Summary
Samenvatting Basiskennis taalonderwijs
- Course
- Institution
- Book
Een samenvatting van het hele boek Basiskennis taalonderwijs. Belangrijke woorden zijn gemarkeerd en terug te vinden aan het einde van het document.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
lolabunsch
Reviews received
Content preview
Basiskennis taalonderwijsInhoud
1. De kennisbasis Nederlandse Taal................................................................................................................................3
2. Taalonderwijs en taal...............................................................................................................................................3
2.1 Taalonderwijs........................................................................................................................................................3
2.2 Het taalsysteem.....................................................................................................................................................4
3. Mondelinge taalvaardigheid........................................................................................................................................4
3.2 Spreek- en luisterstrategieën.................................................................................................................................7
3.2.1 Spreekstrategieën...........................................................................................................................................7
3.2.2 Luisterstrategieën...............................................................................................................................................7
3.3. Spreek- en luisterdoelen.......................................................................................................................................8
De relatie tussen luisterdoelen en -strategieën.......................................................................................................8
3.4 Gesprekssoorten...................................................................................................................................................8
4. Woordenschat.............................................................................................................................................................8
4.1 Het woordgeheugen..............................................................................................................................................8
4.2 Woordenschatverwerving.....................................................................................................................................9
4.3 woordleerstrategieën..........................................................................................................................................10
4.4 soorten taalgebruiker..........................................................................................................................................10
5. Beginnende geletterdheid.........................................................................................................................................11
5.1 Geletterdheid......................................................................................................................................................11
5.2 Tussendoelen beginnende geletterdheid............................................................................................................12
5.3 ontwikkeling geletterdheid..................................................................................................................................12
5.3.1. Spontane schrijfontwikkeling.......................................................................................................................12
5.3.2 Spontane leesontwikkeling...........................................................................................................................12
5.4 Auditieve vaardigheden.......................................................................................................................................13
5.5 Visuele vaardigheden..........................................................................................................................................15
5.6 elementaire leeshandeling..................................................................................................................................15
6. Voorgezet technisch lezen.........................................................................................................................................16
6.1 Theorieën over het leerproces............................................................................................................................16
6.2 Strategieën technisch lezen.................................................................................................................................17
6.3 Voordrachtsaspecten...........................................................................................................................................18
6.4 Leesniveaus.........................................................................................................................................................19
6.4.1 niveaus van technisch lezen..........................................................................................................................19
6.4.2 Niveaus van begrijpend lezen.......................................................................................................................19
6.5 Technisch lezen in de samenleving......................................................................................................................19
6.5.1 functioneel analfabetisme............................................................................................................................19
1
, 6.5.2 Dyslexie.........................................................................................................................................................19
7. Begrijpend lezen........................................................................................................................................................20
7.1 leesstrategieën voor begrijpend lezen.................................................................................................................20
7.2 Het leesgedrag van kinderen...............................................................................................................................22
7.3 Technieken voor informatieverwerking...............................................................................................................22
8. Stellen........................................................................................................................................................................ 23
8.1 Functies van het schrijven...................................................................................................................................23
8.2 het schrijfproces..................................................................................................................................................23
8.2.1 Schrijfstrategieën..........................................................................................................................................24
8.2.2 Stelvaardigheden..........................................................................................................................................24
9. Jeugdliteratuur..........................................................................................................................................................25
9.1 Literaire genres....................................................................................................................................................25
9.2 functies van jeugdliteratuur................................................................................................................................26
9.3 beoordelen van jeugdliteratuur...........................................................................................................................26
10. Taalbeschouwing.....................................................................................................................................................27
10.1 Het taalsysteem.................................................................................................................................................27
10.1.1 Fonologie....................................................................................................................................................27
10.1.2 Morfologie..................................................................................................................................................27
10.1.3 Syntaxis.......................................................................................................................................................28
10.1.4 Sematiek.....................................................................................................................................................29
10.1.5 Pragmatiek..................................................................................................................................................30
10.1.6 orthografie..................................................................................................................................................30
10.2 taalvariatie.........................................................................................................................................................30
10.3 Taalverandering.................................................................................................................................................30
10.4 Taalbeschouwingsstrategieën...........................................................................................................................30
11. Spelling.................................................................................................................................................................... 31
11.1 Schriftsystemen.................................................................................................................................................31
11.2 Spellingsprincipes van het Nederlands..............................................................................................................32
11.2.1 Het fonologisch principe.............................................................................................................................32
11.2.2 het morfologisch principe...........................................................................................................................32
11.2.3 Het etymologische principe........................................................................................................................32
11.2.4 Het syllabisch principe................................................................................................................................32
11.3 Spellingsrategieën.........................................................................................................................................33
11.3.1 directe spellingstrategieën.........................................................................................................................33
11.3.2 Indirecte spellingstrategieën......................................................................................................................33
11.4 Spellingcategorieën...........................................................................................................................................34
11.5 werkwoordspelling............................................................................................................................................34
Belangrijke termen........................................................................................................................................................34
2
, 1. De kennisbasis Nederlandse Taal
Per domein moet je op 4 gebieden kennis hebben van dat domein:
1. De leerinhoud wat
a. Wat moeten de basisschoolleerlingen weten en kunnen
2. De domeindidactiek hoe
a. De manier waarop je de leerinhoud van een bepaald domein aan kinderen onderwijs, het gaat om
vaardigheden.
