Samenvatting omvat:
- Slides
- Notities
- Handboek
Ik volg de structuur van het handboek, maar heb extra structuur toegevoegd per land. Zo kan je elk land extreem goed met elkaar vergelijken, wat je zeker gaat moeten kunnen op het examen.
Zelf haalde ik een hoog cijfer met deze samenvatti...
//DEEL 1// RECHTSVERGELIJKING: ALGEMENE PRINCIPES ............................................................................... 1
/1/ WAT IS RECHTSVERGELIJKING? .............................................................................................................................. 1
1.1. Rechtsvergelijking, begrip en buitenlandrechtskunde .............................................................................. 1
1.2. Discipline of methode? ............................................................................................................................. 1
1.3. Soorten rechtsvergelijking ........................................................................................................................ 1
1.4. RelaAes met belendende rechts- en wetenschapsdomeinen.................................................................... 2
1.4.1. Rechtsvergelijking en buitenlandrechtskunde..................................................................................................... 2
1.4.2. Rechtsvergelijking en juridisch vertalen en tolken .............................................................................................. 2
1.4.3. Rechtsvergelijking en rechtsfilosofie, -theorie, -sociologie, -geschiedenis.......................................................... 2
1.4.4. Rechtsvergelijking en interna=onaal privaat- en publiekrecht ............................................................................ 2
/2/ WAAROM RECHTSVERGELIJKING? .......................................................................................................................... 3
2.1. Algemeen ................................................................................................................................................. 3
2.2. Onmiddellijke/nabije doelen en funcAes van de rechtsvergelijking ......................................................... 3
2.3. Intermediaire doelen en funcAes van de rechtsvergelijking ..................................................................... 3
2.4. Verwijderde doelen en funcAes van de rechtsvergelijking ....................................................................... 3
/3/ HOE RECHT VERGELIJKEN? .................................................................................................................................... 4
3.1. Methoden van rechtsvergelijking ............................................................................................................. 4
3.2. Fasen van de rechtsvergelijking ............................................................................................................... 4
3.2.1. Het formuleren van de rechtsvergelijkende vraagstelling ................................................................................... 4
3.2.1.1. De vraagstelling ........................................................................................................................................... 4
3.2.1.2. De keuze van de comparanda ...................................................................................................................... 4
3.2.1.3. Is alles vergelijkbaar? ................................................................................................................................... 4
3.2.2. Het verzamelen van de informa=e en de duiding ervan ..................................................................................... 4
3.2.2.1. Een aantal vuistregels voor de beschrijving van buitenlands recht ............................................................. 4
3.2.2.2. Toegang tot informa=e over het vreemd recht (probleem van de toegankelijkheid van info) .................... 4
3.2.2.3. Recht in de boeken versus recht in ac=e, nood aan duiding van verkregen info ......................................... 5
3.2.3. Het vergelijken en verklaren................................................................................................................................ 5
3.2.3.1. Verschillen en gelijkenissen in kaart brengen, vaststellen en beschrijven ................................................... 5
3.2.3.2. Verschillen en gelijkenissen verklaren ......................................................................................................... 5
3.2.4. Het waarderen (?) ............................................................................................................................................... 5
3.3. Bijzondere aandachtspunten.................................................................................................................... 5
3.3.1. Taalbarrières zijn belangrijk................................................................................................................................. 5
3.3.2. Gevaar van het hemeiscentrisme ........................................................................................................................ 6
3.3.2.1. Algemeen ..................................................................................................................................................... 6
3.3.2.2. Exogene benaderingswijze........................................................................................................................... 6
3.4. Bescheidenheid en moed ......................................................................................................................... 6
/4/ HOE LANDEN GROEPEREN?................................................................................................................................... 7
4.1. Rechtsfamilies .......................................................................................................................................... 7
4.1.1. Eendimensionale indelingen ............................................................................................................................... 7
4.1.2. Meerdimensionale indelingen............................................................................................................................. 7
4.1.3. Rela=vering en moderne inzichten...................................................................................................................... 7
4.2. Overname van recht ................................................................................................................................. 8
4.3. Andere indelingen .................................................................................................................................... 8
4.3.1. Unitaire en samengestelde staten ....................................................................................................................... 8
4.3.2. Monisme en dualisme ......................................................................................................................................... 8
4.3.2.1. Het verdrag als interne rechtsbron: het vraagstuk van de rechtstreekse toepasselijkheid ......................... 8
4.3.2.2. De doorwerking van het verdragsrecht: het vraagstuk van de directe werking .......................................... 8
//DEEL 2// OVERZICHT VAN ENKELE SLEUTELJURISDICTIES.............................................................................. 9
/1/ OPZET EN STRUCTUUR ......................................................................................................................................... 9
/2/ BELGIË ............................................................................................................................................................. 9
2.1. Historisch kader ........................................................................................................................................ 9
2.2. Staatsstructuur en rechtsbronnen ............................................................................................................ 9
