven
- De bloei van de aristocratische cultuur
o Grotere verfijning van het gedrag tijdens de 12 e overgangseeuw: ontstaan van
‘hoofsheid’ in gedrag en denken ( kleren, meubelen, rijdansen, muzikante; kleine
gedragsveranderingen doen ertoe -> bv manierenboekje Tannhauser )
o Vgl: voor 12e eeuw – na 12e eeuw
- De opkomst van de stadscultuur
o 4e stand: nieuwe sociale groep ( kapitalisme, heterogeniteit, aardser ) -> steden
worden bevolkt door landbouwers
o Aanvankelijk handelsnederzettingen maar verwerven autonomie -> vorsten zien
hier een manier om rijker te worden
o Eerste vormen van burgelijke cultuur
ARISTOCRATISCHE LITERATUUR
KENMERKEN
Rol van de aristocratische cultuur in de literatuurgeschiedenis
Betekenis van de hoofse cultuur
- Term: zowel de thematiek als het publiek van deze literatuur is gesitueerd in de
hofcultuur van wereldlijke en geestelijke vorsten
- Hoofse liefdesideaal ( sociale en culturele basis van het ideaal )
o Sociaal: maakt het erfenissysteem uit de feodale samenleving beheersbaar
( groot aantal ongehuwde aristocraten )
o Cultureel: vernieuwde aandachtvoor de literatuur uit de oudheid en invloed uit
de verfijnde Arabische cultuur
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller zoedesodt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.28. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
60904 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now