Summary
Samenvatting sociologie v/d sociale problemen
- Course
- Institution
In deze samenvatting vind je de lessen terug van Kris Dekeyzer. Zowel de cursus als de Powerpoints zijn hierin betrokken.
[Show more]
Seller
Follow
saraleuridan
Reviews received
Content preview
Hogeschool VivesSamenvatting
sociologie van de
sociale problemen
Sara Leuridan
2024-2025
,Voorbeeldexamens zeker bekijken!!!
Deze vraag komt elk jaar terug (soms wat anders geformuleerd waardoor ander antwoord gewenst
is): “De sterkte van deze benadering ligt in het ontrafelen van stilzwijgende waardeoordelen die
liggen opgesloten in ogenschijnlijk onbetwiste vanzelfsprekendheden”. Over welke traditie in het
omschrijven van sociale problemen hebben we het hier? Verduidelijk en toon aan met een actueel
voorbeeld.
Vragen zeer aandachtig lezen, vaak meerdere deelvragen in 1 vraag!!
Sommige vragen uit de fax (vragen en antwoorden over verschillende jaren heen: zie toledo)
komen ook terug op het examen!!
1. Inleiding
Waaraan denk je als sociaal afwijkend, normoverschrijdend, dringend oplossing nodig hoort?
(niet vanbuiten).
Marginaliteit is in ons dagelijks spraakgebruik een geladen term.
In het woordenboek wordt ‘marginaliteit’ omschreven als:
- Zich als het ware op de grens bevindend, tegen de bestaansgrens aan.
- Ondergeschikt, bijkomstig.
- In maatschappelijk opzicht onbelangrijk geacht en daardoor veronachtzaamd en
vergeten; marginale jongeren; randgroeperingen.
Er zijn ook verklaringen voor, die naargelang onze ingesteldheid, gezocht worden bij het individu
of bij de groep of de samenleving als geheel.
Meetbaarheid? Objectiveerbaarheid? Tijd/ruimte? Normen en waarden…
Hoe je iets meet hangt veel af van de resultaten die je krijgt en wat je eruit kan halen. Maar
het is niet simpel om te meten. Er zijn bv. verschillende cijfers over armoede in België
aangegeven.
Problematieken proberen we objectief te benaderen. Een bijkomend probleem is vaak dat
wanneer je denkt iets objectief te meten, dit vaak niet zo is. De subjectieve definiëring
heeft ook nadelen, want dan laat je het oordeel over aan het individu of de groep. De
oplossing is de definiëring combineren, zowel de groep zelf, statistische meetmethodes,
hulpverleners, individuen… Op die manier kom je tot een gulden middenweg. Je mag niet
te snel oordelen, je moet kijken hoe iets gedefinieerd wordt.
1
, Veel hangt af van waar en wanneer iets gemeten wordt.
Mensenrechten, sociale grondrechten. Afwijkend, uitgesloten, gemarginaliseerd, sociale
uitsluiting, armoede…
“Big five”: armoede, werkloosheid, discriminatie (racisme), wachtlijsten, verslavingen.
Welke zienswijze, bril, sociologisch perspectief…
Sociale pathologie, sociale desorganisatie, waardenconflict, socialisatieperspectief,
anomie, etikettering, kritische theorie,…(schema Lafaille blz. 7)
Een 6-tal sociologische perspectieven die we gaan zien. Hierbij horen manieren van kijken
ernaar, brillen om deze perspectieven op te lossen.
2. “Marginaliteit” in de sociologische literatuur
Margo = rand, grens.
Marginaliteit = de situatie waarin mensen zich bevinden die gelijktijdig tot verschillende groepen
behoren waarvan de normen tegenstrijdig of sterk uiteenlopend zijn.
“Marginal man” is een uitdrukking die ingevoerd werd als aanduiding van mensen die als
vreemdeling tot een groep toetreden. Bv. de Amerikaanse mulatten, Aziatische halfbloeden,
Europese joden (ze zijn geworteld in 2 onderscheiden groepen zonder tot 1 volledig te behoren).
De marginale mens leeft in 2 werelden waarin hij min of meer vreemdeling is.
Maar volgens Simmel en Veblen heeft die dubbele positie ook voordelen. De marginale mens
heeft een wijdere horizon over zijn cultureel milieu, een scherpere intelligentie en een meer
objectieve en rationele kijk op dingen.
