Summary
uitgebreide Samenvatting Bestuurskunde (KULeuven) jaar
- Course
- Institution
Samenvatting van alle gegeven colleges van het jaar .
[Show more]
Seller
Follow
SenneKUL
Content preview
BestuurskundeAangepaste versie: Senne Paepen
Hoofdstuk 1 & 2
• Belang van de 4 sferen verschilt in tijd en ruimte
o Vb. Rol van de staat nu en vroeger
o Vb. Rol van de staat in Westerse samenleving en Afrikaanse landen
o Vb. Toenemend belang van de markt door privatisering
• Verhouding tussen de sferen verandert in de tijd:
o Staat >< markt
▪ Staat maakt regels voor de markt
▪ Bijvoorbeeld: Privatisering, verstaatsing
o Staat >< civil society
▪ Staat maakt regels voor civil
o Staat >< gemeenschap
▪ Staat bestraft zaken als huiselijk geweld
▪ Bijvoorbeeld: belang van mantelzorgers voor de zorg
o Markt >< civil society
▪ Bijvoorbeeld: overname woonzorgcentra
• Maatschappelijke problemen laten zich niet besturen door de overheid (government) alleen, maar ook niet
door de markt alleen of door de civil society alleen
• Ze zijn in verschillende combinaties van verantwoordelijkheden en rollen met mekaar verweven en die
verwevenheid is de governance.
• Samenleven = politiek georganiseerde verbanden, met alle noodzakelijke relativering over de territoriale
grenzen & over het door elkaar lopen van politieke gemeenschappen.
o Meest brede invulling: wereld/globale samenleving
o Ook gemeente & een buurt
o Elke SL die een politiek georganiseerd verband vormt, bestaat uit verhoudingen uit vier sferen.
▪ Elke sfeer heeft eigen kenmerken & verhoudingen die ervoor zorgen dat de SL’en van elkaar
verschillen.
,Gemeenschappen Markt Staat Civil Society
Private sfeer Private sfeer Publieke sfeer Private sfeer
=> Ideaal: geen dwang, in
praktijk wel
Informeel Formeel Formeel Formeel
Liefde, loyaliteit Ruil, exit Dwang, voice Zorg, vertrouwen
Sfeer waar mensen met Burger is consument Formeel, publiek, non- Betreffende het
elkaar omgaan, gezin Er functioneren bedrijven profit maatschappelijke
stichten, deel zijn van (= profit-organisaties) middenveld
sociale netwerken,…
Privaat, formeel, profit Privaat, formeel, non
Privaat, informeel, non profit
profit
▪ Staat = geheel van overheden en instellingen die optreden voor het algemeen belang & die ons kunnen
verplichten, stimuleren, ondersteunen of hinderen in wat we willen doen maar die we als burgers & als
samenleving ook mee vormgeven.
• => overheden & hun instellingen
o Overheid = politieke systeem op alle niveaus (verkiezingen, WM, UM), de administratie
die beslissingen voorbereiden en uitvoeren, de RM.
• De staat neemt beslissingen & kan daarbij dwingend optreden. Die dwang is een exclusieve
bevoegdheid van de staat.
• Ze kan ook belastingen heffen.
▪ Voice = uitdrukken via verkiezingen wat de voorkeur is voor het beleid van de staat & aangeven wie de
staat moet besturen.
• Door deze beslissing kan de staat groeien of verkleinen & haar focus(sen) verleggen.
▪ Exit = consumenten kunnen een markt verlaten door geen producten meer te kopen.
▪ Maatschappelijke middenveld = geheel v organisaties opgericht door burgers waarin zij zich verenigen.
= Civil Society
• Ze steunt op vertrouwen van burgers: Sociaal kapitaal (= burgers vertrouwen elkaar)
• Belang:
o Verenigen van mensen met gelijkaardige problemen of in gelijkaardige problemen
o Versterkt mensen individueel
o Bundelt verlangens & eisen van mensen t.o.v. de overheid & versterkt die door
vereniging.
, • Ze oefent dus druk uit op de private sfeer, markten & staat. Maar deze oefenen ook druk uit op
de civil society.
• De staat & andere sferen
o Gemeenschap
▪ Bepaalt rechten & vrijheden
• Bv over huwelijk en samenwonen.