2.2.1. Staatsstructuur .................................................................................................................................................... 9
2.2.1.1. Algemeen ..................................................................................................................................................... 9
2.2.1.2. Grondwet ................................................................................................................................................... 10
2.2.1.3. Staatshoofd ................................................................................................................................................ 10
2.2.1.4. Wetgevende macht.................................................................................................................................... 10
,Rechtsvergelijking Jorre Gauderis
2.2.1.5. Uitvoerende macht .................................................................................................................................... 10
2.2.2. Rechtsbronnen (naast de formele we[en)........................................................................................................ 10
2.2.2.1. Interna=onaal en Europees recht .............................................................................................................. 10
2.2.2.2. Rechtspraak ............................................................................................................................................... 10
2.2.2.3. Gewoonte .................................................................................................................................................. 11
2.2.2.4. Algemene rechtsbeginselen....................................................................................................................... 11
2.3. Onderlinge verhouding van de rechtsbronnen ....................................................................................... 11
2.3.1. Hiërarchie der normen ...................................................................................................................................... 11
2.3.2. Verhouding Interna=onaal Recht / EU-Recht en na=onaal recht ...................................................................... 11
2.3.3. Afdwinging van de normenhiërarchie ............................................................................................................... 11
2.4. Indeling en algemene benadering van het recht .................................................................................... 11
2.5. Gerechtelijke organisaAe ....................................................................................................................... 11
2.6. Invloeden ................................................................................................................................................ 12
/3/ NEDERLAND .................................................................................................................................................... 13
3.1. Historisch kader ...................................................................................................................................... 13
3.2. Staatsstructuur en rechtsbronnen .......................................................................................................... 13
3.2.1. Staatsstructuur .................................................................................................................................................. 13
3.2.1.1. Algemeen ................................................................................................................................................... 13
3.2.1.2. Grondwet ................................................................................................................................................... 13
3.2.1.3. Staatshoofd ................................................................................................................................................ 14
3.2.1.4. Wetgevende macht.................................................................................................................................... 14
3.2.1.5. Uitvoerende macht .................................................................................................................................... 14
3.2.2. Rechtsbronnen (naast de formele we[en)........................................................................................................ 15
3.2.2.1. Interna=onaal en Europees Recht ............................................................................................................. 15
3.2.2.2. Rechtspraak ............................................................................................................................................... 15
3.2.2.3. Gewoonte .................................................................................................................................................. 15
3.2.2.4. Algemene rechtsbeginselen....................................................................................................................... 15
3.3. Onderlinge verhouding van de rechtsbronnen ....................................................................................... 15
3.3.1. Hiërarchie der normen ...................................................................................................................................... 15
3.3.2. Verhouding Interna=onaal Recht / EU-Recht en na=onaal recht ...................................................................... 15
3.3.3. Afdwinging van de normenhiërarchie ............................................................................................................... 15
3.4. Indeling en algemene benadering van het recht .................................................................................... 16
3.5. Gerechtelijke organisaAe ....................................................................................................................... 16
3.6. Invloeden ................................................................................................................................................ 17
/4/ FRANKRIJK ...................................................................................................................................................... 18
4.1. Historisch kader ...................................................................................................................................... 18
4.2. Staatsstructuur en rechtsbronnen .......................................................................................................... 18
4.2.1. Staatsstructuur .................................................................................................................................................. 18
4.2.1.1. Algemeen ................................................................................................................................................... 18
4.2.1.2. Grondwet ................................................................................................................................................... 18
4.2.1.3. Staatshoofd ................................................................................................................................................ 19
4.2.1.4. Wetgevende macht.................................................................................................................................... 19
4.2.1.5. Uitvoerende macht .................................................................................................................................... 19
4.2.2. Rechtsbronnen (naast de formele we[en)........................................................................................................ 20
4.2.2.1. Interna=onaal en Europees Recht ............................................................................................................. 20
4.2.2.2. Rechtspraak ............................................................................................................................................... 20
