Summary
Samenvatting Recht en Criminologie VUB (2425)
- Course
- Institution
gedetailleerde samenvatting van het vak recht en criminologie aan de VUB, gegeven in het 2e bachelorjaar
[Show more]
Seller
Follow
silkelievens2005
Content preview
Recht & CriminologieModule 1: (constitutionele) basisbeginselen van
het straf(proces)recht
HOC 1: BASISBEGINSELEN
1. (Constitutioneel) strafrecht is publiek recht (in de zin van
overheidsrecht) en geen privaat recht
*in de zin van overheidsrecht; niet per se openbaar/publiek; wel in de zin van het overheidsrecht, en dus
afgezet van het privaatrecht
Publiek recht Privaat recht
Verticaal: tussen burgers en OH (OH weegt Horizontaal: tussen burgers
door)
Algemeen belang Privaat belang
Openbare orde/dwingend recht: Aanvullend recht (enkel als er problemen zijn zal
strafrechtelijke actoren zweren het recht als een soort aanvulling optreden)
“gehoorzaamheid aan de GW” (ook als
strafrechtelijke actoren mag je niet afwijken, je moet
het recht volgen)
Vbn.: strafrecht, fiscaal recht (bv. belastingen), Vbn.: burgerlijk recht, contractenrecht,
bestuursrecht, constitutioneel recht verzekeringsrecht
Casussen: strafrecht is publiek recht
§ hieruit blijkt het publieke karakter van het strafrecht
een computerdeskundige die iemand via internet leerde kennen (die niet
meer verder wilde leven) en fascinatie had voor kannibalisme --> akkoord
ontstaan voor moord en daarna opeten à wanneer ontdekt wordt dit
C1: “De kannibaal
aangehaald, MAAR: je kan niet via een private overeenkomst afwijken van de
van Rotenberg” strafrechtelijke beginselen, MIJ mag nog steeds optreden/je openbaar
vervolgen
ook vrijwillig deelgenomen/toestemming gegeven gedoopt te worden à
ingeroepen door reuzegommers, MAAR je kan niet toestemmen met bv
C2: “Sanda Dia”
slagen en verwoningen à niet geldig, want gaat opnieuw over dwingend recht
ging eigenlijk om zaak waar noch BDP als slachtoHers geen proces wilden,
C3: Bart De Pauw &
maar gedrag BDP stopte à MAAR: niet dader/SO die bepaald of er proces
het proces dat
komt, maar openbaar ministerie/MIJ à vond deze zaak belangrijk als
niemand wou voorbeeldfunctie, “dit kan niet, is een misdrijf”
à opnieuw proberen dader en slachto>er meer inspraak te krijgen; trend naar meer private
afhandeling tussen 2 partijen – SR laat toe voor bepaalde omstandigheden/situaties op private
manier af te handelen, maar dit neemt niet wef dar privaat bepaald kan worden “wat strafbaar
is” etc.
1
,Recht & Criminologie
Twee takken van het publieke strafrecht
§ het publieke karakter geld zowel voor:
Materieel strafrecht Formeel strafrecht
- “het geheel der rechtsregels waardoor - “het geheel van de procedurele spelregels
bepaalde gedragingen strafbaar gesteld volgens welke het materieel strafrecht wordt
worden en de straOen die daarop volgen” (> toegepast” (> welke procedures moeten gevolgd
verwijst naar de materie/inhoud) worden om het MSR te operationaliseren? – het
- misdrijven = strafbaarstellingen vormelijke aspect)
- straOen - welke rechtscolleges bevoegd?
- ook: strafrechtelijke verantwoordelijkheid, - hoe bewijzen verzamelen en een misdrijf
beginselen over poging, deelneming, bewijzen?
rechtvaardiging etc. (hieronder ook alle - hoe de straf vorderen? wie vordert de straf?
strafrechtelijke figren die ervoor zorgen dat een - rechtsmiddelen van burgers
straf/evt. verminderingsvormen kunnen worden - doelgroep: overheid (politie, parket, rechters)
toegepast) (> gericht op strafrechtelijke actoren; je mag als OH niet
- doelgroep: de burger, de hele bevolking eender wat doen)
- inhoudelijke “vanzelfsprekendheid”: (het - (constitutionele) “spelregels” om waarheid
veiligstellen van een paar) essentiële waarden te vinden/iemand te doen stra>en met
- sanctie: straf (waaronder ook enkele respect voor de
constitutionele beginselen zoals geen doodstraf)
grondrechten/mensenrechten
- als (!!!) sanctie: nietigheid, onrechtmatig
bewijs, onontvankelijke strafvordering
(verjaring is dan ingetreden)
2. Strafrecht moet legaal zijn!
§ het belang van het legaliteitsbeginsel (of wettigheidsbeginsel)
o SR moet bij wet bepaald zijn (niet GW!)
§ “geen straf, geen misdrijf, zonder wet”
o straf (en middrijf) kan enkel ingevoerd woren via een wet
§ dus: er moet altijd een wettelijke basis zijn (zowel op materiële als formele vlak)
Wat is strafbaar gedrag?
