Summary
Samenvatting - Gezondheidspsychologie (Z25292)
- Course
- Institution
Dit document bevat de samenvatting psychologie, het gedeelte gezondheidspsychologie.
[Show more]
Seller
Follow
jillvanolmen
Content preview
GezondheidspsychologieInleiding en situering
Gezondheidspsychologie = zelfstandige deeldiscipline van de psychologie
❖ Onderzoekt relatie tussen gedrag en lichamelijke gezondheid/ziekte
❖ Vertrekt niet vanuit het abnormale/psychopathologische gedrag
❖ Kijkt niet alleen naar ziekte, ook naar gezondheidsgedrag!
Toepassen van psychologische theorieën en onderzoeksresultaten
❖ Bevorderen en behouden van gezondheid, voorkomen van ziekte
❖ Begrijpen hoe mensen reageren, omgaan, herstellen van ziekte
❖ Persoonlijke behandelingen & interventies
❖ Verbeteren van gezondheid & beleid
Uitgangspunt
Bio-psychosociaal model
= geïntegreerde benadering van
❖ Biologische/fysiologische
❖ Psychologische/gedragsmatige
❖ Sociale/omgevingsfactoren
Die bijdragen aan de gezondheid & ziekte
Preventie en gezondheidsbevordering
Gezondheidsdeterminanten
Endogene gezondheidsdeterminanten
- Biologische factoren
Exogene gezondheidsdeterminanten
- Leefstijl & gedrag (alcohol, voeding, activiteit,
roken, seksueel gedrag)
- Fysiek en maatschappelijke omgeving
- Medische zorg en preventie
Gedragsdeterminanten: persoonsgebonden of
omgevingsgebonden, waarom persoon zich zo gedraagt
→ Gezondheidsdeterminanten: beïnvloed door
,Gezondheidsgedrag voorspellen
Waarom doen we wat we doen?
❖ Invloeden op gezondheidsgedrag: gedragsdeterminanten!
➢ Persoonlijkheidskenmerken
➢ Sociale normen
➢ Attitudes
➢ Risicoperceptie en onrealistisch optimisme
➢ Doelstellingen en motivatie voor gedrag
➢ SES
❖ Samenspel van gedragsdeterminanten
Wie zetten we in beweging? → Doelgroep gericht werken,
setting based!
Wat zet ons in beweging? → Gedragsveranderingstechnieken – interacties
Gedragsdeterminanten
Fysieke determinanten:
fitheidscomponenten & technische
vaardigheden
Psychosociale determinanten
Omgevingsdeterminanten.
Sociaalpsychologische gedragsdeterminanten (persoonsgebonden)
Gedragsintentie & motivatie
= Mate van gedragstelling
❖ Intentie ≠ blijvend gedrag
❖ ≠ soorten intenties
➢ Om gedrag te veranderen
➢ Om gedrag vol te houden
❖ Vaak bepaald door andere factoren (attitude/sociale invloed/economisch)
Motivatie:
❖ Verschillen in motivatie
➢ Kwantiteit: hoe hard
➢ Kwaliteit: aard
❖ Niet alle (on)gezond gedrag is gemotiveerd vanuit gezondheid
➢ Gezondheidsgericht gedrag = gesteld omwille van gezondheidsmotieven
➢ Gezondheidsrelevant gedrag = gesteld omwille van andere motieven, maar met
gezondheidsimpact
❖ Vaak meerdere motieven aanwezig
Attitude & uitkomstverwachtingen
= houding tov (on)gezonde gedrag
❖ Redelijk stabiel
❖ Geven richting aan gedrag, maar niet gelijk aan gedrag
❖ Belangrijke determinant voor veel gezondheidsgedrag
➢ Ook indirect via gedragsintentie
❖ Eerdere leerervaringen
❖ Beliefs = overtuigingen
➢ Cognitief ‘bewegen is gezond’
➢ Affectief/moreel/ethisch ‘bewegen is leuk’
➢ Conatief ‘bewegen is een gewoonte’
❖ Algemene attitude: totaaloordeel
, ❖ Specifiek: uitkomstverwachtingen
Uitkomstverwachtingen:
❖ Voor- en nadelen die mensen koppelen aan gedrag
❖ Meer impact van directe effecten dan van uitgestelde effecten
➢ Bv alcohol:
➢ Direct= roes, fun
➢ Uitgesteld: kater, te laat zijn
❖ Vaak ook combinatie van effecten
Subjectieve norm & ervaren sociale invloed
2 onderdelen:
❖ Wat denk jij dat andere denken/verwachten
❖ Hoe belangrijk is het om hun mening te volgen
