Betrekkelijk jong vak dat nog steeds in opkomst is. Hangt samen met toenemende druk op
leidinggevenden, managers en medewerkers.
De prestatiedruk is groter dan ooiten van leidinggevenden wordt ook nog eens verwacht dat zij hun
medewerkers niet alleen leidenmaar vooral inspireren en motiveren. Dan is een coach geen
overbodige luxe.
Ervaring, kennis en kunde worden vervangen door machines en computers. We moeten steeds meer
presteren in steeds mindere tijd. Het is dus niet zo gek dat mensen uitgeput raken.
Een coach kan op elke plek waar verandering gewenst is een positieve rol spelen. Coaching houdt
zich namelijk bezig met het leerproces, verandering en ontwikkeling in individuen, teams,
organisaties en grotere schaal. Coahing is vooral doel- en resultaatgericht. Het gaat de
probleemanalyse niet uit de weg, maar blijft niet hangen in problemen en het inzicht daarin.
Hierdoor kan coaching in korte tijd zeer effectief zijn.
1.2 Intrinsieke factoren voor verandering
Inspiratie en motivatie om te veranderen moet van binnenuit komen en zijn intrinsiek. Hierdoor komt
de mens pas echt in beweging. Ze zjin dan gedreven om iets te bereiken of vermijden.
Er kunnen ergens obstakels en belemmeringen zitten. Pas dan wordt de noodzaak gevoeld om er iets
aan te doen/iets te veranderen om je doel alsnog te bereiken.
Intrinsieke factoren: de wil, het verlangen, de noodzaak, beriedheid tot offers, doorzetten.
Intrinsieke factoren bij de cliënt vormen een belangrijke voorwaarde voor de effectiviteit van
coaching.
1.3 Wat is coaching – definities en positie
Coahing is een onderdeel van begeleidingskunde, counseling, supervisie en psychotherapie. Het
verschil tussen coaching en counseling is aan het vervagen (Van Baarsen en Blekkink 2006).
Counseling werd vroeger aangegeven voor het begeleiden van mensen op diepere lagen in de
persoonlijkheid. Coachen gebeurde meer op het niveau van gedrag. Coahing nu ook op diepere lagen
om op diepere niveaus (overtuigingen, waarden etc) een verandering te bewerkstelligen en om
effectiefer om te gaan met innerlijke pijn en belemmerende gedachten- en gedragspatronen.
Bij psychotherapie wordt de cliënt zijn een hulpvraag behandeld door een psychiater of psycholoog
en heeft vaak te maken met een stoornis of geestesziekte zoals beschreven in de DSM-V.
Enkele beschrijvingen:
John Whitmore (1992): “iemands ptentieel mobiliseren voor een maximale prestatie.° Coaching is
eerder iemand helpen leren dan onderwijzen.
De Nederlandse Organisatie van Beroepscoaches (NOBCO 2003): “het strategisch en tactisch
aanwenden van voornamelijk psychologische, spirituele, en communicatieve vaardigheden en
technieken, teneinde een individu of groep op eigen kracht bepaalde, zelfgekozen doelen te laten
bereiken.° Nadruk ligt op faciliteren via methoden, technieken, eigen keuze/verantwoordelijkheid.
,De alba-academie: “de ander helpen zichzelf te helpen om zich als professioneel en persoonlijk te
ontwikkelen en om zijn doelen te bereiken.”
1.4 De aard van coaching
Coaching houdt zich bezig met het faciliteren van cognitieve, emotionele en gedragsveranderingen,
gericht op het bereiken van doelen. Rudy Vandamme heeft het vooral over de ‘begeleiding van de
persoon en zijn ontwikkeling’.
Coaching is gericht op ‘gezonde’ mensen. Mensen die niet gediagnosticeerd zijn met een psychische
aandoening. -> onderscheid met klinische psychologie en psychotherapie.
Coach gebruikt woorden als ‘cliënt of coachee, coachvraag, doelstelling, sessie of gesprek, traject,
versterken, leren, ontwikkelen’.
Coachen heeft ook te maken met bewustwording van (onbewuste) overtuigingen en
gedachtenpatronen. Coach helpt cliënt om eigen hulpbronnen, kernkwaliteiten en krachtbronnen te
ontdekken.