4.2.2.3. Gewoonte .................................................................................................................................................. 20
4.2.2.4. Algemene rechtsbeginselen....................................................................................................................... 20
4.2.2.5. Rechtsleer .................................................................................................................................................. 20
4.3. Onderlinge verhouding van de rechtsbronnen ....................................................................................... 20
4.3.1. Hiërarchie der normen ...................................................................................................................................... 20
4.3.2. Verhouding Interna=onaal Recht / EU-Recht en na=onaal recht ...................................................................... 20
4.3.3. Afdwinging van de normenhiërarchie ............................................................................................................... 21
4.4. Indeling en algemene benadering van het recht .................................................................................... 21
4.5. Gerechtelijke organisaAe ....................................................................................................................... 21
4.6. Invloeden ................................................................................................................................................ 22
/5/ DUITSLAND ..................................................................................................................................................... 23
5.1. Historisch kader ...................................................................................................................................... 23
5.2. Staatsstructuur en rechtsbronnen .......................................................................................................... 23
5.2.1. Staatsstructuur .................................................................................................................................................. 23
5.2.1.1. Algemeen ................................................................................................................................................... 23
,Rechtsvergelijking Jorre Gauderis
5.2.1.2. Grondwet ................................................................................................................................................... 23
5.2.1.3. Staatshoofd ................................................................................................................................................ 24
5.2.1.4. Wetgevende macht.................................................................................................................................... 24
5.2.1.5. Uitvoerende macht .................................................................................................................................... 25
5.2.2. Rechtsbronnen (naast de formele we[en)........................................................................................................ 25
5.2.2.1. Interna=onaal en Europees Recht ............................................................................................................. 25
5.2.2.2. Rechtspraak ............................................................................................................................................... 25
5.2.2.3. Gewoonte .................................................................................................................................................. 25
5.2.2.4. Algemene rechtsbeginselen....................................................................................................................... 25
5.2.2.5. Rechtsleer .................................................................................................................................................. 25
5.3. Onderlinge verhouding van de rechtsbronnen ....................................................................................... 25
5.3.1. Hiërarchie der normen ...................................................................................................................................... 25
5.3.2. Verhouding Interna=onaal Recht / EU-Recht en na=onaal recht ...................................................................... 26
5.3.3. Afdwinging van de normenhiërarchie ............................................................................................................... 26
5.4. Indeling en algemene benadering van het recht .................................................................................... 26
5.5. Gerechtelijke organisaAe ....................................................................................................................... 26
5.6. Invloeden ................................................................................................................................................ 26
/6/ VERENIGD KONINKRIJK ...................................................................................................................................... 27
6.1. Historisch kader ...................................................................................................................................... 27
6.2. Staatsstructuur en rechtsbronnen .......................................................................................................... 28
6.2.1. Staatsstructuur .................................................................................................................................................. 28
6.2.1.1. Algemeen ................................................................................................................................................... 28
6.2.1.2. Grondwet ................................................................................................................................................... 28
6.2.1.3. Staatshoofd ................................................................................................................................................ 28
6.2.1.4. Wetgevende macht.................................................................................................................................... 28
6.2.1.5. Uitvoerende macht .................................................................................................................................... 29
6.2.2. Rechtsbronnen (naast de formele we[en)........................................................................................................ 29
6.2.2.1. Interna=onaal en Europees Recht ............................................................................................................. 29
6.2.2.2. Rechtspraak ............................................................................................................................................... 29
6.2.2.3. Gewoonte .................................................................................................................................................. 29
6.2.2.4. Rechtsleer .................................................................................................................................................. 30
6.3. Onderlinge verhouding van de rechtsbronnen ....................................................................................... 30
6.3.1. Hiërarchie der normen ...................................................................................................................................... 30
6.3.2. Verhouding Interna=onaal Recht / EU-Recht en na=onaal recht ...................................................................... 30
6.3.3. Afdwinging van de normenhiërarchie ............................................................................................................... 30
6.4. Indeling en algemene benadering van het recht .................................................................................... 30