3. Het fundament wat/waarom
a. Achtergrondkennis. B.v. wat is de meest efficiënte manier om woorden aan te leren?
4. De taaldidactiek en het taalbeleid hoe/waarom
a. Algemene didactische principes, omdat in het echte leven alles door elkaar loopt.
2. Taalonderwijs en taal
2.1 Taalonderwijs
Taalronde = een manier van werken waarin veel domeinen van het taalonderwijs samenkomen. Wanneer je b.v.
bezig bent met mondelinge-, luister- en schrijftaalvaardigheden.
Waarom is taalonderwijs belangrijk?
1. Schriftelijke taalvaardigheid leren kinderen niet spontaan.
2. Niet alle kinderen kunnen zich zelfstandig een bepaald niveau van taalvaardigheid eigen maken.
3. Op school leer je een ander soort taalgebruik dan in het dagelijks leven.
4. Bepaalde taalvormen leer je alleen met behulp van het taalonderwijs.
5. Als je kinderen plezier in het lezen van boeken wilt bijbrengen, dan moet je daar apart aandacht aan
besteden.
Volgens de wet op het basisonderwijs worden de volgende onderverdelingen gehanteerd:
1. Mondeling onderwijs
2. Schriftelijk onderwijs
3. Taalbeschouwing, waaronder strategieën
In de praktijk zie je dat in taalmethode een nog verfijndere verdeling (kennisbasis) in domeinen wordt gehanteerd:
1. Mondelinge taalvaardigheid
a. Spreken, luisteren en het voeren van allerlei mondelinge gespreksvormen staat centraal: discussies,
spreekbeurten, leren bepaalde spreek- en luiste strategieën te hanteren.
2. Woordenschat
a. Het aanleren van de betekenis van nieuwe woorden, uitdrukkingen, zegswijzen en spreekwoorden.
3. Beginnende geletterdheid
a. Het vermogen om schriftelijke taal te begrijpen en te gebruiken.
b. Ontluikende geletterdheid: de ontwikkeling van de geletterdheid in de voorschoolse periode van nul
tot vier jaar.
c. Beginnende geletterdheid: groep 1 t/m 3
d. Gevorderde geletterdheid: na groep 3
e. Aanvankelijk lezen = het leren lezen in groep 3.
4. Voortgezet technisch lezen
a. Voortgezet lezen = het leesonderwijs na groep 3.
b. Een onderdeel hiervan is technisch lezen: het kunnen ontcijferen van de letters en het hardop lezen
van woorden, maar er wordt ook aandacht besteed aan efficiënte lees strategieën.
c. Het gaat om het snel kunnen lezen, niet het begrijpend lezen.
5. Begrijpend lezen
a. Het gaat om het begrijpen van de tekst, het achterhalen van de bedoeling.
6. Stellen
a. Schrijven van teksten.
7. Jeugdliteratuur
3
, a. Lezen waar literaire teksten centraal staan. Literair is breed: het gaat om jeugdboeken in ruime zin
en omvat zowel informatieve boeken als fictie.
b. Laten genieten van jeugdliteratuur en lezen.
8. Taalbeschouwing
a. Kinderen leren te reflecteren op de taalvorm, de manier waarop iets is verwoord en het gebruik van
taal.
9. Spelling
a. Kinderen kunnen de meest voorkomende woorden correct schrijven en de belangrijkste
spellingsregels toepassen.
Deze bovenstaande verdeling geld vooral voor vanaf groep 3.
2.2 Het taalsysteem
Taal is communicatie. In het normale taalverkeer kiezen we automatisch de goede woorden en de juiste
zinsconstructies.
De functies van taal
We maken onderscheid tussen:
De communicatieve of sociale taalfunctie: contact maken met anderen. Taal als communicatiemiddel
gebruiken.
o Zelfhandhaving: beschermen en verdedigen
o Zelfsturing: aangeven wat je gaat doen
o Sturing van anderen: gedrag van anderen beïnvloeden.
o Structurering van het gesprek: taal gebruiken om het gespreksverloop te beïnvloeden.
De conceptualiseren of cognitieve functie: taal gebruiken als een hulpmiddel om je gedachten te ordenen en
greep te krijgen op de werkelijkheid.
o Rapporteren: verslag doen van iets wat in de werkelijkheid voorkomt
o Redeneren: stapje verder dan beschrijven, je bewerkt de gebeurtenis door een extra denkstap in te
bouwen.
o Projecteren: jezelf proberen te verplaatsen in de gedachten en gevoelens van iemand anders.
