Summary
Uitgebreide samenvatting van het vak 'Ethiek in de zorg'
- Course
- Institution
Duidelijke samenvatting waarbij notities en powerpoints werden verwerkt.
[Show more]
Seller
Followjokecools
Reviews received
Content preview
Examen:toetsen op ethisch reflecteren, 6 open vragen
casus -> waardentoets toepassen
enkele theoretische vragen
vb hoe verhouden de verschillende direct zorgverstrekkende beroepen in het ziekenhuis zich tov elkaar
en tov de directe vanuit een bedrijfsethisch perspectief -> toepassen theorie
Les 1
1. Ethiek in de zorg: opzet
- Ethische benadering van goede professionele handelingen
- Reflectie op de ontwikkelingen in de theorie: weerspiegelingen van historische ontwikkelingen in
de zorg
- Pleidooi voor verbinding van ethische perspectieven van de verschillende actoren
(zorgverstrekkers en zorgorganisatie)
1.1.Ethiek moraal
- Moraal
o Normen en waarden die in de groep belangrijk zijn
- Ethiek
o Systematisch nadenken over moraal en vergelijken tov elkaar
o Reflectie
o Vaak vanuit opvoeding meegekregen
- Verschillend van recht
o = ‘gestolde ethiek’
Discussie over ethisch onderwerp kunnen recht doen ontstaan -> vastleggen in
wetgeving
Komt voort uit moeilijke maatschappelijke/ ethische onderwerpen uit praktijk die
uitmonden in discussie -> consensus bereiken in samenleving
Vb: euthanasiewet
Vb abortuswet
Vb wanneer hebben kinderen inspraak?
2. Normen & waarden
Goed te doen voor de ander
2.1.Normen
- Concrete richtlijn voor handelen
- Algemeen aanvaarde gedragsregels = ‘de standaard’
- Wordt als normaal bevonden -> ‘ongeschreven regel’
- Afhankelijk van religie, cultuur, sociale en maatschappelijke achtergrond
o Wapenwet in Amerika VS waarde gevoel van bescherming
Staat in wet beschreven maar als iedereen dit recht heeft, hoe kan iemand zich
dan nog veilig en beschermd voelen?
o Behandeling van tienermoeders in Ierland
- Actueel in maatschappij
o Kerk: norm = stilzwijgen maar met komst van Paus is alles opgeflakkerd. Ookal is het iets
dat de maatschappij niet goedkeurd. Oogluikend toegelaten
- Sterk cultureel bepaald en tijdsgebonden
o Vb ouderen in de ogen kijken = vorm van disrespect, in andere culturen net beledigend
als je niet kijkt
o Vb in de zorg: afspraken en tijd, in bep culturen niet zo strikt
o Vb vrouwen krijgen voorrang bij betreden van ruimte
- Regels of conventies die opgevolgd moeten worden
- Dagen uit tot overtreding
- Geven boven en ondergrens aan
2.2.Waarden
- Van hogere orde
- Gebonden aan structuur -> wat zijn de principes waar we naartoe willen streven
o Vb vroeger: zorgverlener had het voor het zeggen, nu eerder streven naar autonomie
o Principes die richting geven aan handelen
Vb rechtvaardigheid, beschermwaardigheid
- Generiek voor meerdere maatschappelijke domeinen en niet enkel de zorg
o Vb in colruyt waarden en normen die niet enkel in de zorg gelden
- Motiveren ons om de normen te hanteren, overwegend positief
, 2.3.Systematische reflectie op waarden en normen
- Overstijgt de emotionele reacite op situaties -> roepen vragen op
Voorbeeld
Eetstoornis -> iemand die vermagert en niet wilt eten -> intuitief wil je SV starten -> je kan anders
reageren in ongeveer dezelfde situaties maar bij verschillende ptn (vb cognitief minder -> ouders
betrekken; niet willen -> SV starten)
o Ethisch reflecteren: in overleg gaan met sociale omgeving om bespreekbaar te stellen
Evolutie naar narratieve of beschrijvende ethiek
Ethisch reflectiemodel komt nog aan bod
3. Implicatie van de definities
- Ethiek heeft betrekking op handelingen (doen & laten)
o Vb logistiek brengt eten rond kan onder verschillende gedragingen
- Niet alleen op doen en laten van zorgverlener tov ptn
- Handelen is iets anders dan gedrag -> impliceert grondhoudingen
o Vb mildheid inde zorg ontwikkelen
o Vb respect voor de beslissing van de pt
- Ethiek verondersteld keuzevrijheid
- Ethiek vraagt ruimte voor reflectief gesprek over waarden en normen in relatie tot het handelen
o Verschillende niveau’s
In individuele relatie zorgverlener – pt: micromanagement -> jezelf
Kwaliteit van zorg!