6.5. Gerechtelijke organisaAe ....................................................................................................................... 31
6.6. Invloeden ................................................................................................................................................ 32
/7/ VERENIGDE STATEN VAN AMERIKA ....................................................................................................................... 33
7.1. Historisch kader ...................................................................................................................................... 33
7.2. Staatsstructuur en rechtsbronnen .......................................................................................................... 33
7.2.1. Staatsstructuur .................................................................................................................................................. 33
7.2.1.1. Algemeen ................................................................................................................................................... 33
7.2.1.2. Grondwet ................................................................................................................................................... 34
7.2.1.3. Staatshoofd ................................................................................................................................................ 34
7.2.1.4. Wetgevende macht.................................................................................................................................... 34
7.2.1.5. Uitvoerende macht .................................................................................................................................... 34
7.2.2. Rechtsbronnen (naast de formele we[en)........................................................................................................ 35
7.2.2.1. Interna=onaal en Europees Recht ............................................................................................................. 35
7.2.2.2. Rechtspraak ............................................................................................................................................... 35
7.2.2.3. COURT RULES ............................................................................................................................................. 35
7.2.2.4. Gewoonte .................................................................................................................................................. 35
7.2.2.5. Rechtsleer .................................................................................................................................................. 35
7.3. Onderlinge verhouding van de rechtsbronnen ....................................................................................... 35
7.3.1. Hiërarchie der normen ...................................................................................................................................... 35
7.3.2. Verhouding Interna=onaal Recht / EU-Recht en na=onaal recht ...................................................................... 36
7.3.3. Afdwinging van de normenhiërarchie ............................................................................................................... 36
7.4. Indeling en algemene benadering van het recht .................................................................................... 36
7.5. Gerechtelijke organisaAe ....................................................................................................................... 36
7.6. Invloeden ................................................................................................................................................ 37
/8/ RUSLAND ........................................................................................................................................................ 38
,Rechtsvergelijking Jorre Gauderis
8.1. Historisch kader ...................................................................................................................................... 38
8.2. Staatsstructuur en rechtsbronnen .......................................................................................................... 38
8.2.1. Staatsstructuur .................................................................................................................................................. 38
8.2.1.1. Algemeen ................................................................................................................................................... 38
8.2.1.2. Grondwet ................................................................................................................................................... 39
8.2.1.3. Staatshoofd ................................................................................................................................................ 39
8.2.1.4. Wetgevende macht.................................................................................................................................... 39
8.2.1.5. Uitvoerende macht .................................................................................................................................... 40
8.2.2. Rechtsbronnen (naast de formele we[en)........................................................................................................ 40
8.2.2.1. Interna=onaal en Europees Recht ............................................................................................................. 40
8.2.2.2. Rechtspraak ............................................................................................................................................... 40
8.2.2.3. Gewoonte .................................................................................................................................................. 40
8.2.2.4. Rechtsleer .................................................................................................................................................. 40
8.3. Onderlinge verhouding van de rechtsbronnen ....................................................................................... 40
8.3.1. Hiërarchie der normen ...................................................................................................................................... 40
8.3.2. Verhouding Interna=onaal Recht / EU-Recht en na=onaal recht ...................................................................... 40
8.3.3. Afdwinging van de normenhiërarchie ............................................................................................................... 41
8.4. Gerechtelijke organisaAe ....................................................................................................................... 41
8.6. Invloeden ................................................................................................................................................ 42
/9/ CHINA ............................................................................................................................................................ 43
9.1. Historisch kader ...................................................................................................................................... 43
9.2. Staatsstructuur en rechtsbronnen .......................................................................................................... 44
9.2.1. Staatsstructuur .................................................................................................................................................. 44
9.2.1.1. Algemeen ................................................................................................................................................... 44
9.2.1.2. Grondwet ................................................................................................................................................... 45
9.2.1.3. Staatshoofd ................................................................................................................................................ 45
