Deze samenvatting biedt een bondige, overzichtelijke beschrijving van elke besproken socioloog en diens theorieën. De samenvatting is een combinatie van PPT's, lesnotities en het boek. Ik adviseer dit te gebruiken als overzicht.
Ikzelf behaalden een 16/20 met deze samenvatting.
Inleiding klassieke sociologische theorie
Theorie en model
- Theorie: geheel van uitspraken die geheel van feiten op algemene manier wil verklaren
o Algemeen (niet situationeel), consistent, al dan niet bevestigd (wel juist of fout)
- Model: voorstelling van een idee of theorie
o Achter een model schuilt een theorie
o Niet juist of fout (theorie wel)
Vb model van een dubbele helix (DNA)
Theorie en paradigma
- Paradigma: basisvoorbeeld dat sociale fenomenen helpt begrijpen en verklaren
o Paradigma van Kuhn: normale wetenschap, anomalieën, revolutie, nieuwe fase van
normale wetenschap
Vb ruilparadigma: alles als ruil
- Theorie: vertrekkend vanuit een paradigma, kan met tot geheel van uitspraken die geheel
van feiten op algemene manier wil verklaren komen
- Kenmerkend aan sociale wetenschappen: niet opeenvolging van theorieën maar theorieën
en paradigma’s die naast elkaar staan
4 hoofdparadigma’s van de sociologie (afhankelijk van zienswijze)
Sociaal gedrag Collectiviteit Individu
Vrij Functionalisme Symbolisch interactionisme
Gedetermineerd Conflicttheorie Ruiltheorie
Ruiltheorie: individu dat handelt naar voorkeur
Symbolisch interactionisme: het geven van betekenis vertrekt in interactie (Mead)
Conflicttheorie: sociaal gedrag bepaald door klassenbelangen (Marx)
Functionalisme: collectiviteit functioneert als geheel en is vrij (bepaling doelen) (Comte, Durkheim)
Theorie, stroming, traditie
- Theorie als traditie: eigen logica en gewoonten, teruggrijpen naar oude bronnen (belang kst)
- Tradities onder te brengen in stromingen
- Sociologisch denken wordt gevoed door:
o Erfenis van positivisme: testbaarheid
o Sociale problemen: bruikbare kennis
o Wens om eigen tijd te begrijpen
Auguste comte (1789-1857)
Comte en de erfenis van het positivisme
In de filosofie loopt een lijn van het positivisme van verlichtingsdenkers (Condorcet & Saint-Simon),
via Comte tot de neopositivisten en logisch positivisten
- Positivisme en sociologie: positivistische invloed van Comte en Durkheim (sociologie als
wetenschap van sociale feiten)
- Positivisme en politiek: beleid gebaseerd op feiten (positivisme) populisme (connectie
met realiteit)
- Hybride positivistische droom: sciëntocratie wetenschap als religie
1
,Toon Verheyen 2019-2020
o Veralgemeende wetenschappelijkheid: naar een kennismaatschappij: kennis als
middel (niet doel)
o Sociologie als koepelwetenschap: opnemen van alle positieve kennis
Sociologie omdat het de volledige mensheid als onderwerp heeft
o Neiging naar sciëntocratie: politiek wordt toegepaste wetenschap met
wetenschapper aan de macht
o Wetenschap als religie
Extra: Comte legt de basis van positivisme bij historie (breder dan kwantiteit)
Positivisme als religie van de mensheid
Liefde als principe, orde als basis, vooruitgang als doel: -> consensusdenken: wetenschappelijke
inzichten die orde en vooruitgang creëren
Vooruitgang door kennis vb de bibliotheek van de proletariër: niet revolutie maar participatie in
wetenschap, iedereen heeft baat bij kennis
Saint-Simon (1760-1825): de Karel de Grote
van de wetenschap
- Context: politieke vernieuwingen, kennismaatschappij, technologische innovaties
- Belang encyclopedie: kennis verzamelen
- Naar een algemene synthese (niet bundelen maar versmelten) van kennis in de vorm van een
persoon
