Dit document bevat mijn volledig verslag (eindopdracht over smartphonegebruik). Ik heb de eindopdracht behaald met een 8.4. Dit document in geschreven in November 2024. Dit document is niet bedoeld om in zijn geheel over te nemen, maar dient als een leidraad voor het uitvoeren voor de opdracht.
Het effect van tijdelijke onthouding versus tijdelijke vermindering op het gewoontegebruik van de
smartphone
Naam: Marie Geyzen
Studentnummer: 852712222
Cursus: Onderzoekspracticum Experimenteel Onderzoek (PB0422)
Examinatoren: Dr. Ron Pat-El en Dr. Natascha de Hoog
Inleverdatum: 15 november 2024
, Samenvatting
Steeds meer mensen ervaren hun smartphonegebruik als problematisch, wat leidt tot een
groeiende behoefte aan effectieve interventies om dit gedrag te beheersen (Radtke et al., 2022). Dit
onderzoek gaat in op de vragen die voortkomen uit het veldexperiment naar 'sweet spot'-
interventies (Brailovskaia et al., 2023). Daarbij is gekeken naar de effectiviteit van twee
interventievormen (tijdelijke vermindering en tijdelijke onthouding van smartphonegebruik) en de
invloed van het gebruik van alternatieve digitale apparaten op deze interventies. De verwachting is
dat tijdelijke vermindering effectiever is dan onthouding, en dat het gebruik van andere digitale
apparaten de effectiviteit van beide interventies vermindert. Zelfcontrole, een
persoonlijkheidskenmerk dat samenhangt met gewoontegedrag (Baumeister et al., 2007), werd
hierbij ook meegenomen.
Het onderzoek hanteert een pretest-posttest controlegroepdesign met 540 deelnemers (18–
49 jaar), willekeurig verdeeld over zes condities (3x2 design). Hun smartphonegebruik werd gemeten
met de SDU Device Tracker, en voorafgaand aan de interventie vulden deelnemers de Brief Self-
Control Scale in (Tangney et al., 2004). De data-analyse vond plaats in Jamovi.
De resultaten tonen een verband aan tussen het persoonlijkheidskenmerk zelfcontrole en de
afname in het gemiddelde aantal ontgrendelingen. Daarnaast blijkt dat de interventievorm van
tijdelijke vermindering het meest effectief is in het terugdringen van het gemiddelde aantal
ontgrendelingen. Deze effectiviteit neemt bovendien significant toe wanneer gebruikers zich ook
onthouden van het gebruik van alternatieve digitale apparatuur.
Deze inzichten dragen bij aan de kennis over het verminderen van problematisch
smartphonegebruik en ondersteunen de verdere ontwikkeling van gerichte ‘sweet spot’-interventies.
,Het effect van tijdelijke onthouding versus tijdelijke vermindering op het gewoontegebruik van de
smartphone
Smartphones zijn tegenwoordig voor veel mensen een essentieel onderdeel van het dagelijks
leven. In 2019 gebruikte 82,5% van de Nederlanders van 12 jaar en ouder een smartphone om te
internetten en in 2022 verstuurde meer dan 88% van diezelfde bevolkingsgroep berichten via
Whatsapp (CBS, 2019, 2022). De toegang tot mobiel internet heeft geleid tot de ontwikkeling van
verschillende applicaties en functies voor mobiele telefoons. Naast bellen, kun je met smartphones
foto’s en video’s maken, e-mails verzenden, bankzaken regelen en het nieuws bekijken. Mensen
hebben via hun smartphone toegang tot sociale media en kunnen er spellen op spelen. Ondanks de
positieve aspecten van smartphones is er een groeiende groep gebruikers die hun eigen gebruik als
storend, ongezond, overmatig en/of problematisch ervaart (Radtke et al., 2022). Om een gezonde
balans te vinden tussen smartphonegebruik en het offline leven, zoeken sommige gebruikers naar
strategieën en hulpmiddelen om hun smartphonegebruik te minderen. Deze strategieën variëren van
het gebruik van mobiele applicaties die helpen bij het controleren van gebruik en zelfhulpboeken tot
de jaarlijkse ‘National Day of Unplugging’ en zelfs digitale detoxreizen (Radtke et al., 2022; Syvertsen,
2017).