9.2.1.4. Wetgevende macht.................................................................................................................................... 45
9.2.1.5. Uitvoerende macht .................................................................................................................................... 45
9.2.2. Rechtsbronnen (naast de formele we[en)........................................................................................................ 45
9.2.2.1. Interna=onaal en Europees Recht ............................................................................................................. 45
9.2.2.2. Rechtspraak ............................................................................................................................................... 46
9.2.2.3. Gewoonte .................................................................................................................................................. 46
9.2.2.4. Rechtsleer .................................................................................................................................................. 46
9.3. Onderlinge verhouding van de rechtsbronnen ....................................................................................... 46
9.3.1. Hiërarchie der normen ...................................................................................................................................... 46
9.3.2. Verhouding Interna=onaal Recht / EU-Recht en na=onaal recht ...................................................................... 46
9.3.3. Afdwinging van de normenhiërarchie ............................................................................................................... 46
9.4. Indeling en algemene benadering van het recht .................................................................................... 46
9.5. Gerechtelijke organisaAe ....................................................................................................................... 47
9.6. Invloeden ................................................................................................................................................ 47
/10/ ISLAMITISCH RECHT ......................................................................................................................................... 48
10.1. Geloof en Recht .................................................................................................................................... 48
10.2. Rechtsbronnen ..................................................................................................................................... 48
10.2.1. De drie klassieke rechtsbronnen ..................................................................................................................... 48
10.2.1.1. De Koran .................................................................................................................................................. 48
10.2.1.2. De Soenna ................................................................................................................................................ 49
10.2.1.3. De Idj=had ............................................................................................................................................... 49
10.2.2. De aanvullende rechtsbronnen ....................................................................................................................... 50
10.3. Verhouding tot het internaAonale recht .............................................................................................. 50
10.4. Indeling en algemene benadering van het recht (gerechtelijke organisaAe) ....................................... 50
10.5. Verhouding tot het hedendaagse recht van staten .............................................................................. 50
10.6. Koranische misdrijven .......................................................................................................................... 51
/11/ AFRIKAANS RECHT .......................................................................................................................................... 52
11.1. Gelaagd recht ....................................................................................................................................... 52
11.1.1. Tradi=oneel Afrikaanse laag (chtonisch recht) ................................................................................................ 52
11.1.2 Religieuze laag .................................................................................................................................................. 52
11.1.3. Koloniale laag .................................................................................................................................................. 53
11.1.4. Recht van na de onabankelijkheid.................................................................................................................. 53
11.2. Juridisch pluralisme .............................................................................................................................. 53
11.3. DemocraAsche Republiek Congo .......................................................................................................... 53
11.4. Zuid-Afrika ............................................................................................................................................ 54
,Rechtsvergelijking Jorre Gauderis
//DEEL 3// BIJ WEGE VAN ILLUSTRATIE: RECHTSVERGELIJKING IN PUBLIEK- EN PRIVAATRECHT ..................... 55
/0/ DE PERSOON EN ZIJN FAMILIE .............................................................................................................................. 55
0.1. Opzet en structuur.................................................................................................................................. 55
0.2. Individu, persoonlijkheid, staat en handelingsbekwaamheid ................................................................ 55
0.2.1. Wie is persoon? ................................................................................................................................................. 55
0.2.2. Alle mensen zijn gelijk! ...................................................................................................................................... 55
0.2.3. Alleen levende mensen ..................................................................................................................................... 55
0.2.4. Geslacht(swijziging) ........................................................................................................................................... 56
0.2.5. Fysieke zelfeschikking ...................................................................................................................................... 56
0.3. VerAcale familieverhoudingen ............................................................................................................... 56
0.3.1. Anoniem en discreet bevallen ........................................................................................................................... 56
0.3.2. Buitenhuwelijkse kinderen ................................................................................................................................ 56
0.3.3. Seks buiten huwelijk .......................................................................................................................................... 57
0.3.4. Medisch begeleide bevruch=ngstechnieken ..................................................................................................... 57
0.3.5. Adop=e .............................................................................................................................................................. 57
0.4. Horizontale familieverhoudingen ........................................................................................................... 57
0.4.1. Samenleven van mensen................................................................................................................................... 57