Afstemmen noden pt
Afwijken procedures
Kan ik het team goed ondersteunen
Waar zijn er verbetermogelijkheden?
In teamverband tussen teams en transmuraal: mesomanagement -> HVPK
Missie duidelijk?
Hoe informeren over richtinggevend waardenkader?
Intervisie moment?
Aanspreekbaar voor ethische kwesties?
Macro-management: op organsiatieniveau
Hoe bijdragen aan positief beeld over WZC?
Welke zorgvragen trekken en kunnen we aan
- Vraagt tijd en investering
o Individueel maar ook structureel en organisatorisch inbouwen als HVPK
EXAMENVRAAG
VB reflecteer over vaccinatie bij werknemers: beleid binnen een zorginstelling
- Micro-niveau
o Hoe ziek ben ik de vorige keer geweest van vaccin
o Je werkt met kritische doelgroep vb prematuren -> hen koste wat koste beschermen
Wel nog steeds eigen recht ‘ik wil niet’
- Meso-niveau
o Ik heb al tekorten in mijn team -> stimuleren tot vaccinatie
- Macro-niveau
o Aanmoedigen als beeld naar andere ziekenhuizen toe
4. Ethiek als theoretische aangelegenheid en moraal
- Brengt in kaart welke waarden en normen een rol spelen bij bepaalde handelingsvragen
o = ordening en referentiekader
o Morele overwegingen, ervaringen, argumenten op coherente wijze beschreven en
gefundeerd
o Grote diversiteit in benaderen van ethisch probleem
Weerspiegelt complexiteit van denken over het goede
5. Relativiteit VS relativisme
- Relativiteit
o Erkent onzekerheidsgraad
o Gebrek aan definitief karakter
o Mogelijkheid tot evolutie in ethische reflectie
o Tot consensus komen op bepaald moment -> evidence based medicine
Voortschrijdend inzicht door wetenschap en cultuur -> kan zijn dat je binnen 5j
anders reageert op zelfde probleem
, - Relativisme
o Relatief onbelangrijk inschatten van theorieën over goed handelen -> bagatelliseren en
normvervaging
o Toxisch leiderschap: er wordt niets mee gedaan -> normvervaging
Vb maatschappelijke aanvaarding van pesten op school
6. Ethische theorieën
- 3 categorieën
o Gebaseerd op bepaalde principes
Moed, eerlijkheid, betrouwbaarheid
o Gericht op uitkomsten van beslissingen
Wie heeft het meest baat bij een bepaalde beslissing
o Gericht op intenties van de behandelaar
Wat beoogt iemand met een bepaalde beslissing
Deugdethiek Plichtethiek (deontologie) Gevolgenethiek (utilisten)
Doel: doe wat ‘goed’ is Doel: doe wat niet onmenselijk Doel: maximaliseer het goede
is
Maximaliseer het geluk
Deugden: wijsheid, matigheid, Behandel de mens als doel op
moed, rechtvaardigheid zich, nooit als middel
“Is wat het individu doet “Is dit menselijk wat we doen? “Wat is het gevolg? Totale
deugdzaam?” Zouden we het ook bij iemand geluk?”
Wat is het motief anders doen?”