De vraag naar initiatieven om smartphonegebruik te minderen, suggereert dat het gedrag
moeilijk te veranderen is. Dit is in lijn met de bevinding dat overmatig gebruik zichzelf lijkt te
versterken (Montag et al., 2015). Een ander, gerelateerd perspectief op overmatig
smartphonegebruik stelt dat het een vorm van gewoontegedrag is dat vrijwel automatisch en
onbewust wordt uitgevoerd (Shaw et al., 2018). Dit wordt verder ondersteund door de observatie
dat bepaalde gedragingen, zoals automatisch naar de telefoon grijpen of meldingen controleren,
deels onbewust van aard lijken te zijn (Billieux et al., 2008; Brailovskaia et al., 2023). Als
smartphonegebruik inderdaad voornamelijk gewoontegedrag is, dan ondersteunt de
wetenschappelijke literatuur indirect de stelling dat het niet gemakkelijk te veranderen is. Het is
algemeen aanvaard dat onbewuste gedragspatronen die voortkomen uit gewoonte niet eenvoudig te
doorbreken zijn (Montag et al., 2015).
Op basis van dit uitgangspunt is er onderzoek gedaan naar interventies om
smartphonegebruik aanhoudend te verminderen. Veel van deze interventies zijn gedragsgericht en
behelzen een tijdelijke onderbreking van het smartphonegebruik (Radtke et al., 2022). Hoewel
gedragsgerichte interventies over het algemeen potentie hebben om smartphonegebruik te
veranderen, is het de vraag welke interventievorm het meest effectief is (Elhai et al., 2016; Kent et
al., 2021; Radtke et al., 2022). Met name is het van belang om te onderzoeken of volledige
onthouding van smartphonegebruik ook na afloop van de interventie tot blijvende
,gedragsverandering leidt bij gebruikers (zie Radtke et al., 2022, voor een aantal voorbeelden). De
meeste gebruikers willen namelijk niet helemaal stoppen met hun smartphone gebruiken, maar
willen leren hun smartphone beheerst te gebruiken of willen hun gebruik consistent minderen. Op
dit moment is het nog niet duidelijk genoeg of een periode van volledige onthouding effectiever is
dan een interventie die gericht is op het gecontroleerd verminderen van gewoontegedrag. Hoewel
volledige onthouding effectief kan zijn bij het doorbreken van gewoonte- of verslavingsgedrag, wordt
het vaak als intensief ervaren door gebruikers (Brailovskaia et al., 2020).
Een interventie gericht op het aanleren van gewenst gedrag lijkt een effectief alternatief (He
& Luo, 2017). Recente literatuur wijst op het belang van zogenaamde ‘sweet spot’-interventies.
‘Sweet spot’-interventies richten zich op het vinden van een gebalanceerd gebruik (He & Luo, 2017;
Radtke et al., 2022). De sweet spot verwijst naar het punt waarop de gebruiker de voordelen van de
smartphone ervaart zonder last te hebben van nadelige gevolgen. Een recent veldexperiment van
Brailovskaia et al. (2023) ondersteunt de waarde van ‘sweet spot’-interventies: in vergelijking met
volledige onthouding had een interventie gericht op het verminderen van smartphonegebruik meer
en langduriger positieve effecten op het psychologisch en fysiek welzijn, evenals op het
zelfgerapporteerde smartphonegebruik van gebruikers die gemotiveerd zijn om het gebruik te
verminderen.