0.4.2. Polygamie .......................................................................................................................................................... 57
0.4.3. Postuum huwelijk .............................................................................................................................................. 58
0.4.4. Al te verwante huwelijkspartners? .................................................................................................................... 58
0.4.5. Beteugeling schijnhuwelijken? .......................................................................................................................... 58
0.4.6. Bruidsprijs en bruidsschat ................................................................................................................................. 58
0.4.7. Huwelijksverkrach=ng? ..................................................................................................................................... 58
0.4.8. Maritale macht? ................................................................................................................................................ 59
0.4.9. Echtscheiding? ................................................................................................................................................... 59
0.4.10. (On)geregistreerd partnerschap ...................................................................................................................... 59
,Rechtsvergelijking Jorre Gauderis
//DEEL 1// Rechtsvergelijking: algemene principes
/1/ Wat is rechtsvergelijking?
1.1. Rechtsvergelijking, begrip en buitenlandrechtskunde
• 2 kernelementen
(1) Recht: kan allerhand zijn (vb: heel rechtsstelsel of slechts onderdeel ervan)
(2) Vergelijken: is een ac=e: verschillen/gelijkenissen tss 2/meer en=teiten
• RV è Onderzoeken vd verschillen en gelijkenissen tss 2/meer rechtsstelsels of welbepaalde
onderdelen daarvan
o ‘doel’ boeit niet zoveel // ‘om deze te verklaren’ ook niet
o => verschil tss ‘rechtsvergelijkende methode’ en ‘RV als wetenschap’
• RV = meta-recht
1.2. Discipline of methode?
• Is RV een discipline (verklaring geven ‘waarom’ iets anders is) of slechts een methode? Vraag
eigenlijk nt zo v belang… ó Belangrijker: methode moet wetenschappelijk verantwoord zijn + RV
als wetenschap moet degelijk methodisch onderbouwd gebeuren
• Vergelijken heeM voorwaarden
(1) Observa=e is objec=ef
(2) Alleen wat vergelijkbaar is w vergeleken
(3) Een andere onderzoeker moet obv dezelfde gegevens Q gelijkaardig resultaat kunnen komen
• Al=jd voortbouwen op werk van ander. Daarom methodologische keuzen van die andere kennen!
• RV kan hulpwetenschap zijn
• Rechtsvergelijkend onderzoek is al=jd onvolmaakt. Elke onderzoeker kent beperkingen. Maar dit is
ok, zolang je je maar bewust bent van je beperkingen: bescheidenheid!
1.3. Soorten rechtsvergelijking
• Kischel: ‘kan op alle domeinen’
• Moderne RV sinds 19e E
o Eerst vooral privaatrechtelijk: eerste Interna=onaal Congres voor Rechtsvergelijking
(Parijs 1900): beogen universeel privaatrecht
o Na WOI gaat idee van universalisme weg
o Intussen is RV wel doordrongen tot alle inhoudelijke rechtsgebieden
• Verschillende vormen:
1) Inter-naBonale RV: na=onaal recht vergelijken tss verschillende staten
2) Inter-internaBonale RV: interna=onaal- en suprana=onaalrechtelijke normeringsgehelen of -
regels (vb: bescherming mensenrechten in EHRM vs Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten
van de Mens)
3) Intra-naBonale RV: recht van deelstaten vergelijken binnen eenzelfde land
(vb: onderwijsrecht in Vlaanderen, Franse Gemeenschap, Duitstalige Gemeenschap in BE)
4) ParBculier-RV: recht van niet- of niet-zuiver-publiekrechtelijke en=teiten
(vb: recht van kerken)
5) Zuiver interne RV: rechtsregels binnen eenzelfde rechtsstelsel toepasselijk op diverse
fenomenen (vb: pensioenregeling werknemers, zelfstandigen, ambtenaren)
6) Inter-temporele RV: recht geldend op diverse =jds=ppen
7) Voorgaande combineren (vb: onderwijsrecht Vlaanderen en Nederland)
• ‘levend recht / recht in ac=e’ vs ‘recht in de boeken’? Maakt niet uit welke je vergelijkt, maar ze
moeten langs beide kanten wel zelfde zijn
• ‘dogma=sche’ vs ‘func=onele’ RV
o Dogma=sche: vergelijkt geldend posi=ef recht
o Func=onele: gaat uit van probleem en vergelijkt hoe ‘levend’ recht daarop antwoord
• ‘micro’ vs ‘macro’ RV
o Macro: hele rechtsstelsels (groeperen van rechtsstelsels)
o Micro: welbepaalde rechtsinstellingen/normen betreffende eenzelfde fenomeen
1
,Rechtsvergelijking Jorre Gauderis
1.4. RelaBes met belendende rechts- en wetenschapsdomeinen
1.4.1. Rechtsvergelijking en buitenlandrechtskunde
• Buitenlands-recht-kunde verschilt van RV
• MAAR:
o Buitenlands recht is slechts beschrijfaar via rechtsvergelijkende methode
o RV veronderstelt kennis van te vergelijken buitenlands recht
o ‘elk recht behandelen als buitenlands recht’: geen na=onale vooringenomenheid
1.4.2. Rechtsvergelijking en juridisch vertalen en tolken
• Juridisch tolken en vertalen verschilt van RV
• MAAR:
o Analoge opmerkingen als voor buitenlands-recht-kunde
o Juridisch vertaler zal vaak impliciet aan RV doen
1.4.3. Rechtsvergelijking en rechtsfilosofie, -theorie, -sociologie, -geschiedenis
• Verschilt, maar met elk van deze is een vruchtbare interac=e mogelijk
o Rechtsfilosofie en rechtstheorie enerzijds voortbouwen op resultaten RV, anderzijds RV
zelf als toetssteen fungeren voor de universele geldigheid vd rechtsfilosofische of
rechtstheore=sche stellingen
o Rechtssociologie kan RV gebruiken als variabelen te hanteren obv verschillen in
rechtsstelsels. RV kan rechtssociologie gebruiken, aangezien deze verklaringspatronen
voor vastgestelde verschillen en gelijkenissen aanreikt.
+ hoe meer RV aandacht voor ‘levend recht’, hoe belangrijker rechtssocioloog is
o Rechtsgeschiedenis handig voor RV om te verklaren wrm verschillen.
1.4.4. Rechtsvergelijking en internaBonaal privaat- en publiekrecht
• RV is te onderscheiden van rechtstakken
• RV zal belangrijk zijn bij de toepassing vd rechtstakken
++ ‘Compara=ve law and economics’ en ‘legal origins’ ++
• Sinds ca. 1960 opkomst van de law & economics: benaderingswijze vh recht vanuit de
economische analyse vh recht
o Recht gezien als sturingsinstrument om mensen Q gewenst gedrag te brengen
è economische efficiën=e
o Kri=ek: alles reduceren Q nastreven v economische efficiën=e
• Sinds 1994 pogingen om RV en law&economics-benadering te verbinden => 2 benaderingen
o Compara=ve law and economics-benadering
§ Veranderingen in het recht verklaren
§ Uitgangspunt = concurren=e tss rechtsstelsels zorgt ervoor dat rechtsstelsels het
meest efficiënte recht zullen convergeren
§ Maar aanvaarden het bestaan van belangrijke transac=ekosten = eenzelfde norm
in een andere context kan andere efficiën=e toekomen
o Legal origins-benadering
§ Economische resultaten verklaren vanuit de RV
§ = economische resultaten verklaren vanuit verschillen tss rechtsstelsels
§ ‘common law’-benadering > ‘civil law’-benadering
• Common law: meer ruimte aan private regeling en werking markt
• Civil law: meer overheidsbeleid en overheidsregulering
ð Beide benaderingen zijn Angelsaksisch vooringenomen
• Verschil
o Compara=ve law and economics: gebruiken economische wetenschap om RV te verklaren
o Legal origins: omgekeerde: gebruiken RV om economische resultaten te verklaren
• Bewijst dat RV goed gecombineerd kan worden met wetenschappen. MAAR voorzich=gheid en
bescheidenheid blijven belangrijk!!!
2
,Rechtsvergelijking Jorre Gauderis
/2/ Waarom rechtsvergelijking?
2.1. Algemeen
• We onderscheiden:
o Nabije/onmiddelijke doelstellingen/func=es
o Intermediaire doelstellingen/func=es
o Verwijderde doelstellingen/func=es
• Alterna=eve benaderingen zijn mogelijk + Grenslijnen tss categorieën zijn vloeibaar
• Sommige vinden de vraag naar de doelstellingen en func3es van RV ongepast: “RV hee: een
waarde an sich en hoe: zich als wetenschap niet verder te legi3meren. Sterker nog, het verbinden
RV aan bepaalde doelen zou wetenschappelijke karakter zelfs ondermijnen.”
