Summary
Samenvatting arbeidsrecht
- Course
- Institution
In dit document vind je een samenvatting en mijn notities tijdens de les. Daarnaast vind je er ook oefeningen in met de oplossingen.
[Show more]
Seller
Follow
Lanadexx
Reviews received
Content preview
Individueel arbeidsrechtHet vak:
- Focus op individuele arbeidsverhoudingen
- Toledo slides: vertrekpunt en leidraad / te kennen, ook wat niet in de syllabus staat
- Toledo eventueel extra documenten en oefeningen
Examen:
- Krijgt bijlage voor op het examen (moet dit zelf niet meenemen)
- Oefeningen doorheen de lessen, geen examentoetsen op einde
H1: Wat is sociaal recht?
Sociaal recht = gaat over inidivueel/collectief arbeidsrecht en sociaal zekerheidsrecht
Doel =
- Bescherming van sociale rechten en de regulering van arbeidsverhoudingen (die soms
scheefgetrokken is, weer in evenwicht krijgen)
- Doel:
· evenwicht te creëren tussen de belangen van WN’ers en WG’ers
· Waarborgen sociale rechtvaardigheid (zie historisch lijkt dat in de geschiedenis dit
niet altijd zo is/was)
· Waarborgen economische zekerheid
Opdeling sociaal recht:
1) Arbeidsrecht
a. Juridische bescherming tijdens werk en i.v.m. het “werk”
b. Regelt verhouding tussen werkgever(s) en werknemer(s)
i. Individueel (tussen 1 werkgever en 1 werknemer)
Regelt de rechtsverhouding tussen een individuele werknemer en
zijn werkgever
Betreft de rechten en plichten die voortvloeien uit de
arbeidsovereenkomst (vb. lonen, werktijden, vakantiedagen, ontslag,
arbeidsomstandigheden…)
Regels en wetten binnen het individueel arbeidsrecht
· Arbeidsovereenkomst (regels die de voorwaarden van de
arbeidsovereenkomst bepalen, zoals loon, duur en functie
· Loon- en arbeidsvoorwaarden (bepaling over min.loon,
uitkering bij ziekte en andere)
· Ontslagbescherming (wetgeving die werknemers beschermt
tegen onrechtmatig ontslag)
ii. Collectief (tussen meerdere) - NTK
1
, 2) Socialezekerheidsrecht
= betreft de regels en systemen die bedoeld zijn om werknemers en hun gezinnen te beschermen
tegen inkomensverlies door ziekte, werkeloosheid, ouderdom of andere risicosituaties. Sociaal
zekerheidsstelsel voorziet een financiële steun en sociale voorzieningen voor personen die
tijdelijk of permanent niet kunnen werken
a. Inkomensgarantie in alle omstandigheden
b. Verschillende stelsels – verschillende takken
Werkeloosheidsuitkering
Ziekte- en invaliditeitsverzekering
Pensioenstelsel
H2: Historiek (kan ook vraag op het examen komen hierover)
Waarom historiek bekijken?
- Op die manier krijg je inzicht in waarom bepaalde wetten zijn ontstaan en hoe ze zich hebben
ontwikkeld tot wat ze nu zijn
- Waarom zijn sommige regels ingevoerd en andere geëvolueerd
- Je zal de rol van sociale en economische omstandigheden zien in het creëren van de
bescherming die werknemers vandaag de dag genieten
- Het Belgisch individueel arbeidsrecht is een complexe en dynamische discipline die zich
doorheen de tijd heeft ontwikkeld in een reactie op economische, sociale en politieke
veranderingen
1. Periode kort voor de Franse Revolutie tot de industrialisering
Ambachten en gilden:
Opmerking:
- Het toen huidige België was sterk gereguleerd door ambachten en gilden
· Sterk gecontroleerd tot wie toegang had tot een beroep, opleiding en kwaliteit van
producten
- Arbeidsovereenkomsten waren meestal mondeling en gebaseerd op tradities en lokale
gebruiken