▪ Grijpt in in de private sfeer & beperkt/verruimt de vrijheid van mensen
▪ Grondwet beschermt burgers tegen een te opdringere staat
▪ Democratische landen: staatmacht bewust ingeperkt
▪ Autoritaire staat: staat is instrument van machthebbers gebruikt voor totale controle
o Markt
▪ Staat maakt regels waar bedrijven zich aan moeten houden.
▪ Reguleert markten => bepaalt gedrag van bedrijven.
▪ Deregulering, liberalisering & privatisering overheidsondernemingen; materies vermarkten
▪ Onder druk van civil society; gedrag aanpassingen
• Bijvoorbeeld: milieuwetgeving
• Bijvoorbeeld: liberalisering van de energiesector
o Civil Society
▪ Staat ondersteunt financieel delen van civil society & maakt door regels mogelijk/moeilijker
om mensen zich te laten verenigen.
▪ Middenveld kan door staat gebruikt worden/kan zich aanbieden om publieke taken te
vervullen.
• Bijvoorbeeld: subsidies voor verenigingen
• Bijvoorbeeld: erkenning van de uitkomst van het sociaal overleg
• De markt & andere sferen
o Private sfeer:
▪ Manier waarop werkorganisatie in bedrijven is geregeld bepaalt voor een groot deel het
patroon van ons dagelijkse leven & stuurt onze keuzes.
o Staat:
▪ Lobbying voor belangen
▪ Overheden onder druk zetten om keuzes te maken in het algemeen belang.
o Middenveld:
▪ Bedrijven & sectoren komen op voor hun belangen & beïnvloeden acties van de staat &
middenveld
▪ Ook tendensen tot vermarkting: middenveldorganisaties komen in concurrentie met elkaar
te staan.
• Kan ook zijn dat middenveldorg wordt overgenomen door een privaat bedrijf.
• Publieke/Private Sfeer
o Publieke sfeer = staat
o Private sfeer = individuen die organisaties of bedrijven oprichten: middenveld & markt
o Klassiek liberale onderscheid is maar één manier om onderscheid te maken.
• Formele/informele organisatievormen
o Formeel = organisaties hebben een juridisch statuut waardoor ze rechten & plichten hebben.
➔ Alle organisaties in de publieke sfeer, vb. gemeentebestuur
o Private sfeer; informeel
• Profit-organisatie/non-profitorganisatie
o Profit-organisatie = organisatie met als doel winst voor de mensen die het bedrijf hebben opgericht
of er aandelen in hebben.
, o Non-profitorganisatie = organisatie met als doel opbrengt uit activiteiten te halen & die laten
bijdragen tot het algemeen belang of tot het doel waarvoor ze is opgericht.
• Governance
o In een land is er nooit totale dominantie van één enkele sfeer; combinatie van sferen.
o In beleidsuitvoering zijn de drie sferen vervlochten door regelgeving, financiering…
o Arrangementen van governance = stelsels gevormd door de combinatie van de sferen, verbanden
tussen organisaties in deze sferen, mensen die in interactie staan & die samen vorm geven aan
maatschappelijke domeinen of aspecten van het dagelijkse leven.
▪ Arrangementen = dynamisch
o Government door één sfeer
• Bestuurskunde als discipline
o Bestuurskunde = maatschappijwetenschap
= wetenschap die zich bezig houdt met de relaties tussen mensen onderling
o Case het asieldossier
▪ In feite hebben asielzoekers volgens de wet recht op opvang. Fedasil moet hier voor zorgen, maar
medio 2008 kon Fedasil deze opdracht niet meer aan en ontstond er opvangtekort. Dit kwam door
enerzijds door de opvangwet en anderzijds door de in de media breed aangekondigde
regularisatiecampagne die dan ook in het regeerakkoord Leterme I werd ingeschreven. Door het
tekort plaatsten ze ook vele mensen in hotels. Maar toch heeft in 2010 Fedasil zo’n 6000 mensen niet
kunnen toewijzen. Hierdoor stapten sommigen naar de arbeidsrechtbank met grote dwangsommen
tot gevolg. Legerkazernes werden een optie, maar ook hierover ontstond er onenigheid tussen de
burgemeesters, staatssecretaris Courard en De Crem.
