Class notes
Algemene rechtsleer, volledige samenvatting boek, aangevuld met lesnotities
- Course
- Institution
- Book
Dit leren samen met de powerpoints. Het volledige boek zit erin vervat, alsook de lesnotities.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
marthegrammens
Content preview
INHOUDSTAFELDeel 1|Wat is recht?.................................................................................................................................................3
inleiding: een moeilijke vraag...............................................................................................................................3
TITEL 1. fundamentele transformaties van mensenmaatschappijen...................................................................4
Proloog..............................................................................................................................................................4
Vier soorten gemeenschappen.........................................................................................................................4
TITEL 2. Kenmerken van recht.............................................................................................................................10
Proloog: twee benaderingen...........................................................................................................................10
Normatieve ordening......................................................................................................................................10
Institutionele oorsprong..................................................................................................................................12
Afdwingbaar....................................................................................................................................................12
‘juiste’ ordening...............................................................................................................................................13
Rechtvaardigheidstheorieën...........................................................................................................................14
Rechtvaardigheidsstromingen............................................................................................................................17
Theocratische stroming...................................................................................................................................17
Autocratische stroming...................................................................................................................................17
Democratische stroming.................................................................................................................................18
Natuurrechtelijke stroming.............................................................................................................................19
Utilitaristische stroming..................................................................................................................................20
Historische stroming.......................................................................................................................................20
Positivistische stroming...................................................................................................................................21
Nomocratische stroming.................................................................................................................................24
Egalitaire stroming..........................................................................................................................................24
Capability approach.........................................................................................................................................26
Deel 2| functies en finaliteit van het recht.............................................................................................................26
TITEL 1. Functies van het recht............................................................................................................................26
Gedragsafstemming........................................................................................................................................27
Besluitvorming binnen de groep.....................................................................................................................33
TITEL 2. Finaliteit van het recht...........................................................................................................................33
Codificatie........................................................................................................................................................34
Modificatie......................................................................................................................................................34
Deel 3 | Normen en hun samenhang......................................................................................................................37
TITEL 1. Wat is een rechtsnorm?.........................................................................................................................38
Descriptieve vs. prescriptieve normen............................................................................................................38
Talige uitdrukkingen van normen...................................................................................................................39
TITEL 2. Algemene bestanddelen van rechtsregels.............................................................................................41
1
, Normsteller.....................................................................................................................................................41
Normbestemmeling........................................................................................................................................42
Voorgeschreven gedraging..............................................................................................................................42
Modaliteiten....................................................................................................................................................46
Geviseerde feitelijke situatie...........................................................................................................................52
Concretiseringsgradaties.................................................................................................................................53
TITEL 3. De samenhang van rechtsregels: recht als systeem?............................................................................56
Recht als dogmatisch systeem........................................................................................................................56
Recht als sociaal systeem................................................................................................................................57
Recht als chaotische janboel...........................................................................................................................59
Twee metaforen..............................................................................................................................................60
ALGEMENE RECHTSLEER
2
,DEEL 1|WAT IS RECHT?
INLEIDING: EEN MOEILIJKE VRAAG
- De ultieme definitie ontbreekt
o Nog steeds zoeken juristen naar een definitie van hun rechtsbegrip
Immanuel Kant
- Hebben we wel een definitie nodig?
o Vb. chemie heeft geen definitie nodig
o Wel nodig in het recht
o Twee opvattingen
Essentialistische: recht heeft een essentie
Kernelement dat altijd en overal aanwezig is en dat toelaat recht te
onderscheiden van andere fenomenen
Probleem: die essentie is tot nu toe nog niet gevonden
Conventionalistische: een conventie, is veranderlijk
Een afspraak tussen mensen
De inhoud ligt niet op voorhand vast
- Definities van recht: vele vormen
o Statelijk recht
o Gewoonterecht
o Religieus recht
o Natuurrecht
o Internationaal recht
- Definities van recht: vergelijken met families
o Er is geen één essentieel kenmerk per familie
= een kenmerk dat iedereen in de familie heeft en mensen buiten die familie niet
hebben
Talrijke definities die men aan het recht heeft gegeven, overlappen soms gedeeltelijk
elkaar en sluiten elkaar soms ook deels uit
- Recht? Geen essentiële kenmerken
o Gevolg: eerder de conventionalistische opvatting volgen ipv de essentialistische
o Brian Tamanaha
Recht is alles wat mensen door hun sociale praktijken identificeren en behandelen
als ‘recht’
Vb. duizend jaar geleden zou men mensenrechten een bizar fenomeen gevonden
hebben, nu is dit een apart recht dat als normaal wordt gezien
- Recht = standpunt- of maatschappijafhankelijk
o Hangt af van hoe men recht omschrijft
o Men moet zelf een standpunt innemen over wat je als recht beschouwt
o Vb. maatschappijen
Maatschappij 1 en 2 hebben elk een eigen opvatting over wat recht is
Vraag over abortus wordt op twee verschillende manieren beantwoord, door twee
verschillende opvattingen over HET recht
o Vooraleer men een antwoord kan geven over wat HET recht is moet men zelf een
standpunt innemen
- Gevolgen conventionalistische opvatting
o Er is geen universeel en tijdloos criterium om uit te maken wat als recht telt en wat niet
o Recht = relatief naar plaats en tijd
3
, Doorheen de tijd en geografische ruimte: verschillende vormen van recht
Recht is een sociale constructie met een geschiedenis
Geconstrueerd door handelingen van mensen
Er moet rekening gehouden worden met waar men zit
Er moet rekening gehouden worden met de geschiedenis
o Focus ligt niet op een essentie, wel op diverse kenmerken
Geheel aan regels
Gericht op normatieve ordening
Rol handhaving
Rol rechtvaardigheid
TITEL 1. FUNDAMENTELE TRANSFORMATIES VAN MENSENMAATSCHAPPIJEN
PROLOOG
o Niet uitgebreid gezien in les, dus bekijken in boek
o Sociale ontwikkeling binnen een gemeenschap is mogelijk, door het samenspel van:
Materiele facetten
Ideële facetten
Sociale instituten en praktijken
o Niet elke gemeenschap is sociaal even complex
Hoe groter, hoe organisatorisch uitgewerkter
Alle verschillende gedragingen van de leden van de gemeenschap in goede
banen leiden noodzaak aan hiërarchie
Op een gegeven moment bereikt een gemeenschap een graad van sociale
complexiteit die ervoor zorgt dat leiders met tussenpersonen moeten werken
o Elke gemeenschap neemt basisbehoeften van maatschappij voor haar rekening
In complexere gemeenschappen wordt dat soort taken niet aan individuen
toebedeeld, maar aan instituten die in functie van die basisbehoeften zijn
georganiseerd
o Horizontale en verticale specialisatie
Horizontaal
Eenheden staan op hetzelfde niveau
Verticaal
Hiërarchisch verschillende niveaus
VIER SOORTEN GEMEENSCHAPPEN
= Chronologisch, maar niet teleologisch (= het wordt niet steeds beter, het gaat er niet per se op vooruit)
Rijken en moderne staten zijn gewoon complexer qua organisatie dan SJVV en chiefdoms
De manier waarop andere samenlevingsvormen georganiseerd zijn, tref je ook aan binnen moderne
staten
o Organisatie van een groep binnen een grotere samenleving
o Vb. drugskartel, woonwagenbewoners
Recht is aanwezig in elke samenleving, alleen betekent het begrip ‘recht’ niet in elke samenleving hetzelfde
In weinig complexe gemeenschappen is recht iets anders dan in meer complexe maatschappijen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marthegrammens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.98. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now