- Generatie op generatie werd job uitgevoerd (strak systeem, waar je niet uit kon geraken)
- Tradities, lokale gebruiken binnen de generatie (star systeem, die niet altijd even
rechtvaardig was)
Franse revolutie (= vrijheid):
2
,Opmerking: veranderingen door FR
- Door de FR werd het feodale systeem (= gelaagde samenleving) afgeschaft, en er werd een
streven naar meer gelijkheid en vrijheid voor burgers nagestreefd
· Toen allemaal strakke hokjes, maar daar wilde men uitbreken
- Invoering de wet le Chapelier en de Allarde wet
· Gilden en ambachten werden afgeschaft
· Maakten vrij toegang tot beroep mogelijk, iedereen mag kiezen
· Mensen moeten de vrijheid hebben doordat ze hun best doen, dat ze hogerop
kunnen geraken
- MAAR kon maar doorbroken worden doordat de wetten verboden dat er vakbonden en
stakingsacties waren (we kunnen maar een vrijheid hebben, als we de verenigingen
afschaften)
· Betekenis: arbeiders hadden weinig middelen om hun rechten te verdedigen
· Vb. vakbond zoals we die vandaag kennen, kon niet. Want er was een verbod op
verenigingen
· Hierdoor stonden de kwetsbaarden alleen, want ze hadden geen collectieve stem
meer
- Politiek: overheid mocht zich niet inmengen in de relatie WG-WN
· De werknemers waren dus monddood
· Cijnskiesrecht (= hoe meer belastingen dat je betaalt, hoe meer jouw stem
doorweegt)
· Dus de arme arbeidsklasse, heeft geen stemrecht (ze hebben niets te zeggen,
niemand kwam voor hun op en konden zich niet meer verenigen). Ze bleven
onderworpen aan de keuzes van de rijkere klasse
2. 19e Eeuw: opkomst van arbeidswetgeving (vanaf de 19e eeuw)
= zoveel mogelijk produceren, los van de veiligheid van de werknemers
Vanaf industrialisering
- Armoede wordt een samenlevingsprobleem (wegvallen sociale structuren)
- Werkgever en werknemer regelen volledig vrij de arbeidsverhoudingen (sterkste
partij hierin: werkgever met zijn grote fabriek heeft het voor het zeggen. Zorgde
voor sociale wantoestanden)
- Ontstaan specifieke risico’s (arbeidsongevallen-beroepsziekten-werkloosheid,
werkgever vond je niet meer goed en kon je gewoon wegsturen)
(Eerst komen de fabrieken, de problemen, opstand en daarna pas verandering)
Zware onlusten (leiden tot opstanden)
3
, Noodzaak wettelijke bescherming voor werknemers
Eerste beschermingswetten voor vrouwen en kinderen
Dit was de eerste opmkomst van de arbeidsbeweging!
- Eerst: wet die de arbeidstijd voor kinderen opstelde + minimumleeftijd opstelde
- Daarna: wet voor nachtarbeid van vrouwen en kinderen verbieden
3. Consolidatie en uitbreiding van de wetgeving (door opkomst)
- Introductie 8u-werkdagen en 48u werkweek
· Bedoeld om arbeidsomstandigheden te verbeteren en de gezondheid van
de werkenemers te verbeteren
- Eerste arbeidsovereenkomstenwet met aandacht voor ontslagbescherming (echter
wel een basisprincipe van arbeidscontract)
4. Na WO II: modernisering en sociale bescherming
- Werkgevers en werknemers moesten samen door de oorlog komen. Werkgevers hebben oog
voor de belangen van de werknemers, en omgekeerd
- Na de oorlog was er een gevoel van gemeenschappelijk doel (= dat het goed gaat met ons
land en iedereen die hierin woont en gevochten heeft voor ons land)
- = samen strijden voor economische voorspoed, en dat kan alleen als de
levensomstandigheden goed zijn en de werkomstandigheden gezond zijn
SOCIAAL PACT (tussen Wg en Wn)
= kantelpunt !
