Summary
Biologie samenvatting VWO 6 (Biologie voor jou) thema: voeding
- Course
- Institution
- Book
Biologie samenvatting VWO 6 (Biologie voor jou) thema: voeding
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
pietervandendries
Reviews received
Content preview
Biologie samenvatting H1Voeding
Paragraaf 1.1: voeding
Heterotrofe organismen zijn afhankelijk van voedsel. Voedselopname is daarbij afgestemd
op energieverbruik.
Paragraaf 1.2: voedingsmiddelen en voedingsstoffen
Alles wat je eet of drinkt, is een voedingsmiddel. Deze voedingsmiddelen bevatten
voedingsstoffen:
- Eiwitten (proteïnen). Opgebouwd uit aminozuren. De eiwitketens worden
gesplitst in aminozuren en opgenomen in het bloed. In de doelcellen worden de
aminozuren weer aan elkaar gekoppeld. Er komen in menselijke eiwitten 20
verschillende aminozuren voor (12 maken we zelf, 8 zijn essentiële aminozuren).
Deze 12 kunnen we maken door transaminering (verplaatsen van aminogroepen).
De 8 essentiële aminozuren moeten uit de voeding worden gehaald. Eiwitten zijn
bouwstoffen (onderdeel van cytoplasma, celmembraan, cytoskelet en
tussencelstof). Ook reguleren eiwitten processen in het organisme (transport,
signaaloverdracht, katalyseren). Ongebruikte aminozuren worden gedissimileerd
tot onder andere ureum. De overige stoffen die daarbij vrijkomen worden gebruikt
als brandstof.
- Koolhydraten. Koolhydraten zijn onderverdeeld in monosachariden (zoals
glucose), disachariden (zoals lactose), polysachariden (zoals zetmeel).
Koolhydraten zijn belangrijke brandstoffen, maar kunnen ook als bouwstoffen
dienen (bijvoorbeeld in DNA en RNA moleculen). Voedingsvezels zijn stoffen die
niet door enzymen worden afgebroken (voornamelijk koolhydraten uit celwanden).
Een deel kan wel door bacteriën in de darmen worden afgebroken. Deze vezels
bevorderen darmperistaltiek.
- Vetten (lipiden). Vetten zijn opgebouwd uit glycerol (propaan-1,2,3-triol) en drie
vetzuurmoleculen. Deze lipiden heten triglyceriden. Een verzadigd
vetzuurmolecuul is recht en heeft het maximale aantal waterstof atomen per keten.
Een onverzadigd vetzuur bevat één (enkelvoudig onverzadigd vetzuur) of
meerdere (meervoudig verzadigde vetzuur) dubbele bindingen en heeft een knik
(of knikken) in de keten. Cholesterol is een vet dat voorkomt in celmembranen en
bloedplasma. Verzadigde vetzuren bevorderen afzetting van cholesterol tegen de
binnenwanden van de bloedvaten. Dit kan leiden tot hart- en vaatziekten.
Onverzadigde vetzuren gaan deze afzetting tegen. Essentiële vetzuren zijn de
vetzuren die je lichaam niet zelf kan maken, en daarom via de voeding moet
worden genomen. Vetten dienen vooral als brandstof. Een overschot aan vet in de
, voeding wordt opgeslagen in onderhuids bindweefsel en fungeert als isolator en
opslag.
- Water. Water fungeert als oplosmiddel, transportmiddel en
lichaamstemperatuurregelsysteem (leuk woord voor galgje).
- Mineralen (zouten). Ionen worden gebruikt als bouwstoffen en voor fysiologische
processen in het lichaam. Sommige ionen heb je maar in geringe hoeveelheid nodig
(F, P, I2, Mg, S, Fe). Dit heten de spoorelementen. Deze zijn vaak bestanddelen van
enzymen.
- Vitaminen. Vitaminen doen dienst als co-enzym. Zo beïnvloeden vitaminen
enzymactiviteit. Provitaminen zijn voedingsstoffen waar je lichaam zelf vitaminen
uit kan maken. Vitaminen B en C zijn oplosbaar in water en kunnen daarom slecht
worden opgeslagen. Vitaminen A, D en K zijn vetoplosbaar en kunnen daarom
opgeslagen worden.
Bouwstoffen zijn voedingsstoffen die delen van cellen en weefsels kunnen vormen.
Brandstoffen zijn voedingsstoffen die energie kunnen leveren. Een tekort aan bepaalde
voedingsstoffen kan ziekte als gevolg hebben.
Paragraaf 1.3: gezonde voeding
Variatie is de basis van gezonde voeding. Sommige voedingsmiddelen bevatten
additieven die schadelijk voor de gezondheid kunnen zijn als je er te veel van binnenkrijgt.
Een advies rondom voeding is de Schijf van Vijf. Als je elke dag iets uit een van de 5 vakken
eet, krijg je de benodigde voedingsstoffen binnen.
Het benodigde hoeveelheid voedsel per dag is afhankelijk van:
- Leeftijd
- Geslacht
- Lichaamsgewicht
- Milieutemperatuur
- Lichamelijke inspanning
Paragraaf 1.4: voedsel conserveren
Omstandigheden voor micro-organismen ongunstig maken, heet conserveren. Bij lage
temperatuur zijn enzymen niet (of nauwelijks) actief. Bij invriezen sterven micro-
organismen niet, maar zijn slechts hun enzymen inactief. Bij hoge temperaturen gaan
micro-organismen wél dood door de denaturatie van hun enzymen. Bij pasteuriseren (72˚
C) gaan veel micro-organismen dood. Bij steriliseren (120˚ C) gaan nog meer micro-
organismen dood. Bij UHT (ultra high temperature) -sterilisatie (135 ˚ C) gaan alle
micro-organismen én hun sporen dood.
Voedingsmiddelen kan je ook gasverpakken, waardoor micro-organismen minder goed
groeien.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pietervandendries. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.79. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77988 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now