▪ In het vervolg van dit hoofdstuk zullen we deze case gebruiken om de verschillende aspecten uit de
definitie van bestuurskunde te illustreren.
• Definitie bestuurskunde
o “De bestuurskunde bestudeert”
▪ Bestuurskunde = vakgebied/discipline
▪ Synoniem: bestuurswetenschap
▪ Kernobject: openbaar bestuur
• = het geheel van organisaties en activiteiten die gericht zijn op de besturing
van de maatschappij.
• Twee luiken:
o Geheel van organisaties:
▪ Het openbaar bestuur dekt een veelheid aan instellingen en
diensten (bv. Ministeries, overheidsbedrijven, PPS’en).
▪ De bestuurskunde zal zich minder toeleggen op organisaties die
behoren tot de wetgevende of rechterlijke macht.
o Proces van besturen van het maatschappelijke bestel:
▪ Een aaneenschakeling van verschillende activiteiten om binnen de
samenleving gewenste ontwikkelingen en effecten te
bewerkstelligen.
▪ Strikte zin: organisaties die verbonden zijn met de UM. Bevolkt door
ambtenaren & aan het hoofd staat een politicus
▪ Ruime zin: ook semi-overheidsorganisaties & particuliere
organisaties
o Houdt zich bezig met inrichting & werking van openbare besturen
o Ook (be)sturen van het maatschappelijke bestel
▪ => aaneenschakeling van verschillende activiteiten om binnen de SL gewenste
ontwikkelingen & effecten te bewerkstelligen.
, - Openbare besturen zijn op verschillende niveaus georganiseerd & zijn sterk vervlochten met elkaar =>
Multi-level governance.
Bestuurskunde is een maatschappij wetenschap
o andere maatschappij wetenschappen kijken er anders naar.
▪ Politicoloog: kijken naar bestuursvormen, verantwoordelijke mensen
▪ Socioloog: kijken naar sociale interacties, invloed op de mensen, reacties van mensen op
politieke acties
▪ Communicatie wetenschappen: rol van de media, hoe brengt politiek alles naar buiten
▪ Economie: wat is de kost van alle maatregelen
▪ Recht: hoe is het juridisch aspect van de maatregel
• Omgeving van het openbaar bestuur
o = alle aspecten die een grote impact hebben op de inrichting & werking van het openbaar bestuur.
1) Politiek-institutioneel
▪ België:
• Constitutionele monarchie
• Parlementaire democratie
• Kiesstelsel: evenredige vertegenwoordiging
• Indien geen parlementaire meerderheid: coalitieregering
o Altijd coalitie van meerdere partijen.
o Moeilijkere besluitvorming
• Ministeriële verantwoordelijkheid over ambtenaren
• Multi-level governance
o groeiend belang van de Europese unie
o Rol van lokale besturen
• Federale staat
o Grotere complexiteit
• Gemeenten/provincies verankerd in grondwet
o Lokale besturen kunnen macht uitoefenen op de besluitvorming ondermeer
via de vertegenwoordiging van lokale bestuurders in Parlement.
• Politiek partijen vertegenwoordigen een sterkte macht
o →particratie: partijen hebben hele grote macht/invloed
• Partijen zijn niet unitair maar regionaal georganiseerd
o Dus partijen enkel vertegenwoordigt in hun regio
▪ Openbare bestuur hangt af van de Regering
▪ Rechtstaat:
• Wetgevende macht bepaald tot hoever het openbaar bestuur in de SL rijkt, welke
omgeving ze heeft & welke actiemiddelen ze tot haar beschikking heeft voor
uitvoering & afdwinging
• Rule of Law = legaliteitsbeginsel = Voor het bestuursoptreden moet een wettige
machtiging voorhanden zijn en er kan uitsluitend conform deze machtiging worden
opgetreden.
• Burgers beschikken over grondrechten, ingeschreven in een Grondwet
o Bieden bescherming tegen overheid
2) Maatschappelijke omgeving
▪ Openbare dienstverlening = producten & diensten moeten ten bate van de maatschappij
zijn.
• Is ook afhankelijk van de maatschappij.
▪ Het openbaar bestuur ondergaat permanent de invloed vanuit de maatschappij. Het
openbaar bestuur is dus een open systeem dat via input en output verbonden is met de
omgeving.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller SenneKUL. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $14.60. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now