een samenvatting, gebaseerd op de syllabus, lesnotities en PowerPoint, die een beknopte weergave biedt van de belangrijkste concepten die in de les zijn behandeld. Het vat de kernpunten samen.
volledig tot en met de les van vrijdag 6/12
Rechtsfilosofie
Prof: Kristof van Assche
Deel 1 rechtsfilosofie en recht: Wat en waarom?
Hoofdstuk 1 : inleiding
Rechtsfilosofie behandelt:
- essentiële vragen over noodzaak vh recht binnen samenleving
- normatieve inhoud vh recht en zijn verhouding tot moraal
- definitie en belang van rechtvaardigheid
- rol vd staat en van macht in het vormgeven en handhaven vh recht
- redenen waarom het recht zou moeten worden nageleefd
Deel 1: Conflict
Functie vh recht: ordening vd samenleving maar waarom?
Conflicten doen zich voor als 4 voorwaarden gezamenlijk voorkomen:
1) veelheid
= aanwezigheid van meerdere personen interactie tussen individuen
Stel 1 persoon: geen conflict mogelijk wegens geen interactie
2) verscheidenheid
= diversiteit werktuigen & grondstoffen, arbeidskracht of lichaam
andere persoon
3) schaarste
= deze middelen zijn in beperkte mate aanwezig niet iedereen doelen
bereiken op zelfde moment
Probleem: iedereen vrij toegang tot schaarse middelen
4) vrije toegang
= stelt personen in staat om zich meester te maken over schaarse
middelen ter behartiging van eigen belangen en ten nadele van
anderen
,Conflict vermijden : uitschakelen van 1 vd 4 basisvoorwaarden
Veelheid uitschakelen nadruk leggen op eenheid
= individuele personen samenvoegen tot 1 collectiviteit met 1 leider of
instantie die alle beslissingen neemt over het gebruik van schaarse
middelen.
diversiteit uitschakelen consensus afdwingen
= handelingen slechts verrichten als ze de goedkeuring krijgen van alle
anderen. Best om allemaal zelfde opinie te hebben
Schaarste uitschakelen overvloed
= diverse behoeften kunnen wel worden bevredigd door beschikbare
middelen
- enkel essentiële behoeften vervullen
- meer middelen beschikbaar stellen door vooruitgang technologie &
het verbeteren van de efficiëntie
vrije toegang uitschakelen verhoudingen onderling vastgelegd
= via het recht een kader creëren waarbinnen personen rechten worden
toegekend om bepaalde middelen te gebruiken
doel: persoonlijke voorkeur na streven binnen de juridische grenzen
Deel 3: Recht
conflict voorkomen: via recht vastleggen van wie toegang heeft tot
schaarse middelen
Hoofdstuk 1 : Functie van het recht
= het recht maakt een samenleving mogelijk waarin veelheid & diversiteit
worden gerespecteerd, zelfs in een wereld van schaarste. Hierbij staan
de vrijheid, individualiteit en zelfrealisatie van elk individu centraal.
Vrijheid wordt beperkt door enkel de toegang tot schaarse
middelen te reguleren
Iedereen kan vrij beschikken over wat hen juridisch toekomt
I. Kant: “Recht is het geheel van de voorwaarden waaronder de vrijheid van de ene
persoon kan worden verenigd met de vrijheid van de andere persoon.
Vrijheid op een andere manier beperken is onnodig
,Hoofdstuk 2 : verhouding tussen recht en moraal
Moraal= het geheel van normen en waarden dat bepaalt wat als goed of slecht wordt
gezien. is afhankelijk van persoonlijke keuzes & innerlijke overtuigingen
Recht biedt structuur om fundamentele normen (moraal) te handhaven
Morele opvattingen zijn vaak heterogeen & gedetailleerd
Verdere relatie recht en moraal veel discussie
Aanhangers van het natuurrecht Aanhangers van het rechtspositivisme
Recht en moraal zijn onlosmakelijk met Recht is onafhankelijk van moraal en
elkaar verbonden bestaat enkel uit regels die door een
autoriteit zijn vastgesteld
Hoofdstuk 3 : kenmerken van het rechtssysteem
Definitie recht 4 essentiële kenmerken:
Reguleren van gedrag binnen samenleving normen
o bepalen wat juridisch juist of fout is
o richtlijnen om samenleven ordelijk en voorspelbaar te maken
o conflicten voorkomen / oplossen
geheel van regels en voorschriften wat mag wel / niet
o formeel vastgelegd
o vrijheden, verplichtingen, aanspraken
uitgevaardigd door of krachtens het maatschappelijk gezag
o autoriteit die regels oplegt
o mandaat van maatschappelijk belang
afdwingbaar door of krachtens het maatschappelijk gezag
o naleving regels afgedwongen
o bv: door politie of rechtbanken
recht is een gestructureerd / bindend systeem dat bedoeld is om orde in de
samenleving te garanderen.
, Hoofdstuk 4 : opbouw van het rechtssysteem
Uitgangspunt: recht is enige realistische manier om mensen in een samenleving
van schaarste vreedzaam te laten samenleven.
Hoe bereiken?: vrijheid van burgers afbakenen vrijheid vastleggen
vrijheid 1 burger beperkt door vrijheid van andere burger normen nodig !!
Wetgevende macht: orgaan dat bevoegd is om regels & voorschriften te formuleren
Uitvoerende macht: orgaan dat er voor zorgt dat die regels en voorschriften effectief
worden uitgevoerd & toegepast
Rechterlijke macht: orgaan dat de naleving van de regels en voorschriften afdwingt
en conflicten oplost
3 machten systeem recht gaat samenleving bindende wijze ordenen
vrijheid maximaal mogelijk wordt gewaarborgd
Hoofdstuk 5 : dwang als basiskenmerk
= naleving juridische normen is afdwingbaar
2 soorten dwang:
Preventieve dwang Repressieve dwang
Doel: mensen motiveren om wet vrijwillig Als preventieve maatregelen falen en
na te leven overtreding van de wet plaatsvind
sancties: boetes, straffen, Doel: overtredingen bestraffen en de
schadevergoeding,… goed gedrag rechtsorde handhaven
zonder handhavend op te treden
Eerlijk en consistente toepassing van de regels burgers hebben rechtszekerheid
en passen normen en sancties niet willekeurig toe.
Doel van recht: vrijwillige naleving, waarbij dwang slechts wordt ingezet om
individuen die de regels overtreden tot de orde te roepen
recht kan niet enkel op dwang berusten
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emmapoortmans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.91. You're not tied to anything after your purchase.