Centraal: individu Centraal: Centraal: gevolg
handeling(smogelijkheden)
Doe wat deugdzaam is Vegen voor eigen stoep Doel heiligt de middelen
6.1.Deugdethiek
Beauchamp & Childress
4 principes
- Geen schade berokkenen aan pt
o Vb bij therapeutische hardnekkigheid
o Vb veel meta’s maar familie wilt wel nog alles doen
- Weldoen
o Komt vooral voort uit religie: zorgen voor anderen en naasten
- Respect voor autonomie
o Eerst stond zorgverlener patreachaal -> hij wist hoe het meost
- Rechtvaardigheid
o Vb bij transplantatie -> botst met autonomie want wie zegt dat hij nu wel gaat kunnen
stoppen met drinken na levertransplant?
o Wat gaan we ter beschikking stellen en op de juiste manier verdelen
6.2.Plichtethiek
= deontologie
Een handeling moet in lijn zijn met een op zichzelf geldende regel, waarde, norm, wet
Immanuel Kant
Categorisch imperatief van Kant:
Handel altijd zodanig dat jouw handelen als wet kan gelden voor alle anderen, behandel
een ander zoals je zelf behandeld wilt worden
Mensen zijn doel op zichzelf
Je mag de ene mens niet opofferen om een andere te redden
Vb transplantatie: levercirrose door alcohol of toxische hepatitis? Wie krijgt voorrang?
Zo zou ik zelf ook behandeld willen worden
Kritisch tov culturel relativisme
6.3.Gevolgenethiek
Proberen om voor zoveel mogelijk mensen goed te doen
Voor zoveel mogelijk mensen streven naar levenskwaliteit
Niet de handeling zelf staat voorop maar de gevolgen ervan
, Utilisme: een handeling moet bijdragen aan ‘het grootste geluk voor grootst aantal mensen’; kijkt
naar effecten
Vb baby Pia met zeldzame aandoening -> medicatie voor 1p laten terug betalen? Of investeren in
medicatie waar 1/5 in zijn leven mee te maken krijgt?
Wat met euthanasie voor dementerenden?
Hoe kom je tot consensus?
Als je hier uit vertrekt komt er nooit een terugbetaling voor zeldzamere gevallen
Vaak wordt gekeken naar QUALY: wat is het aantal gewonnen kwaliteitsjaren?
Accent op kosten-effectiviteit en nut van investering
Vb minder werkverlet door griepvaccinatie
7. Rechtentheorie
- Rechten van mensen vormen uitgangspunt om handelingen te beoordelen
- Zeer individualistisch
- Vb iedereen heeft recht op privacy, recht op informatie
o Verplicht als arts om alle info mee te delen
Wat doe je bij een suicidale pt waarbij een hersentumor is gevonden?
Afweging maken op voorwaarde dat er gecommuniceerd is met collega’s ->
noteren in dossier anders kwetsbaar voor vervolging
8. Deugdethiek
- Aristoteles
- Vaak kijken naar competenties om te aanvaarden -> intrinsieke kwaliteiten
o Vb mijn team heeft een aanvulling van flexibiliteit nodig
o Motief en intentie zorgverlener
- ‘wat is een goede verpleegkundige?’
o Over welke morele deugden moet zij beschikken
Iedereen heeft zijn eigen krachten -> niet evident om deugden
(karaktertrekken) te laten samenvloeien
8.1.Beheersingsoptiek management
Verschillende karakters in team -> proberen om op voorhand overeenstemming te vinden -> niet
wachten tot conflict
Niet louter focus op technische maar ook op menselijke en communicatieve competenties
Luisteren in eerder empatische dan sympatische modus
Proberen vanuit empatisch redeneren te reflecteren en consensus te krijgen
9. Zorgethiek
Kwaliteit relaties
Specifieke morele handeling nodig voor onderstaande 4 fasen
- Caring about
o Aandacht
o Oog hebben voor zorgbehoefte
o Zonder aandacht onmogelijk tot erkennen en herkennen van nood of behoefte
o Geen focus voor pt = ook niet goed doen voor pt
- Taking care of
o Verantwoordelijkheid
o Zorg organiseren
o Verantwoordelijk voelen om juist te handelen
o Op appel bij iemand
- Care-giving
o Competentie
o Zorg geven op voorwaarde dat je de competentie hebt om zorg te bieden
Vb loodgieter kan niet aspireren maar kan wel zorgzaam pers zijn
- Care receiving
o Responsiviteit
o Zorgrelaties zijn relaties van ongelijken
o Interactie
o Stel je open voor ervaring van pt en pas je zorg hierop aan (vb brandwonden bij
electroden)
10. Communitarisme
Gemeenschap staat centraal
Mens is sociaal wezen en niet primair individu
Gemeenschappelijke waarden -> tradities in geschiedenis
Verzet zich tegen verabsolutering autonomie in termen van negatieve vrijheid
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jokecools. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.45. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now