Summary
Samenvatting Leerstof Personen- en Familierecht
- Course
- Institution
Overzichtelijke samenvatting van de volledige leerstof voor Personen- en Familierecht
[Show more]
Seller
Follow
nmk
Content preview
Blok 1. Inleiding en PersonenrechtVideocollege 1. Inleiding familierecht
Personen- en familierecht
Het personenrecht regelt de rechtspositie van een natuurlijke persoon: het begin en eind van een
persoon, zijn naam en geslacht, de handelingsbekwaamheid en zijn woonplaats. Het
familierecht heeft betrekking op de rechtsverhoudingen tussen natuurlijke personen op het
terrein van families en relaties.
Invloed Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
Het EVRM is van groot belang voor het personen- en familierecht. Denk aan de materiële rechten
van art. 8, 12 en 14 EVRM, of aan de formele rechten van art. 6 EVRM. Het begrip ‘family life’ (in
het Nederlands vertaald met ‘nauwe persoonlijke betrekking’) uit art. 8 EVRM speelt ook een erg
grote rol in dit vak. Als het nationale recht (in dit geval dus boek 1 BW) geen uitkomst biedt, kan
art. 8 EVRM een oplossing bieden.
Stappenplan schending art. 8 EVRM
1. Is er sprake van een inmenging in het recht op privéleven, familie- en gezinsleven, woning of
correspondentie? – Lid 1.
2. Dient de inmenging een legitiem doel, zoals de nationale veiligheid, openbare veiligheid, het
economisch welzijn van het land, het voorkomen van wanorde of misdrijven, de bescherming
van de gezondheid of de goede zeden, of de bescherming van de rechten en vrijheden van
anderen? – Lid 2.
3. Is de inmenging ‘bij wet voorzien’? – Lid 2.
4. Is de inmenging noodzakelijk in een democratische samenleving; dus beantwoordt de
inmenging een dringende maatschappelijke behoefte en is het proportioneel/subsidiair aan
het nagestreefde legitieme doel? – Lid 2.
Rechtsbeginselen personen- en familierecht
Er zijn een aantal rechtsbeginselen van toepassing op het personen- en familierecht. Denk aan
het beginsel van persoonlijke vrijheid (bijv. partnerkeuze, wel of geen kinderen, trouwen of
samenwonen; er gelden wel beperkingen, zoals het polygamieverbod), het beginsel van
gelijkheid (geen onderscheid op grond van ras, religie etc.), het beginsel van verantwoordelijkheid
(zorgplicht van ouders) en het beginsel van gebondenheid (veel regels van dwingend recht
waarvan niet kan worden afgeweken).
Videocollege 2. Verwantschap en woonplaats
Verwantschap – Art. 1:3 BW
Bloedverwantschap ontstaat tussen personen die juridisch van elkaar afstammen. Een
biologische band is dus niet vereist. Aanverwantschap ontstaat door huwelijk of geregistreerd
partnerschap. Verwantschap kan voorkomen in rechte lijn (ouders-kinderen) of in zijlijn (broer-
zus). De graad van het verwantschap wordt berekend aan de hand van hoeveel stappen nodig zijn
om van de ene persoon naar de andere te komen.
-> Juridisch verwantschap = familierechtelijke betrekking.
Woonplaats
De woonplaats is van belang voor zowel het formele als het materiële privaatrecht. Er bestaan
drie soorten woonplaatsen:
1. Onafhankelijke (zelfstandige) woonplaats (art. 1:10 BW): men kiest zelf waar die woont.
,2. Afhankelijke (afgeleide) woonplaats (art. 1:12 BW): hierbij gaat het om minderjarigen, onder
curatele gestelde en onder bewind/mentorschap gestelde. Zij hebben hun woonplaats dan
bij degene van wie zij ‘afhankelijk’ zijn.
3. Gekozen woonplaats: een persoon kan een andere woonplaats dan zijn werkelijke
woonplaats kiezen, ingeval dit nodig is voor de uitoefening van bepaalde burgerlijke rechten.
Er bestaan twee soorten gekozen woonplaatsen:
- De noodzakelijk gekozen woonplaats, ingeval van verplichting wegens notariële akte of
rechtszaken.
- De vrijwillig gekozen woonplaats, ingeval van contractuele afspraken of zakelijke
overeenkomsten.
-> Verlies van woonplaats – Art. 1:11 BW.
Videocollege 3. Namenrecht
Voornaam – Art. 1:4 BW
Ouders mogen zelf de voornaam van hun kind kiezen, maar de ABS heeft de bevoegdheid om
deze naam te weigeren ingeval de naam ongepast is, of overeenkomt met een bestaande
achternaam. Tevens bestaat er op grond van lid 4 de mogelijkheid om een voornaam later te
wijzigen.
Geslachtsnaam – Art. 1:5 BW
De vaststelling van de geslachtsnaam gebeurt door de ABS of de rechtbank. Er wordt
onderscheid gemaakt tussen verschillende situaties:
• Kinderen binnen huwelijk/GP geboren: keuzemogelijkheid, indien niet gekozen, dan naam
van vader/meemoeder – Lid 4, 1e zin, jo. lid 5 sub a (jo. lid 13).
• Kinderen buiten huwelijk/GP geboren:
- Alleen in familierechtelijke betrekking tot de moeder: haar achternaam – Lid 1, 1e zin.
- Erkenning door man of vrouw: behoudt naam van juridische moeder, tenzij keuze – Lid 2,
1e zin (jo. lid 13).
- Gerechtelijke vaststelling: behoudt naam van juridische moeder, tenzij keuze – Lid 2, 6e
zin, jo. art. 1:24 BW.