2.2. Onmiddellijke/nabije doelen en funcBes van de rechtsvergelijking
Onmiddellijk/nabije doelen = deze func=es die quasi automa=sch door de RV nagestreefd worden
• Algemene nabije doelen:
o Vreemde R beter kennen/begrijpen
o Eigen R beter kennen/begrijpen
• Specifieke nabije doelen:
o Beter begrijpen hoe vreemd R in zijn geheel en zijn onderdelen opgebouwd is
o Opstellen taxonomie vd rechtsstelsels en hun onderdelen
o Ondersteunen juridisch vertalen en tolken
2.3. Intermediaire doelen en funcBes van de rechtsvergelijking
• Intermediaire doelen = func=es die door rechtsvergelijker zelf vervuld worden en leiden Q
concrete output
• Hierbij rekenen we: zie hieronder
(1) Rechtenonderwijs, met in bijzonder:
o Beginselonderwijs in recht
o Eigenlijke onderwijs v buitenlands R en v RV
o Integreren v rechtsvergelijkende componenten in juridische vakken
o Bijdragen Q de rechtswetenschap als wetenschap
(2) De interpreta=es van het eigen recht ondersteunen, met in bijzonder:
o Bij overname v vreemd recht
o Om leemten in eigen recht op te vullen
+ Vooral nurg voor rechters in common law-systemen
(3) De interpreta=e van interna=onaal en suprana=onaal recht dienen, met in bijzonder wanneer:
o Int. publiekrecht verwijst naar algemene beginselen of interna=onale gewoonte
o Int./sup. instrument begrepen dient te worden vanuit het R vd verdragsluitende staten
(4) Juristen bijstaan bij correcte toepassing vh vreemde recht
(5) Het bijdragen Q de verdere ontwikkeling vd methodologie vd RV en tot de verdere uitbouw vd
RV als wetenschappelijke discipline
2.4. Verwijderde doelen en funcBes van de rechtsvergelijking
• Verwijderde doelen = func=es die de RV nastreeM, maar waarbij de resultaten vd RV alleen niet Q
een onmiddellijke conclusie leiden
o De RV moet hier verrijkt worden met andere input om gestelde doel te bereiken
o Vaak zal uiteindelijk zelfs een poli=eke beoordeling plaatsvinden
• Hierbij rekenen we:
(1) ‘De lege ferenda’ func=e: Makers van nieuw recht helpen in hun taak
(2) Bijdragen tot de ontwikkeling van nieuwe (inter- en suprana=onale) coördina=e-instrumenten
+ Bijdragen tot de ontwikkeling van harmonisa=e-instrumenten of eengemaakt recht
è door verschillende na=onale rechtsstelsels te vergelijken, kan men in een verdrag goed
rekening houden met de verschillen/gelijkenissen en een goede regeling coördineren
(dus RV nodig, maar ook poli=eke beslissingen)
+ verschillende vormen van harmonisa=e mogelijk (strenge, milde, aanbevelingen…)
(3) De ontdekking/ontwikkeling v gedeelde rechtsbeginselen en ius commune
(4) Ter inspira=e van privaatrechtelijke ovk = Het voeden v privaatrechtelijke overeenkomsten
(5) Als hulpwetenschap: ondersteuning v vergelijkende wet. en meta-juridische disciplines
3
,Rechtsvergelijking Jorre Gauderis
/3/ Hoe recht vergelijken?
3.1. Methoden van rechtsvergelijking
• Dogma=sche/descrip=eve methode: begrippen en instellingen zoals ze in de boeken staan
• Func=onele methode: vanuit een probleem vertrekken, de verschillende oplossingen vergelijken
• Teleologische methodebenadering: wat wil je bereiken?
o In func=e vh doel vd RV, zal de methodologische benaderingswijze verschillen è centraal
staat de vraag wat e met de RV wil bereiken
o Je weet maar of je op de goede weg bent, als je weet waarheen je gaat!
• Drm hier nadruk op aantal algemene beginselen en prak=sche vuistregels (ongeacht doel)
3.2. Fasen van de rechtsvergelijking
3.2.1. Het formuleren van de rechtsvergelijkende vraagstelling
3.2.1.1. De vraagstelling
• Doel en onderzoeksvraag expliciteren/formuleren
• Omschrijf in func=e daarvan de centrale onderzoeksvraag
o Belang v accurate formulering: oppassen niet reeds vooringenomen te zijn
(hemeiscentrisme)
o Nagaan of doel wel via RV bereikt kan worden
o Rechtsvergelijkende opdracht ook voor student, best aan doel koppelen, gelet op
teleologische methodebenadering
3.2.1.2. De keuze van de comparanda
• Welke rechtsstelsels in vergelijking opnemen?
o Keuze kan direct voortvloeien uit doel
o Keuze zal vaak niet direct voortvloeien uit doel, omdat er bv te veel landen betrokken zijn
è Keuze moet steeds verantwoord zijn in licht v doel en vraagstelling vd RV
o Keuze kan geholpen worden door vroeger rechtsvergelijkend onderzoek
o Keuze kan gebeuren obv niet-juridische kenmerken
• Vraagstuk van het aantal: 2, 3, 4 of meer comparanda?
o In func=e vh doel vd RV
o Opgepast bij vergelijking met 2 of 3, waarvan een rechtsstelsel eigen is aan de vergelijker
• Verantwoording in licht vh doel = cruciaal: geen verantwoording vanuit taalkennis/rechtskennis vd
vergelijker
3.2.1.3. Is alles vergelijkbaar?
• Nood aan ‘ter=um compara=onis’ voor valide RV?