§ waarom LB zo belangrijk: feit dat elk strafbaar gedrag en alle procedures in de wet
moeten staan
1. menselijk
gedrag
1. belangrijk omdat wij allemaal bepaald gedrag
2. afwijkend
gedrag vertonen, en principe is dat we vrij zijn (en daarom
3. onwettig menselijk G mogen vertonen dat we willen)
gedrag
2. deel van dit MG is afwijkend à maar nog steeds
geen strafbaar gedrag (staat niet in de strafwet)
4. strafbaar
gedrag 3. volgende stap; G vertonen dat onwettig is, M:
daarom nog niet strafbaar
2
,Recht & Criminologie
4. SG: pas sprake van wanneer onwettig gedrag ook
nog eens strafrechtsregel overtreedt à moet wel
degelijk gaan om G dat in de strafwet als strafbaar
beschreven wordt
Normen & strafrecht
1. “Hoe horen we ons te gedragen?” à sociale
3.
"straf"rechtsregels normen, aangeleerd
2. aantal van deze gedragsregels zijn ook rechtsregels
3. pas wanneer gedragsregel ook in het SR is
2. rechtsregels
opgenomen à SR gaat dus maar beperkt deel van
menselijk gedrag strafbaar stellen à omdat wij in
principe (GW) vrije mensen zijn (je mag in principe doen
1. gedragsregels
wat je wilt, maar als je bovenaan komt, dan zal de MIJ
ingrijpen)
Relatie sociale normen/regels en (straf)rechtsnormen/regels
• een rechtsnorm is niet altijd een sociale norm
• een sociale norm is niet altijd een rechtsnorm
• een rechtsnorm is niet altijd een strafrechtsnorm
• een strafrechtsnorm is niet altijd constitutioneel
• kenmerkend aan een strafrechtsnorm is dat de overtreding van de rechtsnorm
aanleiding geeft tot een negatieve reactie (= STRAF)
Strafrecht is normhandhavend recht
(à link tussen SR en normen)
§ strafrecht ¹ expliciete normen (bv. niet in SWB “Je mag niet doden”)
§ wel: een duidelijke omschrijving in de wet van
o normoverschrijdend gedrag
§ = delictomschrijving, strafbaarstelling of incriminatie
o straf
à te handhaven norm = impliciet aanwezig (de norm gaat erachter schuil)
Definitie misdrijf en belang legaliteit
§ = een gedrag of verzuim waar de wet een straf voor voorziet
§ nullum crimen, nulla poena, sine lege: legaliteitsbeginsel
§ bescherming burger tegen willekeur overheid!
Artikel 461 Strafwetboek
§ delictomschrijving: “Hij die een zaak die hem niet toebehoort, bedrieglijk wegneemt, is
schuldig aan diefstal.”
§ straf: “Diefstallen worden gestraft met gevangenisstraf van een maand tot vijf jaar en met
een geldboete van 26 euro tot 5000 euro.”
à als burger moet je op voorhand kunnen weten waaraan je blootgesteld wordt als je het gedrag
wel stelt
3
, Recht & Criminologie
Vier belangrijke gevolgen van het legaliteitsbeginsel
1) Niet-retroactiviteit van de strafwet!!
§ de strafwet heeft nooit terugwerkende kracht! (strafwet geldt altijd voor de toekomst – M:
vanaf wanneer in BS gepubliceerd = te kennen wet!)
§ = de niet terugwerkende kracht van de strafwet
2) Wetgevende macht beslist!
• wetgever bepaalt de strafbaarstellingen, de stra>en en de procedures (zie art. 12 en 14
GW)
• link tussen legaliteit, scheiding der machten (zie GW) en democratie
o waarom zo belangrijk dat WG bepaald? à wetgever = parlement(en) = hierin
volksvertegenwoordigers à democratisch idee dat wij zelf bepalen welk G
strafbaar is en dus welke stra>en daarop volgen à idee dat we dus als burgers
zelf bepalen wat ons SR is
o rechters moeten uiteindelijk de wet toepassen/controleren of ze wordt gevolgd
en indien niet welke straf er opgelegd moet worden
• niet UM (regering + koning), noch RM!
• verbod voor rechters (RM) op “analoge interpretatie”
o rechters moeten SR altijd strikt interpreteren, mogen niet naar analogie
uitbreiden/o.b.v. andere wet uitbreiden
Scheiding der machten in het
straf(proces)recht: ligt vast in GW
3) “Wet” als “enige” bron van het Belgische straf(proces)recht
Als je wilt terugvinden welk G strabaar is, is er in principe 1 rechtsbron à de wet; “de wet” =
wetskrachtige normen (1, 2 en 3)
1) Belgische Grondwet
- rechten en vrijheden
- scheiding der machten… ook in het straf(proces)recht
2) Wet
- Strafwetboek & Wetboek van strafvordering
- Complementaire en bijzondere wetten
- ook: decreten & ordonnanties zijn wetskrachtige bronnen!
3) Internationale & Europese verdragen en regelgeving
- mensenrechten (Verenigde Naties en Raad van Europa) & recht van de Europese Unie
UITZONDERING!! voor strafprocesrecht, naast “wet” ook (heeft te maken met het procedurele):
• gewoonte (praotorioaanse praktijken)
o praktijk van zaken seponneren; mag OM binnen haar bevoegdheid al sinds haar
bestaan, bestaat al zolag dat men dat is gaan aanvaarden
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller silkelievens2005. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.44. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48298 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now