❖ Vaak verkeerde inschatting die toch gedrag bepaald
Ervaren sociale invloed:
❖ Sociale druk = negatieve invloed op gewenst gedrag
❖ Sociale steun = positieve invloed op gewenst gedrag
➢ Emotioneel
➢ Praktisch
➢ Informatief
➢ Materieel
❖ Modelling
➢ Leren door observatie
➢ Sterkste effect bij
▪ Model dat eerder gelijkend is
▪ Dat gelijkaardige problemen heeft overwonnen
Eigen-effectiviteit
= de verwachting die mensen hebben over eigen vermogen om een bepaald gedrag uit te
voeren (3 dimensies: moeilijkheid, generaliseerbaarheid en zekerheid)
❖ Kan afhankelijk zijn van de situatie
❖ Belangrijke predictor voor bewust gedrag
➢ Opgelet met aangeleerde hulpeloosheid
▪ Door negatieve gebeurtenissen toe te schrijven aan eigen persoonlijke
gebreken of aan externe omstandigheden waardoor hij zelf geen controle
denkt te hebben
➢ Op inspelen via attributietheorie
▪ Toewijzen van succes/falen aan bepaalde oorzaken
▪ 3 dimensies
• Intern/extern
• Stabiel/onstabiel
• Controleerbaar/niet controleerbaar
Geanticipeerde spijt & morele verplichting
= verwachting spijt/schuld te ervaren als men iets (on)gezond niet/wel doet
❖ Niet altijd lange termijn denken
❖ Aanleiding tot cognitieve dissonantie
= perceptie van persoon over morele correctheid van een gedrag
→ Gevoel van morele verplichting/verantwoordelijkheid om zich zo te gedragen
Risico-inschatting
2 inschattingen:
❖ Hoe groot is kans dat ik gezondheidsprobleem ontwikkel
➢ Vaak positieve bias: onderschatting
❖ Hoe ernstig zijn gevolgen als ik dit ontwikkel
, 2 gevaren:
❖ Verlaagde risico-perceptie: verlaagde motivatie tot verandering
❖ Paradoxaal effect van inzetten op angstinductie
➢ Gevaren angstinductie:
▪ Dubbele inschatting:
• Primair: wat is dreiging?
• Secundair: kan ik die wegnemen?
▪ Geen gepercipieerde hanteringsmogelijkheid → Angstreductie in plaats van
gevaarreductie
Kennis
❖ Soms relevant, vaak overschat
❖ Verweven in andere determinanten
❖ 3 soorten kennis
➢ Relatie gedrag & gezondheidsrisico
▪ Mogelijke invloed op risico-inschatting
➢ Hoe veranderen
▪ Mogelijk invloed op eigen-effectiviteit
➢ Diepgaande kennis
❖ Gelinkt aan gezondheidsvaardigheden
➢ = in hoeverre zijn mensen vaardig om info over gezondheid en ziekte te verkrijgen,
te begrijpen, te evalueren en correct toe te passen.
▪ Functionele vaardigheden
▪ Kritische vaardigheden
▪ Interactieve vaardigheden
Bewustzijn
❖ (On)gezondheidsgedrag complex
❖ Mensen weinig bewust
➢ Te optimistisch over eigen gedrag
▪ Ook afhankelijk van vergelijkingsgroep
➢ Geen precieze kennis over grens gezond-ongezond
❖ Besef nodig om te starten, zelden voldoende voor gedragsverandering
Persoonlijkheidskenmerken
Big 5
❖ Neuroticisme
❖ Extraversie
❖ Openstaan voor ervaringen → voorspellende factor voor voedingsgedrag
❖ Inschikkelijkheid
❖ Nauwgezetheid → link met positief gezondheidsgedrag
Moeilijk te veranderen: eerder ifv begrijpen kenmerken v risicogroepen om die in rekening te
brengen bij het ontwikkelen van een interventie.
Omgevingsgebonden gedragsdeterminanten
❖ Fysieke omgeving
➢ Middelen & mogelijkheden vs barrières voor (on)gezond gedrag
❖ Sociaal-culturele omgeving
➢ Sociale inbedding, opvoedingsstijl...
❖ Economische omgeving
➢ Kosten van gedrag, inkomen
❖ Politieke omgeving
➢ Regels en wetgeving
3 niveaus
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jillvanolmen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.69. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53340 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now