De bevindingen van Brailovskaia et al. (2023) zijn veelbelovend en vormen een uitgangspunt
om de huidige inzichten te verfijnen. Het onderzoek dat we in dit artikel beschrijven, draagt bij aan
de huidige literatuur door zich te richten op een aantal verdiepende aspecten. Ten eerste is het
onduidelijk hoe effectief de ‘sweet-spot’-interventie en de onthoudingsinterventie zijn in het
veranderen van het (onbewuste) gewoontegedrag van de gebruiker na afloop van de interventie.
Door specifiek te kijken naar gewoontegedrag kunnen we inzicht krijgen in het mogelijke proces van
gedragsverandering.
Daarnaast is het de vraag of smartphonegebruik voldoende effectief veranderd kan worden
als de interventie zich niet ook richt op het verminderen van digitaal gebruik in het algemeen. Veel
interventies laten ruimte om smartphonegebruik deels te vervangen door alternatieve digitale
apparatuur, zoals laptops, tablets of gamecomputers (Brailovskaia et al., 2023; Meier & Reinecke,
2020; Radtke et al., 2022). Om effectieve interventies te ontwikkelen is het noodzakelijk om te
bepalen of het voldoende is om deze alleen te richten op het smartphonegebruik of dat ook de
bredere digitale omgeving moet worden meegenomen om gewoontes te doorbreken. In de huidige
studie onderzoeken we daarom of het gebruik van dergelijke alternatieve digitale apparatuur het
effect van een interventie gericht op smartphonegebruik versterkt of verzwakt. Om die reden
manipuleren we in dit onderzoek niet alleen het gebruik van smartphones, maar ook het gebruik van
, alternatieve digitale apparatuur. Daarmee kan worden verduidelijkt of gewoontegebruik van de
smartphone effectief veranderd kan worden zonder ook het digitaal gebruik in het algemeen aan te
pakken.
Ten slotte verschillen mensen in hoe gemakkelijk ze gewoontegedrag kunnen doorbreken.
Het persoonlijkheidskenmerk zelfcontrole lijkt nauw samen te hangen met gewoontegedrag. Een
gebrek aan zelfcontrole hangt samen met het willen vervullen van korte-termijn behoeftes in plaats
van lange-termijn doelen en met gewoontegedrag dat zonder inspanning gebeurt (Baumeister et al.,
2007). Zo blijkt uit onderzoek dat zelfcontrole negatief samenhangt met het aanhouden van
ongezond gewoontegedrag, zoals het eten van ongezonde snacks (Adriaanse et al., 2014) en positief
samenhangt met het aanhouden van gezond gewoontegedrag, zoals sporten (Gillebaart & Adriaanse,
2017). Het is aannemelijk dat zelfcontrole ook een rol speelt bij het in stand houden van
gewoontegedrag omtrent smartphonegebruik. Om de effecten van de interventie nauwkeuriger te
kunnen bepalen is het belangrijk om rekening te houden met individuele verschillen in zelfcontrole.
Doelstelling
Dit onderzoek biedt inzicht in gedragsverandering bij smartphonegebruik, met een focus op
tijdelijke vermindering en onthouding, al dan niet gecombineerd met onthouding van alternatieve
digitale apparaten. Het doel is te achterhalen welke interventie effectiever is in het doorbreken van
gewoontegedrag rond smartphonegebruik. Door zelfcontrole als persoonlijkheidskenmerk te
onderzoeken, kunnen we meer te weten komen over individuele verschillen in het doorbreken van
gewoonten. Als zelfcontrole inderdaad invloed heeft, kunnen interventies beter worden afgestemd
op individuele behoeften, wat de effectiviteit kan vergroten.
Dit onderzoek kan daarmee bijdragen aan het ontwikkelen van een optimale interventie om
problematisch smartphonegebruik te verminderen en levert daarnaast nieuwe theoretische inzichten
op dit gebied.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller geyzenmarie. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.21. You're not tied to anything after your purchase.