• Bij adoptie:
- Door stel van verschillend geslacht: naam vader, tenzij naamkeuze – Lid 3, 1e zin.
- Door stel van hetzelfde geslacht: houdt eigen naam, tenzij naamkeuze – Lid 3, 2e zin.
- Door ongehuwd stel: houdt eigen naam, tenzij naamkeuze – Lid 3, 2e zin.
- Partneradoptie (= partner van juridische ouder): houdt eigen naam, tenzij naamkeuze –
Lid 3, 3e zin.
- Door man alleen: naam vader – Lid 1, 2e zin.
• Onbekende ouders: kind krijgt een voorlopige voornaam en geslachtsnaam van ABS, en later
een definitieve voornaam en geslachtsnaam vastgesteld bij Koninklijk Besluit – Lid 10.
-> Let op! Lid 8 -> Eenheid in gezin.
Vaststelling door de rechtbank
In sommige gevallen wordt de geslachtsnaam vastgesteld door de rechtbank. Denk hierbij aan
het geval dat de geslachtsnaam nog niet is vastgesteld (art. 1:25c BW), dat er aanvulling of
verbetering van de geboorteakte plaatsvindt (art. 1:24 BW), of dat er een wijziging plaatsvindt in
de familierechtelijke betrekking.
Gebruik geslachtsnaam
Er bestaan verschillende opties voor het gebruik van een geslachtsnaam. Je kunt je eigen
geslachtsnaam dragen, of de geslachtsnaam van je partner voeren of een dubbele achternaam
voeren (art. 1:9 lid 1 BW).
, Geslachtsnaam – Wijziging
Wanneer de geslachtsnaam wordt gewijzigd wegens art. 1:5 BW, dus bij een erkenning, adoptie
etc., dan gebeurt dit via de ambtenaar van de burgerlijke stand. Wanneer er sprake is van een
wijziging in de gezagsverhouding, vindt de wijziging van de geslachtsnaam plaats door de
rechtbank (art. 1:253t lid 5 BW). Een andere optie is een wijziging in de feitelijke situatie, waarbij
de Koning bevoegd is om de geslachtsnaam te wijzigen (art. 1:7 BW). De gronden hiervoor volgen
uit het Besluit geslachtsnaamwijzing, en luiden als volgt:
• Kennelijk onwelvoeglijke of bespottelijke namen.
• Veelvoorkomende namen.
• Niet-Nederlandse namen wijzigen opdat deze Nederlands klinken in het belang van
inburgering – Art. 12 lid 2 Rijkswet op het NL-schap.
• Onjuist gespelde namen.
• Meerderjarigen die de naam van de andere ouder willen, indien deze ouder enige tijd in de
minderjarigheid met zorg was belast.
• Geslachtsnaamwijziging is enkel mogelijk nadat de echtscheiding is uitgesproken, tenzij de
betrokkene geboren is na 1 januari 1998 en derhalve zijn/haar geslachtsnaam heeft gekregen
nadat de keuzemogelijkheid is ingevoerd – Art. 5 Besluit geslachtsnaamwijziging.
Ook transgenders mogen onder strikte voorwaarden hun naam veranderen (art. 1:28 BW).
Wet Introductie Gecombineerde Geslachtsnaam
Op 1 januari 2024 is deze wet geïntroduceerd, waarmee het mogelijk is om kinderen de
geslachtsnaam van beide ouders te geven. Hierbij zit er een spatie tussen de twee namen, geen
streepje zoals bij echtgenoten die elkaars geslachtsnaam voeren. Er is ook sprake van een
overgangsrecht voor kinderen geboren tussen 1 januari 2016 en 31 december 2023.
Art. 1:25 BW: Als je als buitenlander naar Nederland komt, moet je je geboorteakte inschrijven
bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente ’s-Gravenhage.
Videocollege 4. Nationaliteit
Grondbeginselen voor verkrijging van nationaliteit
Ius soli houdt in dat de nationaliteit gebaseerd is op de geboorteplaats, zoals in de Verenigde
Staten. Ius sanguinis houdt in dat de nationaliteit gebaseerd is op familierechtelijke
betrekkingen, zoals in Nederland.
-> HvJ EU Chen t. Home Secretary: Ius soli heeft binnen Europa bijna zijn kracht verloren.
Verkrijging Nederlandse nationaliteit
Er zijn drie manieren om de Nederlandse nationaliteit te verkrijgen: 1) Van rechtswege, 2) via optie
(hiermee kan je je nationaliteit terugkrijgen na verlies of wanneer je van mening bent dat je recht
hebt op de Nederlandse nationaliteit, omdat één van je ouders de Nederlandse nationaliteit
heeft), en 3) via naturalisatie (proces waarbij niet-Nederlanders de Nederlandse nationaliteit
verkrijgen).
Verkrijging Nederlandse nationaliteit – Van rechtswege
Er bestaan verschillende manieren om de Nederlandse nationaliteit van rechtswege te
verkrijgen: 1) Door geboorte (art. 3 RWN; geboren ná 31 december 1984), 2) door erkenning (art.
4 lid 2 en 4 RWN), 3) door gerechtelijke vaststelling (art. 4 lid 1 RWN), en 4) door adoptie. Voor
adoptie bestaan er meerdere mogelijkheden. In het geval de adoptie is uitgesproken in
Nederland, wordt dit geregeld via art. 5 RWN. Indien de adoptie is erkend via het Haags
Adoptieverdrag 1993 kan er sprake zijn van sterke adoptie (= familierechtelijke betrekkingen met
de biologische familie zijn doorbroken; art. 5a lid 1 RWN) of van omgezette zwakke adoptie (=
familierechtelijke betrekkingen met de biologische familie zijn niet doorbroken; zwakke adoptie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nmk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.94. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now