- Sociaal pact leidde tot de oprichting van de Nationale Arbeidsraad en de Centrale Raad
voor het Bedrijfsleven
- Wet op de arbeidsovereenkomsten werden grondig herzien
- Sleutelmoment in Belgische sociale geschiedenis
- Gedurende WO II
- Beginselen
· Wederzijdse erkenning WG’s en WN’s organisaties
· Gemeenschappelijk doel: dankzij economische voorspoed, levensomstandigheden
van de bevolking verbeteren
Goede gang van zaken in de ondernemingen
Billijke verdeling van inkomen
Collectieve onderhandelingen (groepen WN en WG)
Institutionaliseren sociale zekerheid (zodat het voor iedereen toegankelijk
werd)
- Stelselmatig verdere uitbouw van de sociale zekerheid
5. Jaren 70 en 80: hervormingen en arbeidsflexibiliteit
- Hervormingen gericht op het bevorderen van arbeidsflexibiliteit en het aanpassen van de
arbeidswetgeving aan de veranderende economische realiteiten
4
,Dus:
- Bepaalde en tijdelijke arbeid werd ingevoerd
- Regels voor tijdelijke contracten en uitzendarbeid werd vastgelegd
- Wet op behoud van loon bij ziekte (zorgde voor sociale bescherming van Wn te verbeteren
en hen te ondersteunen tijdens periodes van ziekte)
6. Jaren 90 en 2000: Europese invloed en verdere hervormingen
Implementatie van EU richtlijnen
Gebied van gelijke behandeling (gendergelijkheid op de vloer)
Veiligheid en gezondheid op het werk
Arbeidsvoorwaarden (vb. stimuleren van deeltijdarbeid en het verminderen
van de loonkosten voor werkgevers)
7. Het eenheidsstatuut (2014)
= de bedienden mochten een langer opzegtermijn hebben dan werkgevers. Nu wordt dit
gelijkgesteld. (Belgische wet die de ongelijkheid tussen arbeiders en bedienden moet wegwerken. Dankzij
deze wetgeving is bijvoorbeeld de proeftijd en de carenzdag voor arbeiders afgeschaft en gelden dezelfde
opzegtermijnen. De wet eenheidsstatuut verscheen op 31 december 2013 verscheen in het Belgische
Staatsblad.)
In het individueel arbeidsrecht is er een groot onderscheid tussen verschillende benamingen
- Arbeiders: handenarbeid
· Eerst dacht men aan de arbeiders, want die liepen het meeste risico (= regels werden
eerst voor de arbeiders opgesteld)
· Opzegtermijn voor arbeiders waren enkele dagen (door het feit dat de
handenarbeid, het ‘makkelijker’ is al een arbeiders het werk verlaat is dat
makkelijker te vervangen + kan makkelijker dezelfde soort functie vinden)
- Bediende: iemand die met het hoofd werkt (vb. boekhouder…)
· Regels voor bedienden zijn veel voordeliger voor de werknemers, omdat die pas later
zijn gekomen
· Opzegtermijnen voor bedienden waren maandenland (moeilijker om job aan te leren
en een job te vinden)
5
, MAAR vandaag is het onderscheid niet meer duidelijk te maken. Want arbeider moet nu niet meer 4
vijzen indraaien, maar kan meer taken om zich nemen (vb. auto moet van a tot z helemaal in orde
zijn) (Grondwettelijk Hof noemde het discriminatie)
Vandaar is het onderscheid ‘discriminatoir’ (niet meer rechtvaardig, en moet eruit) en zo is het idee
er onstaan van het eenheidsstatuut
Belangrijke wijzigingen door het eenheidsstatuut:
- Carensdag: de carensdag, een periode waarin arbeiders geen loon ontvingen bij de eerste
dag van ziekte, werd afgeschaft.
· De bedienster wordt betaald de eerste dag van ziekte dat hij of zij niet naar het werk
komt, arbeidsers niet. NU: worden ze gelijk behandeld
· Dus NU: zowel arbeiders als bedienden hebben nu recht op loon vanaf de eerste
ziektedag
- Opzeggingstermijn:
· Voorheen golden er verschillende opzeggingstermijnen voor arbeiders en bedienden
· NU: uniforme opzeggingstermijnen, gebaseerd op anciënniteit van de werknemer
Eenheidsstatuut: er is nog altijd geen sprake van een eenheid, want er zijn nog steeds verschillen
tussen arbeiders en bedienden, zonder dat dit te verantwoorden valt. Vb. uitbetaling van ziekte,
regeling van de jaarlijkse vakantie is helemaal anders.
Algemeen:
- Historisch onderscheid
- 1993 Arrest Arbitragehof (nu: grondwettelijk hof)
· Discriminatie dat je maakt tussen arbeiders en bedienden
- 2011
· IPA-wet (geen verdere toelichting)
Principieel akkoord om het tegen te gaan (maar lukte niet om het in een
goeie wet te gooien)
Er was een akkoord tussen sociale partners om iets te doen aan de
ongelijkheid
· Arrest Grondwettelijk Hof (discriminator!)
Carenzdag (= eerste dag dat iemand afwezig is op het werk, nu is dit voor alle
Wn’ers betaald. Vroeger werden de bedienden betaald, en de arbeiders niet)
Opzegtermijnen (na 2014: wel allemaal gelijk)
Onder druk is er een nieuwe wet op het eenheidsstatuut (26/12/2013)
- 2013
· Sociale partners
· Politiek akkoord 5 juli 2013
· Wet van 26 december 2013 (wet op het eenheidsstatuut)
6
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Lanadexx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.38. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
51292 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now