Het begrip werd beschreven vanuit rasrelaties en migratie. Later in de sociologische bestudering
is men aandacht gaan geven aan bepaalde categorieën waarvan de maatschappelijke
aanwezigheid als marginaal wordt beschouwd, sociale situaties die als problematisch worden
beschouwd. Men gaat problemen benaderen vanuit begrippen sociaal probleem, afwijkend
gedrag en deviantie. Die begrippen tonen aan dat het gaat om dezelfde problemen, maar duiden
toch steeds aan hoe men kijkt naar die problemen.
De dag van vandaag wordt marginalisering beschouwd als een proces van duurzame uitsluiting
van deelname aan het maatschappelijk bestaan.
Marginaliteit is een tweeledige werkelijkheid: gedomineerde en dominerende marginalen.
- Gedomineerde marginalen: categorieën die vanuit het standpunt v/d sociale orde waarin
ze aanwezig zijn als mogelijke/werkelijke bedreiging worden gedefinieerd.
- Dominerende marginalen: de elite, zij die het systeem beheersen.
3. Een rondleiding in de sociologische perspectieven
We gaan te rade bij de sociale probleembenadering.
2
, In navolging van Lafaille, gaat men uit van de relatieve eenheid van sociale problemen, afwijkend
gedrag en deviantie. De redenen hiervoor zijn:
- De 3 fenomenen overlappen elkaar in veel gevallen, soms volledig, som ten dele.
- Verschillende auteurs hebben zich beziggehouden met die fenomenen. Men mag
verwachten dat hun theoretische ontwikkeling v/h ene terrein op het andere doorspeelt.
- De autonome ontwikkelingen hebben elkaar wederzijds beïnvloed.
De sociale probleembenadering ontwikkelde een aantal theoretische perspectieven waarmee
sociale problemen, afwijkend gedrag en deviantie benaderd kunnen worden.
- Sociale pathologie: sociale problemen worden als ziekten v/d samenleving gezien, als
toestanden die het normaal functioneren v/d SL verhinderen.
- Sociale desorganisatie: sociale problemen zijn het gevolg v/h feit dat bestaande normen
hun geldigheid hebben verloren en falen om het gedrag te reguleren.
- Waardenconflict: sociale problemen zijn het gevolg van strijd tussen tegengestelde
waarden en de achterliggende belangen.
- Socialisatieperspectief: afwijkend gedrag is een vorm van aangeleerd gedrag en is te
wijten aan een defect in de socialisatie. Hier wordt veel belang gehecht aan de subcultuur.
- Perspectief van de anomietheorie: hierin wordt de samenhang tussen het voorkomen van
afwijkend gedrag in een SL en de culturele en normatieve desintegratie v/d SL bestudeerd.
- Etiketteringstheorie: aandacht gaat naar de wijze waarop de SL op vermeend/feitelijk
overtreden v/d maatschappelijk gestelde normen reageert. Vaak is er sprake van self-
fulfilling prophecy waardoor SL zelf de oorzaak wordt van nieuwe normovertredingen.
De historische opeenvolging van deze perspectieven kent 3 belangrijke evoluties
1. Van normatieve naar een positief-wetenschappelijke benadering: vroeger greep men
naar de vrije wilstheorie (onwil of gebrek aan wilskracht) en de natuur (natuur al dan niet
als natuurlijke oorsprong gezien). De sociale pathologie gaat het fenomeen
wetenschappelijk verklaren, maar nog altijd met een maatschappelijk moraliteitsoordeel
als wetenschappelijk criterium.
2. Van sociale problemen in ruime zin naar afwijkend gedrag: er treedt een vernauwing van
het gezichtspunt op: van sociale problemen in ruime zin (armoede, immigratie) naar
afwijkend gedrag en deviantie.
3. Een toenemend inzicht in het sociaal karakter van sociale problemen en afwijkend
gedrag.
Alle perspectieven gaan uit v/h bestaan van sociale problemen, afwijkend gedrag en deviantie als
een zuiver feit, behalve de etiketteringstheorie. Over de aard van dit feit doen ze geen uitspraak.
Het symbolisch interactionisme daarentegen wijst erop dat men het sociaal karakter van die
fenomenen moet inzien. Die fenomenen zijn het product v/e bepaalde SL en komen tot stand door
een proces van collectieve definiëring.
Met die opstelling is er ook een accentverschuiving. In de perspectieven voor de
etiketteringstheorie wordt er vooral gezocht naar een verklaring voor het voorkomen van
normovertredingen. In de etiketteringstheorie wordt de reactie v/d SL op feiten, die als
normovertredingen worden gekenmerkt, bestudeerd.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller saraleuridan. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.73. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
55628 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now