3.2.2. Het verzamelen van de informaBe en de duiding ervan
3.2.2.1. Een aantal vuistregels voor de beschrijving van buitenlands recht
• Benader buitenlands recht niet door bril vh eigen recht ( = exogene benadering)
• Respecteer eigen structuur en hiërarchie vd rechtsbronnen
• Respecteer het rechtsdenken
• Werk zo veel als mogelijk met primaire rechtsbronnen
• Werk zo veel als mogelijk obv kwalita=eve informa=e gemaakt voor juridische gemeenschap vh
onderzochte land
• Houd de =jdsdimensie in oog
• Houd rekening met geciteerde rechterlijke uitspraken mss niet defini=ef
• Ga er niet als vanzelfsprekend vanuit dat een wet ook w afgedwongen/toegepast
3.2.2.2. Toegang tot informaBe over het vreemd recht (probleem van de toegankelijkheid van info)
• Stelregel: info moet beschikbaar, bereikbaar en betrouwbaar zijn
• Beschikbaarheid nu makkelijker dan vroeger, maar veel minder mogelijkheid om zich in vreemd R
in te leven
• Test ook de kwaliteit en betrouwbaarheid v informa=e
4
, Rechtsvergelijking Jorre Gauderis
3.2.2.3. Recht in de boeken versus recht in acBe, nood aan duiding van verkregen info
• Best info uit primaire bronnen, maar ook vaak secundaire bronnen nurg, maar dan:
o Gelijkwaardige informa=e vergelijken
o Geen info die specifiek voor export bedoeld is
• Gebruik van beschrijving uitsluitend gehaald uit eerder RV onderzoek zijn gevaarlijk: elke RV
steunt immers in meer/mindere mate op eerder RV onderzoek, maar is dus ook schatplich=g aan
beperkingen van dit eerder onderzoek
• Opgepast: enigszins ‘schizofreen’ gedrag van juristen over eigen recht
• Maak best eigen recht Q ‘vreemd recht’ voor de vergelijking
• “law in ac=on” vs “law in the books”?
3.2.3. Het vergelijken en verklaren
3.2.3.1. Verschillen en gelijkenissen in kaart brengen, vaststellen en beschrijven
• Da antwoorden op onderzoeksvraag/vragen voor elk vd comparanda naast mekaar leggen en de
verschillen en gelijkenissen vastleggen
o Kan via ‘kolommen’ of ‘beschrijvingen’
o Naargelang doel vd RV meer nadruk op gelijkenissen of op verschillen
• “Preasump=o similitudinis”: het vermoeden v gelijkaardigheid
o Hoogstens te volgen in privaatrecht voor problemen niet gerelateerd aan religie, moraal,
ideologie
o In algemeen groot gevaar voor hemeiscentrisme
• Nood aan ‘systeem-interne’ vergelijking: niet slechts antwoorden vergelijken, maar deze
antwoorden binnen hun rechtsordening contextualiseren en deze contextuele situering op hun
beurt vergelijken
3.2.3.2. Verschillen en gelijkenissen verklaren
• Crea=eve hoogtepunt v RV ac=viteit: verschillen en gelijkenissen verklaren
• Doorgaans is verklaring niet mono-causaal
• Meestal is verklaring niet exclusief te funderen vanuit eigen RV, maar dient ook gebruik van:
o Resultaten eerder RV onderzoek (è voorzich=gheid geboden, hou rekening met
kwaliteit, beperkingen, voorbehouden van da teerder onderzoek)
o Historische, economische, sociologische… verklaringsfactoren (è niet steunen op soort
intuï=ef aanvoelen van zulke verklaringen, maar wel op wetenschappelijke fundering in
de corresponderende wetenschapsdomeinen)
3.2.4. Het waarderen (?)
• Waarderen = voorkeur uitspreken (wat is beste, meest efficiënte… benadering?)
• Betwist of deze vierde fase v RV is, dan wel eigenlijke RV verlaat en overgaat in beleid
+ ligt in ieder geval in grensgebied tss wetenschap en beleid
• Waarderen gebeurt vanuit eigen waardenstelsel è moet dan ook geëxpliciteerd worden
• Belangrijk is in elk geval de waardering zo min mogelijk te laten meespelen in eerdere fasen vd RV
• Opgepast:
o Met overspannen verwach=ngen van wie rechtsvergelijkingsopdracht geeM:
beleidskeuzen moeten uiteindelijk door beleid gemaakt worden
o Voor opdrachten tot rechtsvergelijking ter onderbouwing van vooraf gemaakte
beleidskeuze
3.3. Bijzondere aandachtspunten
3.3.1. Taalbarrières zijn belangrijk
• Taal & rechtstaal verschillen + gevaar v ‘valse vrienden’
• Talen vd comparanda verschillen en dan is er de taal vd RV
• Streven te werken met originele bronnen maakt de nood aan kennis vd betrokken rechtstalen
groter + soms gevaar te kiezen voor comparanda met gemakkelijk toegankelijke taal
5
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller JoGaud. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $12.94. You're not tied to anything after your purchase.