De expressieve taalfunctie
o Taal gebruiken om te experimenteren, om hun gevoelens te uiten, om iets te zeggen dat anderen
nog niet eerder zo gezegd hebben.
o We gebruiken taal om ons van andere te onderscheiden of om uitdrukking te geven aan persoonlijke
emoties.
De verschillende niveaus van taal:
Fonologisch niveau Uitspraak
Morfologisch niveau Opbouw van woorden
Syntactisch niveau Volgorde van woorden
Schematisch niveau Betekenis
Pragmatisch niveau Gebruik
Orthografisch niveau Spelling
Taal is een recursief systeem. Een element van de taal kan weer eenzelfde element van de taal bevatten. B.v. een zin
kan ook weer een andere zin bevatten: ik vermoed dat hij liegt, bevat de zin hij liegt. Dit wordt ook wel een
samengestelde zin genoemd.
3. Mondelinge taalvaardigheid
In de loop der jaren zijn er verschillende theorieën geweest over hoe kinderen hun taal verwerven. We bespreken er
drie:
1. Behaviorisme
2. Creatieve constructietheorie
4
, 3. Interactionele benadering
Behaviorisme
Hier ga je ervan uit dat kinderen hun taal leren door imitatie. Ze bootsen de taal die ze in hun omgeving horen na.
Goedkeuring van de ouders speelt een belangrijke rol.
Kinderen imiteren niet alleen de taal van volwassenen, in de praktijk ligt het niet wat anders. Dit blijkt uit fouten die
gemaakt worden (ik ben gevald wordt niet gezegd door volwassenen). Daarnaast gebruiken ze de mees frequente
woorden in onze taal (de, ik en die) niet het eerst. De zeggen juist eerst concrete zelfstandige naamwoorden en
werkwoorden die verwijzen naar dingen en acties uit de direct omgeving van het kind (stoel, auto, eten). Het
voorbeeld van ouders is noodzakelijk om de taal te leren.
Creatieve constructietheorie
Men gaat ervan uit dat kinderen taal niet simpelweg imiteren, maar zelf over een aangeboren taalvermogen
beschikken waarmee ze op een creatieve manier zinnen kunnen bouwen. verklaring voor de theorie is dat elk
kind elk elke willekeurige taal kan leren. Met het aangeboren taalleervermogen is een kind in staat om zelf structuur
te ontdekken in de taal en kan het ook zinnen vormen die het nog nooit eerder heeft gehoord. Wel is het zo dat de
volgorde waarin een kind zich een taal eigen maakt wordt bepaald door biologische rijping. Binnen deze theorie
wordt sterk de nadruk gelegd op de creatieve manier waarop een kind met behulp van taalvermogen zelf zijn taal
construeerde. De aandacht voor het taalaanbod raakte wat op de achtergrond.
Interactionele benadering
De taalontwikkeling van kinderen begint op het fonologisch niveau met het vormen van spraakklanken. Kinderen
ontwikkeling zich op het morfologisch niveau, waarbij het gaat om de manier waarop woorden gevormd worden
(regels voor opbouw van woorden eigen maken). Ook op het semantisch niveau, waar het gaat om de betekenis van
woorden, ontwikkelen kinderen zich. Kinderen weten niet persé in een keer de betekenis. Het kan zijn dat ze een
tijdje alle dieren “paard” noemen. Op het syntactisch niveau van de taal leren kinderen de regels die er zijn voor het
combineren van woorden. Kinderen leren taal ook op het pragmatisch niveau; ze maken regels eigen voor het
gebruik van de taal en de communicatie tussen mensen leren dat je beter kan vragen: mag ik er alsjeblieft langs?
Dan zeggen: aan de kant! Deze ontwikkelingen gebeuren allemaal tegelijk.
In het taalverwervingsproces van een kind onderscheiden we de volgende twee perioden (Gillis en Schaerlakens
(2000)):
1. De prelinguale periode (van 0 tot 1 jaar)
2. De linguale periode, die weer valt onder te verdelen in:
a. De vroeglinguale periode (van 1 tot 2.5 jaar)
b. De differentiatiefase (van 2.5 tot 5 jaar)
c. De voltooiingsfase (van 5 tot 9 jaar)
Prelinguale periode (0 – 1 jaar)
In deze periode leer het kind zijn eerste woordjes spreken. Deze periode wordt ook wel de voortalige periode
genoemd. Het is nog geen taal omdat het kind nog geen systeem van symbolen en regels hanteert waarmee het een
bepaalde boodschap overbrengt. Er is wel een vorm van communicatie: huilen. Door het huilen kan een baby een
signaal geven dat hij b.v. honger heeft.
Na een week of zes begint de baby zelf klanken te produceren. Daarom wordt deze fase ook wel het vocaliseren
genoemd. Een kind ontdekt de klank van de taal en oefent zijn spraakmechanisme en dat is weer een nieuwe stap op
weg naar het gesproken woord. Na ong. vier maanden gaan kinderen meer experimenteren met het voorbrengen
van geluiden. We noemen dit wel de fase van het vocaal spel.
5
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lolabunsch. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62890 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now
Recently viewed by you