Kernthema’s:
- sprake van gelijkwaardige relatie tussen coach en cliënt.
- faciliteren van inzicht, leren en ontwikkelen.
- de eigen kracht(bronnen), verantwoordelijkheid van de cliënt worden aangeboord. Cliënt
veroorzaakt uiteindelijk zijn eigen verandering en ontwikkeling.
- coaching is gericht op het bereiken van doelen en op het analyseren van problemen (soms
noodzakelijk voor inzicht voor nieuwe keusez).
- coachen is gericht op de persoon ipv op een probleem/diagnose.
- coachen is gericht op ontwikkeling en groei en zowel op helen en versterken wat de mens in zijn
functioneren belemmert als op versterken van wat al krachtig is.
- coachen gebeurt methodisch.
Fenomenen:
Het kunnen ingaan op de directe, intuïtieve ervaringen van verschijnselen die zich voordoen in de
beleving van de cliënt, waarbij het niet-weten een gegeven is. Overeind blijven in het niet-weten is
belangrijk. Hierdoor blijft de coach steeds met een nieuwe blik en in verwondering bij het verhaal en
de beleving van de cliënt kunnen aansluiten.
1.5 Methodisch en fenomenologisch
De effecitviteit van methoden en technieken is bij coaching nog niet altijd bewezen. Ze blijken te
werken, maar ze zijn nog niet grondig/wetenschappelijk onderozcht. Voor de geloofswaardigheid van
de professie is dit ‘evidence-based practice’ wel van belang en is in ontwikkeling. Wel zijn de
methoden en technieken ‘practice-based evidence’.
De fenomenologie is hier evenwaardig mee verbonden en heet te maken met datgene wat niet met
harde feiten data verklaard of aangetoond kan worden, maar er wel is. De houding van niet-weten
bevordert de essentie van het coachen.
1.6 Definities
Coachen: is het methodisch en fenomenologische wijze faciliteren van het leer- en
ontwikkelingsproces van de cliënt teneinde de cliënt te helpen in zichzelf te veranderen wat hem
belemmert en te versterken wat hem stimuleert, om zijn doelen te bereiken.
,De coach: een coach is een opgeleide en getrainde professional die op methodisch en
fenomenologische wijze zijn cliënt of een team helpt te veranderen wat belemmert en te versterken
wat stimuleert om bepaalde doelen te bereiken.
De cliënt: de cliënt is de persoon die binnen een gelijkwaardige werkrelatie wordt gecoacht door een
professionele coach, om zijn doelen te bereiken.
1.7 Onderscheid met aanpalende beroepen
Een coach is:
- Geen docent of mentor die zegt hoe het moet en wat je moet doen. (geeft echter wel kennis
en kunde over en huiswerk op)
- Geen baas die je opdraagt wat je moet doen
- Geen adviseur die zegt wat hij vindt dat je moet doen
- Geen psyhotherapeut die een diagnose stelt en de cliënt gaat behandelen/genezen
De coach ziet de cliënt als gelijkwaardig en gaat ervan uit dat de cliënt zelf de antwoorden heeft. De
coach helpt bij het boven water krijgen van deze antwoorden.
1.8 Patiënten of cliënten – een afbakening
Verschil tussen het denken in ‘patiënten’ en ‘cliënten’.
Het pathologisch venster
Psychologen en psychotherapeuten zijn zichzelf gaan zien als onderdeel van de gezondheiszorg.
James Maddux noemt 4 uitganspunten die bij de pathologische kijk op de klinische psychologie
behoren:
1. De klinische psychologie houdt zich bezig met psychopathologie.
2. Klinische problemen verschillen in aard en hevigheid van ‘normale’ problemen van het leven.
3. Psychische problemen zijn psychische ‘afwijkingen’ en zijn te vergelijken met medishe en
biologische ziekten.
4. De psycholoog moet de ziekte identificeren (diagnosticeren), interventies voorschrijven en de
stoornis behandelen (de patiënt genezen).