- Le principe organisateur = alles weten en met deze kennis de wereld besturen
- Tout par l’industrie, tout pour elle: alles door de industrie, alles voor de industrie: vruchten
van het leven te danken aan georganiseerd arbeid
- Le parabole (gedachtenexperiment) vb indien alle kardinalen, graven etc. sterven is dit niet
erg, indien alle wetenschappers sterven wel
o Onderscheid nuttige en niet nuttige activiteit
- Hervorming van het parlement
o Chambre d’invention: Kamer met uitvinders, diegenen met ideeën
o Chambre d’examen: Kamer met deskundigen, diegenen die kritisch zijn
o Chambre d’exicution: Kamer met uitvoerders
- Politiek als toegepaste wetenschap – sciëntocratie: politiek ondergeschikt aan
wetenschappelijke inzichten
- Arbeid en liefde: indien je rationeel arbeidt haal je het beste uit jezelf en schenk je dat aan
de andere (als vorm van liefde)
- Le nouveau christianisme:
o christianisme: passief:wat men niet mag doen: wat men zelf niet zou willen
o Le nouveau christianisme: actief: je moet arbeiden, productief bijdragen
Comte en Saint-Simon
- Secretaris van Saint-Simon
- Selfmade leraar: zelfstudie
- Grondlegger van ‘positivisme’ en positivistische sociologie
- Botsende ego’s: claimen beiden wet der drie stadia
o Toepassing: ontwikkeling samenleving als groeiproces:
Theologische fase (verbeelding) metafysische fase (abstract) positieve fase
(kennis van de feiten)
2
, Toon Verheyen 2019-2020
- Plaats van de denkers in een wereld van doeners:
o Saint-Simon: politiek met 3 kamers, Comte: beleid door wetenschappers
Positivisme van Comte
Idee dat ware kennis orde brengt in de maatschappij
Het reële (positieve) versus het verbeelde
= het werkelijke: datgene wat je tegenkomt als je werkt
- Toewijding aan het onderzoek van zaken die werkelijk toegankelijk zijn voor ons
begripsvermogen
- Permanente uitsluiting van de ondoordringbare mysteries waarmee het zich in zijn kindertijd
bezighield vb theologie (zie wet der 3 stadia)
Het nuttige versus het ledige
Kennis moet leiden naar vooruitgang, hiervoor moet het toepasbaar zijn
Zekerheid versus twijfel
Positieve kennis veronderstelt precisie en ondubbelzinnigheid
Harmonie (individu en samenleving)
Zekerheid: door een positief beleid is men zeker van beslissingen
= Sciëntische autoritarisme
Zich verzetten tegen ‘de feiten’ heeft geen zin. Feiten zullen regeren
Repressieve tolerantie: toelaten van kritiek met gedachte dat positieve wetenschap zal
(over)heersen
Het positieve versus het negatieve
Positieve: (re)organisatie
Negatieve: desorganisatie
Kritieken (desorganisatie) ondergeschikt aan de orde en vooruitgang (re)organisatie)
Grondbeginsel: door kritische houding zet men zich af tegen vorige periode en komt men terecht
in positieve periode
Democratie
=> Positivisme gekenmerkt door het reële, het nuttige, zekerheid en het positieve
De impasse van het logisch positivisme
Zoektocht naar het atomaire feit (feit dat men niet kan opdelen)
Toepassing op taal
- Wittgenstein 1: kennis als spiegel van de werkelijkheid
o Een zin toont wat hij zegt
o MAAR dit is telkens in zijn context te plaatsen
- Wittgenstein 2: taalspelen
o Feiten worden binnen een spel gepresenteerd
atomaire feiten zijn onvindbaar
vb Popper: feiten zijn theorie geladen
De gerealiseerde technocratie
- Problemen als onwenselijke feiten. Door kennis te vergaren over deze feiten kunnen we ze
oplossen
- Sociologie als social engineering: voor elk probleem een oplossing (ontwikkelen)
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller toonverheyen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.85. You're not tied to anything after your purchase.