Volgens Maddux werd de psychologie gepathologiseerd. Er kwamen steeds meer termen om
iemands ´afwijking´ aan te duiden. Zoals symptoom, syndroom, stoornis, pathologie, iekte, diagnose,
behandeling, patiënt, klinisch. Hierdoor werd het gemakkelijk voor mensen die psychische hulp en
steun zocahten om zich ‘slachtoffer’ te voelen van een psychische ziekte in zichzelf. De nadruk lag op
de ‘stoornis’.
Dsm-v: mogelijke afwijkingen van mensen zijn hierin gecategoriseerd volgens ziektebeelden.
Probleem hierin is het of-of denken. Je hebt het wel of niet, het een of het ander.
Wanneer is vastgesteld dat bepaald gedrag/denken afwijkend van de ‘norm’, wordt het een stoornis
gemaakt en gaat het een eigen leven leiden. We laten hierbij de slachtoffer zijn verantwoordelijkheid
loslaten. ‘ik kan er niks aan doen, want ik heb .... ‘.
Jim van Os: het diagnosticeren en categoriseren brengt met zich mee dat daarop complete
tijdschriften worden gebaseerd; er verschijnen specifieke verzekeringsvergoederingssysteemen,
, farmaceutische industrieën werpen zich erop en hele academische carrières worden erop gebouwd.
Jim pleit ervoor de nuances tussen ziek en gezond weer toe te laten.
Coaching kijkt naar potentieel
Coaching blijft ver van de pathologiesche hoek vandaan. Het gaat om het verschil in uitgangspunt. Bij
coaching wordt er benadrukt wat versterkt kan worden. Coaching richt zich op het welzijn van de
mens, de heelheid, iemands kracht en vaardigeheden en potentie, op innerlijke wijheid, persoonlijke
en professionele ontwikkeling en op de eigen verantwoordelijkheid. Ze stellen zich niet op als
experts, maar als vragenstellers.
1.9 Teken van kracht
Het werken met een coach werd vroeger gezien als iets voor ‘watjes’, maar je moet juist stevig in je
schoenen staan om de confrontatie met jezelf aan te durven gaan.
Voordelen
- werken aan het helder krijgen en bereiken van doelen.
- cliënt voelt zich serieus gneomen, gaat zich sterker voelen en effectiever functioneren.
- bespraing van kosten van ‘mentaal veruim’ en productieverlies.
- De cliënt krijgt nieuwe inzichten en ontdekt zijn belemmeringen en zijn kracht en leert die effectief
in te zetten waardoor het uiteindelijke gedrag effectiever wordt.
- de cliënt wordt gestuend en begeleid in zijn leerproces en ontwikkeling.
1.10 De context van coaching
Coaching is meestal werkgerelateerd. Er ligt vaak een persoonlijke vraag of knelpunt achter.
Cobi Brouwer onderscheudt verschillende aangrijpingsniveaus die gebaseerd zijn op logische niveaus
van Bateson/Dilts:
1. Gedrag; het leren van een handeling of uitvoeren van een taak.
2. Strategie; mentale vermogens.
3. Overtuiging; eerste ingang tot iemands personlijkheid. Overtuigingen sturen het gedrag.
4. Identiteit; wie ben ik? Hoe iemand zichzelf ziet en waardeert.
5. Zingeving; arbeidsgerelateerde vragen.
Organisaties hebben doelen, regels etc. Vaak zijn mensen ook ingerold in het werk. Ze krijgen vaak
het gevoel dat ze een bepaalde rol moeten spelen en iemand moeten zijn die ze niet werkelijk zijn. Ze
zijn ver van zichzelf verwijderd geraakt. Functioneren kost veel energie en kan leiden tot stress of een
burn-out.
Coaching van werknemers belangrijk wie de opdrachtgever is. Zelf de opdrachtgever? ->
tweerichtingsverkeer in een tweedimensionaal contract. Opdrachtgever de werkgever? ->
driehoeksverhouding.
H2 Korte geschiedenis van coaching
2.1 Socrates en zijn tijd
Socrates wordt gezien als de ´stamvader´ van de coachingprofessie, vanwege de manier waarop hij
de ´kunst van het niet-weten´ beoefende en zijn grote beheersing van de dialoog en de kunst van het
vragen stellen. Socrates was iemand die graag vragen stelde en argumenteerde. Hij stelde de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annikeyska63. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.41. You're not tied to anything after your purchase.